Του Νίκου Τιμοθέου*
Οι Κυπριακές Αερογραμμές πνέουν τα λοίσθια, χρειάζονται το νιοστό ορρό ζωής και θα προχωρήσουν στην . . . τελευταία(;) αναδιάρθρωση τους! Το Τμήμα Πολιτικής Αεροπορίας αναμένει από χρόνια …«αναδόμηση» και θα «ετοιμάσει» προδιαγραφές για να αγοράσει σε 5-10 χρόνια νέο …LEFCO! Η ΑΗΚ προχωρεί ήδη στην …αναδόμηση της και ελπίζει ότι θα καίει …αέριο σε 3-5 χρόνια για να σταματήσει να μας καίει τις …τσέπες! Η cyta φιλοδοξεί να …«μετασχηματιστεί» μέσω της …εισαγωγής «συστοιχίας ΕΤΟΙΜΟΥ λογισμικού» με κόστος άνω των …€30 εκ. και ας είναι άνεργοι εκατοντάδες νέοι με πτυχίο …πληροφορικής! Η δημόσια εκπαίδευση υποβάλλεται σε συνεχή …μεταρρύθμιση! Το ΓΕΣΥ θα …εκσυγχρονίσει την ΙΦΠ όταν ο …David Copperfield συμβιβάσει τα αλληλοσυγκρουόμενα συμφέροντα και ο …Ηρακλής εκσυγχρονίσει τη δημόσια ΙΦΠ! Ο κατάλογος των «έργων …αλλαγής» που θα πετύχαινε η κυβέρνηση Χριστόφια/ΑΚΕΛ είναι ατέλειωτος!
Το ερώτημα αιωρείται συνεχώς: Γιατί οι περισσότερες, αν όχι όλες, οι προσπάθειες για αλλαγή αποτυγχάνουν και μάλιστα με μεγάλο κόστος; Γιατί μάλιστα σχεδόν πάντα ο «ασθενής» οργανισμός/ επιχείρηση/ υπηρεσία καταλήγει σε χειρότερη κατάσταση;
Η απάντηση είναι απλή: Ο Πρόεδρος, οι Υπουργοί, οι Κομισάριοι, τα Διοικητικά Συμβούλια, οι Εκτελεστικές Διευθύνσεις δεν αντιλαμβάνονται ότι το έργο αναμόρφωσης είναι μια συνεχής δραστηριότητα. Νομίζουν ότι είναι ένα γεγονός μικρής, πεπερασμένης διάρκειας! Ακόμη, δεν γνωρίζουν ή/και δεν κατανοούν ή/και αποτυγχάνουν να διασφαλίσουν μια σειρά από ΑΠΟΛΥΤΩΣ αναγκαίες προϋποθέσεις:
(1) Εμπνευσμένη και ικανή ηγεσία με μετασχηματιστική (transformational) προσωπικότητα. Τυχόν ανυπαρξία της συνιστά συνταγή σίγουρης αποτυχίας! Αυτή προϋποθέτει όχι μόνο ηγετικές ικανότητες, αλλά και επιτυχημένη εμπειρία.
Ο πρόεδρος Χριστόφιας, η κυβέρνηση του και οι διορισμένοι στα ΔΣ των ΝΠΔΔ κομισάριοι αποδείχθηκαν παντελώς φτωχοί και σε ικανότητες και σε δημιουργικές εμπειρίες –και ότι η κομματική εμπειρία δεν αρκεί!
(2) Διαμόρφωση οράματος και στρατηγικών υλοποίησης του που να εμπνέουν και να μπορούν να αγκαλιαστούν από τη μεγάλη πλειοψηφία του προσωπικού. Όραμα βασιζόμενο στις αξίες του οργανισμού/υπηρεσίας/επιχείρησης, απλό, συγκεκριμένο, που να μιλά στην καρδιά και το μυαλό του προσωπικού και να του εμπνέει ενθουσιασμό!
Και εδώ ο Πρόεδρος, η κυβέρνηση του και το κυβερνών ΑΚΕΛ απέδειξαν νωρίς ότι ήταν ρηχοί και επιπόλαιοι –κανένα δεν ενέπνευσαν και ουδείς συστρατεύθηκε μαζί τους!
(3) Ύπαρξη αίσθησης επείγοντος ανάμεσα στη μεγάλη πλειοψηφία των διευθυντικών στελεχών και των λοιπών συμμετόχων. Η αδράνεια και η αντίσταση του ανθρώπου σε κάθε αλλαγή συχνότατα υποτιμώνται, αν και συνιστούν τον κυριότερο λόγο αποτυχίας κάθε προσπάθειας μετασχηματισμού.
Στην αδράνεια και την αναποφασιστικότητα, από τη διαχείριση των συριακών πολεμοφοδίων μέχρι την οικονομία, …και τη δημόσια υγεία η κυβέρνηση Χριστόφια όντως αρίστευσε!
(4) Δημιουργία πανίσχυρης καθοδηγητικής ομάδας που να πιστεύει στο όραμα και τις αξίες του και να έχει ισχυρό ομαδικό αίσθημα υπό ανώτατο, γενικώς αποδεκτό, στέλεχος με άριστες ηγετικές και διευθυντικές ικανότητες. Ανάθεση σε επιτελικό στέλεχος – πχ Διευθυντή Ανθρώπινου Δυναμικού ή Στρατηγικού Σχεδιασμού- αποδεικνύεται μοιραίο λάθος.
Αντ’ αυτού, η κυβέρνηση Χριστόφια διόρισε κομισάριους για «καθοδήγηση» σε ημικρατικούς και πιθανότατα σε δημόσιες υπηρεσίες! Τα θλιβερά αποτελέσματα ομιλούν αφ’ εαυτών!
(5) Επικοινωνία του οράματος με κάθε δυνατό τρόπο, πρωταρχικά μέσω του ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΟΣ της ηγεσίας και της καθοδηγητικής ομάδας. Συμπεριφορά που αντίκειται στο όραμα, τις αξίες και τον ηθικό κώδικα, συνιστά βόμβα στα θεμέλια της προσπάθειας. Πολυπλοκότητα ή αοριστία υποσκάπτουν την προσπάθεια εξαρχής.
Ο πρόεδρος Χριστόφιας, οι πλείστοι υπουργοί του, οι πλείστοι πρόεδροι ημικρατικών ταχύτατα έγιναν παραδείγματα προς αποφυγή –πως θα μπορούσαν να πείσουν τον «απλό άνθρωπο/εργαζόμενο» πως εννοούσαν τα …έπεα πτερόεντα τους; Καταπάτησαν κάθε αξία και ηθικό κώδικα.
(6) Εξάπλωση της υλοποίησης του οράματος απαιτεί αλλαγή υφιστάμενων δομών, παραμερισμό αρνητικών διευθυντικών στελεχών και «ανάθεση» ευθύνης – συνοδευόμενης με εκχώρηση εξουσίας – για την υλοποίηση νέων ριψοκίνδυνων ιδεών.
Ο Πρόεδρος Χριστόφιας δεν τόλμησε να παραμερίσει τους «φίλους» του ενεπλάκησαν σε σκάνδαλα ή και αποδείχθηκαν κατώτεροι των περιστάσεων –ελάχιστοι εξαναγκάστηκαν σε παραίτηση υπό βάρος της κοινής γνώμης και των ΜΜΕ!
(7) Επίτευξη πολλών μικρών ορατών επιτυχιών σε αλληλουχία με παράλληλη αναγνώριση και αμοιβή των συντελεστών. Αποτυχία υλοποίησης γρήγορων επιτυχιών μειώνει την ορμή και τον ενθουσιασμό και εκφυλίζει την όλη προσπάθεια.
Και εδώ η κυβέρνηση απέτυχε –και οι λίγες επιτυχίες της χάθηκαν κάτω από τις μεγάλες αποτυχίες της!
(8) Ενσωμάτωση των βελτιώσεων με παράλληλη αφαίρεση εμποδίων μέσω δομικών αλλαγών, παραμερισμού ή και απόλυσης όσων υποσκάπτουν την εισαγωγή τους και πρόσληψης ατόμων που πιστεύουν στις αξίες και το όραμα. Έναρξη επόμενων έργων αλλαγής που θα αναζωογονήσουν την προσπάθεια. Αποφυγή πρόωρης ανακήρυξης της νίκης με τις πρώτες επιτυχίες και εκφυλισμού της προσπάθειας λόγω αντιδράσεων.
Ο Πρόεδρος Χριστόφιας, η κυβέρνηση του και το ΑΚΕΛ διαπρέπουν στον αυτό-έπαινο! Ανακήρυξαν κατ’ επανάληψη «νίκες» που αποδείχθηκαν …πύρρειες. Τώρα τρέχουν και δεν μπορούν να συμμαζέψουν ούτε τους ψηφοφόρους τους!
(9) Εμπέδωση της νέας πραγματικότητας με τη δημιουργία νέων κοινωνικών δομών με κοινές αξίες, συσχετισμός της νέας κουλτούρας με τις εταιρικές επιτυχίες, αξιοκρατική προαγωγή εκείνων που όχι μόνο είναι ικανοί, αλλά και πρεσβεύουν τις κοινές αξίες. Εγκατάσταση συστήματος αποτελεσματικής ανάπτυξης του ανθρώπινου δυναμικού και αποτελεσματικής διαδοχής.
Δυστυχώς για όλους μας, η νέα «πραγματικότητα», που μας κληρονομά ο Πρόεδρος Χριστόφιας είναι οικτρή –είναι ύμνος στην ανικανότητα, στην αναξιοκρατία και στην κομματοκρατία!
(10) Άμεση και αποτελεσματική αντιμετώπιση των εκπλήξεων και αστάθμητων παραγόντων –πολυπλοκότητας, αστοχίας της τεχνολογίας, ανατροπών στο περιβάλλον, απώλειας ικανών συντελεστών, κοκ- που σίγουρα θα εμφανιστούν κατά τη διάρκεια της τιτάνιας προσπάθειας αλλαγής, η οποία σίγουρα θα έχει νερόβραστους υποστηρικτές (όσους αναμένουν οφέλη) και μανιώδεις αντιδρούντες (όσους φοβούνται ότι θα βγουν ζημιωμένοι)!
Αυτό και αν ο Πρόεδρος Χριστόφιας εφάρμοσε απολύτως αντίστροφα! Αντιμετώπισε τις εκπλήξεις απεκδυόμενος των …ευθυνών του, φόρτωσε σε όλους τους άλλους τα δικά του λάθη και «απέβαλε» όσους διαφώνησαν μαζί του και προσπάθησαν να του «ανοίξουν τα μάτια»!
Και οι δέκα προϋποθέσεις συνιστούν εκ των ων ουκ άνευ κρίσιμων παραγόντων επιτυχίας κάθε σημαντικού έργου μεγάλων αλλαγών: αναδόμησης του κράτους, μετασχηματισμών, αναδιαρθρώσεων, συγχωνεύσεων, κοκ! Παραμέληση έστω και μιας συνιστά αιτία αποτυχίας!
Ο Πρόεδρος Χριστόφιας και η κυβέρνηση του παραμέλησαν και τις δέκα!
Αν θέσει ο «απλός άνθρωπος» το έργο(;) της κυβέρνησης Χριστόφια στο κυπριακό, στην οικονομία και στο δημόσιο τομέα κάτω από τη βάσανο των πιο πάνω, δεν θα δυσκολευτεί να κατανοήσει γιατί πέτυχαν μόνο ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΙΚΕΣ αλλαγές και ουδεμία θετική!
Το ερώτημα παραμένει: Μαθαίνουμε από τα λάθη μας για να επιτύχουμε στο μέλλον; Είναι ικανή η Κύπρος να αναμορφώσει τον πολιτικό της βίο και τον δημόσιο τομέα και την οικονομία της;
Ιδού πεδίο δόξης λαμπρό για τους επίδοξους προέδρους!
*Δημοσιεύτηκε στην ΑΛΗΘΕΙΑ στις 12.8.2012