Του Νίκου Τιμοθέου*
Η Τρόικα την …πάτησε! Νόμισε ότι με το να συμπεριλάβει στο Μνημόνιο σχετικά άρθρα θα εκβιάσει «μετάλλαξη» της Κυπριακής …κουλτούρας! Θέλει, …λέει, να «…γίνουν μελέτες για εξορθολογισμό του δημόσιου και του ευρύτερου δημόσιου τομέα (ΕΔΤ)! Να μελετηθούν, …λέει, οι ρόλοι, οι δεξιότητες, η οργανική δομή, η στελέχωση των υπουργείων, των υπηρεσιών, των ανεξάρτητων αρχών, των ημικρατικών οργανισμών, της τοπικής αυτοδιοίκησης –μέχρι το 4ο τρίμηνο του …2013- και να εισαχθεί κατάλληλο σύστημα αμοιβών και εργασιακών/εργοδοτικών συνθηκών σε σχέση με τον ιδιωτικό τομέα και άλλα μέλη της ΕΕ με βάση τις ΚΑΛΥΤΕΡΕΣ ΠΡΑΚΤΙΚΕΣ και ένα ΝΕΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΜΕ ΒΑΣΗ ΤΗΝ ΑΠΟΔΟΣΗ για σκοπούς ατομικής ανάπτυξης, προαγωγής και αμοιβής –το 2ο τρίμηνο του 3014, με συγχωρείτε, του …2014 –για ΑΜΕΣΗ ΕΦΑΡΜΟΓΗ! Θα πρέπει, λέει, να βελτιωθεί η εξυπηρέτηση του πολίτη και της επιχείρησης, να βελτιωθεί η φοροεισπρακτική ικανότητα…!
Καλά! Περιμένει να αλλάξει το DNA των συνδικαλιστών μας: ΠΑΣΥΔΥ, ΠΟΕΔ, ΟΕΛΜΕΚ, ΕΤΥΚ, ΠΕΟ, ΔΕΟΚ και η ΠΟΑΣ (SIC), … (για τη ΣΕΚ έχω ακόμη κάποιες ελπίδες); Μα τι νομίζουν αυτοί οι «εξω…κύπριοι»; Θα γίνει αλλαγή του λογισμικού του εγκεφάλου μας;
Μα θα μας στείλουν στον εργασιακό μεσαίωνα; Θα έχουμε δείκτες απόδοσης; Θα μετρούμε την παραγωγικότητα του κάθε δημόσιου λειτουργού; Κάθε σχολείου; Κάθε νοσοκομείου; Τι είναι αυτά; Νομίζουν ότι θα μας γεμίσουν …άγχος; Ποιοι είναι αυτοί οι …μάγκες που θα αλλάξουν την …παράδοση μας; Εδώ εμείς από το …μαράζι μας, που θα μικρύνει ο «μιστός» και τα ωφελήματα μας, που θα διδάσκουμε μια ώρα παραπάνω, που θα αλλάξει το ωράριο μας και που θα χαλάσει η σιέστα μας, θα …«ΚΑΤΣΟΥΜΕ ΤΟ ΜΥΛΟ» και θα χαλάσει η …παιδεία και η …ΙΦΠ και δεν θα …εξυπηρετούμε. Ποιους; Εκείνους που πληρώνουν το μισθό μας! Τους φορολογούμενους και τα παιδιά τους; (Ατυχώς η Τρόικα πιέζει για το ΓΕΣΥ, αλλά όχι δυστυχώς για ΓΕΣΠ: Γενικό Σχέδιο …Παιδείας! Να παίρνει κάθε παιδί ένα δελτίο και να διαλέγει το σχολείο –δημοτικό, γυμνάσιο, πανεπιστήμιο όπου θέλει να φοιτήσει! Ένα δελτίο το ύψος του οποίου θα καθορίζεται με εισοδηματικά κριτήρια! Για να μπορεί να διαλέξει όποιο σχολείο θέλει; Με βάση και τις επιδόσεις του σχολείου και τις ικανότητες του!)
Είναι εφικτή οποιαδήποτε αλλαγή; Όποτε εξετάζουμε την κουλτούρα του Ε/Κ έναντι της εργασίας και του νόμου, διαπιστώνουμε μια σχιζοφρενική κατάσταση!
Στον ιδιωτικό τομέα, ο Ε/Κ αυτοτελώς εργαζόμενος, μεγαλο/μεσαίο/μικρο-ιδιοκτήτης, διευθυντικό στέλεχος και απλός υπάλληλος (στη μεγάλη πλειοψηφία) εργάζεται ευσυνείδητα για πάρα πολλές ώρες (συχνότατα πολύ περισσότερες από τις 37,5 που ισχύουν στον ΕΔΤ). Βέβαια, προσπαθεί να «ξεγελάσει» το σύστημα: Να μην καταβάλει όσους φόρους του αναλογούν! Και φυσικά το καταφέρνουν αρκετοί αυτοεργοδοτούμενοι, αρκετοί μικρομεσαίοι, λιγότεροι μεγαλο-ιδιοκτήτες και ακόμη λιγότεροι εργοδοτούμενοι –εκτός φυσικά όταν χρειαστούν υπηρεσίες αυτοεργοδοτούμενων –κυρίως ελεύθερων επαγγελματιών (πχ εργατοτεχνιτών), αλλ’ όχι μόνον, οπότε αποφεύγουν να καταβάλουν ΦΠΑ!
Στον ΕΔΤ, ο Ε/Κ θεωρεί κατόρθωμα (μέχρι ηρωισμό) σε ένα μάλλον μικρό, αλλά καθοριστικό ποσοστό, να «ξεγελάσει» τον εργοδότη του –το δημόσιο και τον ΦΟΡΟΛΟΓΟΥΜΕΝΟ! Όταν μπορεί, εργάζεται λιγότερες ώρες από τις λίγες που υποχρεούται -37,5 την εβδομάδα, ανάμεσα στις χαμηλότερες της ΕΕ! Αποφεύγει, όπου είναι εφικτό, να αναλάβει ευθύνη και αφού πρώτα συμβάλλει στον εκφυλισμό των συστημάτων, πχ αξιολόγησης, στη συνέχεια εκμεταλλεύεται το σύστημα για να προαχθεί, να (μην) μετατεθεί –ανάλογα με την επιθυμία του, κοκ! Καταβάλλει –εκών, άκων- το φόρο εισοδήματος του για τη δημοσιοϋπαλληλική του εργασία, αλλά αποφεύγει να το κάμει για τη …«δεύτερη» του δουλειά –και ένα όχι ευκαταφρόνητο ποσοστό έχει δεύτερη δουλειά! Και αυτός «φυσικά» αποφεύγει να καταβάλλει ΦΠΑ όταν χρειαστεί υπηρεσίες αυτοεργοδοτούμενων, που προτιμούν «φυσικά» να μην «κόψουν» επίσημη απόδειξη!
Και στις δύο ομάδες ο Ε/Κ, στην πλειοψηφία του, είναι λιγότερο ευτυχισμένος σε σύγκριση με πλείστες άλλες χώρες-μέλη της ΕΕ! Ο λόγος είναι απλός: Το να ζεις σε μια «ζούγκλα», όπου δεν τηρούνται οι κανόνες, είναι όντως …αγχώδες! Δεν ξέρεις ποιος θα «ξεγελάσει» το σύστημα περισσότερο είτε, όντας αξιοπρεπής, δεν το ξεγελάς είτε το ξεγελάς –πιστεύοντας ότι μόνο οι …βλάκες δεν το …κάνουν!
Μήπως φταίει το DNA του Ε/Κ; Ναι! Θα πουν πολλοί, έχοντας τη λαϊκή αυτή παρανόηση!
Αν ίσχυε κάτι τέτοιο, γιατί, όταν βρεθούμε σε άλλο περιβάλλον, οι Ε/Κ είμαστε ευσυνείδητοι, εργατικοί, παραγωγικοί, καινοτόμοι; Συχνά μάλιστα ξεχωρίζουμε και διαπρέπουμε! Κοιτάξτε τι κάνουν Ε/Κ σε χώρες με κουλτούρα παραγωγικότητας, εξυπηρέτησης, στοχοθέτησης και στοχομέτρησης, λογοδοσίας: Γερμανία, Αμερική, Σουηδία, Ολλανδία, ακόμη και σε αραβικές χώρες και συχνά στην Αγγλία –παρόλο που αυτή υστερεί πολύ έναντι πολλών άλλων χωρών-μελών της ΕΕ! Και στον τόπο μας απαντώνται θύλακες αριστείας και στον δημόσιο και στον ιδιωτικό τομέα!
ΓΙΑΤΙ ΑΡΑΓΕ; ΕΠΕΙΔΗ, ΑΠΛΟΥΣΤΑΤΑ, ΤΟ DNA ΜΑΣ ΕΙΝΑΙ ΜΙΑ …ΧΑΡΑ! Όχι μόνο υγιές, αλλά και με κάποιες δυσεύρετες ιδιότητες, όπως το ΦΙΛΟΤΙΜΟ –που δεν μεταφράζεται, απ’ ό,τι ξέρω, σε άλλες γλώσσες! ΤΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΕΠΟΜΕΝΩΣ ΕΙΝΑΙ ΤΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΚΑΙ Η ΚΟΥΛΤΟΥΡΑ ΜΑΣ –πρώτα στον ευρύτερο δημόσιο τομέα και μεταδοτικά/μολυσματικά στον ιδιωτικό!
Μόνη θεραπεία επομένως είναι ο μετασχηματισμός του ΕΔΤ και αυτόματα θα ακολουθήσει και ο ιδιωτικός! Έχει απόλυτο δίκαιο, επομένως, η Τρόικα, που απαιτεί να επανασχεδιάσουμε τον ΕΔΤ! Και να ιδιωτικοποιήσουμε -εγώ προτείνω να «κοινωνικοποιήσουμε»- τους κρατικούς οργανισμούς και παραγωγικές υπηρεσίες!
Στο προηγούμενο* άρθρο μας, εξηγήσαμε τι σημαίνει επανασχεδιασμός, διεργασία και διαδικασία και ποια είναι τα χαρακτηριστικά τους. Σε επόμενα άρθρα θα ασχοληθούμε με τις στρατηγικές που είναι αναγκαίες για την επιτυχή υλοποίηση κάθε έργου επανασχεδιασμού:
- Τη βασική ή θεμελιακή στρατηγική -που εξυπηρετεί το σκοπό και πετυχαίνει διαύγεια του σκοπού, του ρόλου και της κατεύθυνσης.
- Τη στρατηγική των συνεπειών -που καθορίζει και τα κίνητρα, τους δείκτες απόδοσης και τους στόχους.
- Τη στρατηγική εξυπηρέτησης –που καθορίζει τη λογοδοσία, τον ανταγωνισμό και το δικαίωμα επιλογής, καθώς και τη διασφάλιση της ποιότητας εξυπηρέτησης.
- Τη στρατηγική ελέγχου –που καθορίζει την εξουσία, τόσο οργανωτικά όσο και με βάση την εκτέλεση της εργασίας σε συνδυασμό με την ανάθεση ευθύνης.
- Τη στρατηγική της κουλτούρας –που καθορίζει πως θα εγκαταλειφθούν οι κακές συνήθειες του παρελθόντος και πως θα κερδίσουμε το μυαλό και την καρδιά του συμμέτοχου-εργαζόμενου!
Είναι αρκετά τα πιο πάνω, που θα αναλύσουμε σε κάποια έκταση στο μέλλον, για να μετασχηματιστεί (να εξορθολογιστεί, να αναδομηθεί, να …αλλάξει) ο ευρύτερος δημόσιος τομέας;
Δυστυχώς όχι! ΑΠΑΙΤΕΙΤΑΙ ΚΑΙ ΕΜΠΝΕΥΣΜΕΝΗ ΗΓΕΣΙΑ! ΗΓΕΣΙΑ ΠΟΥ ΝΑ ΕΙΝΑΙ ΔΙΑΤΕΘΕΙΜΕΝΗ ΝΑ ΤΑ ΒΑΛΕΙ ΜΕ ΤΟ ΚΑΤΕΣΤΗΜΕΝΟ! Με εκείνους που «σχίζουν τα ιμάτια τους» και είναι έτοιμοι να κατέβουν στους δρόμους για να συντηρήσουν την …«παράδοση», που δεν θέλουν την πρόοδο! Ηγεσία που θα ηγηθεί μιας έντιμης, ανηφορικής, γενναίας πορείας αναγέννησης από τις στάχτες που μας έφερε η σημερινή άρρωστη κουλτούρα μας που εξέθρεψαν για δεκαετίες οι ίδιοι οι πολιτικοί και τα κόμματα και ανέδειξε το …μεγαλείο της επί προεδρίας Χριστόφια»! Η Τρόικα μας προσφέρει την ευκαιρία, μας δίνει το …πικρό φάρμακο –τη χρηματοδότηση και τις αναγκαίες συνθήκες/όρους- για να μπορέσουμε να πάρουμε την …ανηφόρα, να σφίξουμε το …ζωνάρι, να …ιδρώσουμε, να γίνουμε …λιτοδίαιτοι για να βγούμε υγιέστεροι, δυνατότεροι, …ευτυχέστεροι!
Ο νέος μας Πρόεδρος θα αναλάβει δύσκολο έργο: από τη μια θα πρέπει να εξορθολογήσει το δημόσιο και να αναθερμάνει την οικονομία και από την άλλη να αντιμετωπίσει το κατεστημένο που θα πολεμήσει λυσσαλέα κάθε αλλαγή, η οποία θα του …«χαλά» τα «κεκτημένα» του –ακόμη κι όταν αυτά είναι απλά αρρωστημένες νοοτροπίες! Πάμπολλοι ανένταχτοι και ενταγμένοι πολίτες, περισσότεροι από κάθε άλλη φορά, είναι έτοιμοι να τον στηρίξουν και να …«βάλουν ράχη»!
Ιδού λοιπόν η …Κύπρος, ιδού και το …πήδημα!
*Δημοσιεύτηκε στον ΠΟΛΙΤΗ στις 16.12.2012