Του Νίκου Τιμοθέου*
Ακόμη μια φορά οι ‘κεντροαριστερές’ συνδικαλιστικές οργανώσεις (καθοδηγούμενες και από τα ‘διασυνδεδεμένα’ κεντροαριστερά κόμματα) αντί να ασχολούνται με την ουσία, ενδιατρίβουν σε θέματα που ούτε τους αφορούν ούτε κατανοούν και ταυτόχρονα παραβλέπουν όσα σημαντικά αφορούν τα μέλη τους!
Εκδηλώνονται κατά των ιδιωτικοποιήσεων με επιχειρήματα που ουδεμία σχέση έχουν με την πραγματικότητα, παρά μόνο με ευσεβείς πόθους –συντηρώντας την ‘ελληνικότατη’ παράδοση που μας οδήγησε, επανειλημμένα, στην πολιτική και οικονομική καταστροφή!
Οραματίζονται ότι οι (ημι)κρατικοί οργανισμοί της Κύπρου είναι ΚΕΡΔΟΦΟΡΟΙ και …ΠΕΛΩΡΙΑΣ ΑΞΙΑΣ!
Και όμως κανένας, μα κανένας, ΔΕΝ ΕΧΕΙ ΤΗΝ ΑΞΙΑ ΠΟΥ ΑΜΕΛΕΤΗΤΑ ΤΟΥ ΑΠΟΔΙΔΟΥΝ!
Και τούτο επειδή η πραγματική κερδοφορία τους είναι και χαμηλή και πλασματική – προέρχεται από ρυθμιστικές αποφάσεις ή/και μονοπωλιακή (δεσπόζουσα) θέση. ‘Αποτιμώντας’ την αξία τους αγνοούν τα ΜΕΛΛΟΝΤΙΚΑ ΕΛΛΕΙΜΜΑΤΑ ΤΟΥΣ!
Έχουν γίνει τώρα άπαντες ειδικοί στην αποτίμηση της αξίας των (ημι)κρατικών ‘επιχειρήσεων’!
Ξεχνούν (ή …προσποιούνται ότι ξεχνούν) ότι η αγορά λειτουργεί με τους ‘κανόνες’ και τα ‘προηγούμενα’ της και όχι με τους ευσεβείς (ή …υστερόβουλους) πόθους κάθε πωλητή/ιδιοκτήτη ή (στην περίπτωση μας) νόμιμου (υπαλλήλου και συνταξιούχου) ή παρασιτικού (συνδικαλιστή) συμμετόχου ή/και λαϊκιστή/‘εκμεταλλευτή’ κομματάρχη!
Αποτίμηση της αξίας μιας επιχείρησης μπορεί να γίνει με δύο γενικά αποδεκτούς τρόπους, που βασίζονται στα έσοδα ή στα κέρδη τους και άρα στις μελλοντικές χρηματορροές και με ένα, ελάχιστα αποδεκτό, που βασίζεται στην ‘αξία’ των περιουσιακών στοιχείων.
Ας δούμε εποπτικά τις τρεις μεθόδους αποτίμησης αξίας, εφαρμόζοντες τις στη cyta, ώστε ο αναγνώστης να πάρει μια ιδέα για τα σχετικά μεγέθη:
1. ΣΕ ΣΥΝΑΡΤΗΣΗ ΜΕ ΤΑ ΕΣΟΔΑ ΤΗΣ
Αποδεκτός συντελεστής με βάση πρόσφατες διαπραγματεύσεις μετοχών και πωλήσεις/εξαγορές τηλεπικοινωνιακών επιχειρήσεων είναι το 170%. Αυτό σημαίνει ότι η οικονομική αξία της επιχείρησης ισούται με 1,7 φορές τα έσοδα από υπηρεσίες/προϊόντα της επιχείρησης. [Ας σημειωθεί ότι ο συντελεστής αυτός τείνει να μειωθεί όσο μειώνονται τα τέλη διεθνούς περιαγωγής και όσο εντείνεται ο ανταγωνισμός. Ο συντελεστής κυμαίνεται από 1,4 μέχρι περίπου 2,0 ανάλογα με την αγορά και τις προοπτικές της. Στην Κύπρο, ενόψει των δυσλειτουργιών, στρεβλώσεων και ‘εξωτερικών’ παρεμβάσεων, θα προσεγγίζει μάλλον το κάτω όριο. Για να μην …κατηγορηθούμε ως απαισιόδοξοι, στο παράδειγμα μας θα χρησιμοποιήσουμε το μέσο όρο: 1,7!]
Τα έσοδα της cyta τα τελευταία πέντε χρόνια(1) ήταν σε εκατομμύρια ευρώ: 484 (2008), 463 (2009), 466 (2010), 474 (2011) και 452 (2012). Κατά συνέπεια, Η ΑΓΟΡΑΙΑ ΑΞΙΑ ΤΗΣ ΜΕΙΩΝΕΤΑΙ ΣΥΝΕΧΩΣ ΚΑΙ ΜΕ ΒΑΣΗ ΤΑ ΕΣΟΔΑ ΤΟΥ 2012 ΚΥΜΑΙΝΕΤΑΙ ΓΥΡΩ ΣΤΑ 770 ΕΚ ΕΥΡΩ!
2. ΣΕ ΣΥΝΑΡΤΗΣΗ ΜΕ ΤΟ ΚΕΡΔΟΣ (ΠΛΕΟΝΑΣΜΑ) ΠΡΟ ΦΟΡΩΝ, ΤΟΚΩΝ ΚΑΙ ΑΠΟΣΒΕΣΕΩΝ (EBIDTA)
Αποδεκτός συντελεστής με βάση πρόσφατες διαπραγματεύσεις και πωλήσεις/εξαγορές είναι το 500%, δηλαδή 5,0 φορές το EBIDTA. [Ο συντελεστής κυμαίνεται από περίπου 4 μέχρι 6 ανάλογα με την αγορά και τις προοπτικές της. Στην Κύπρο, για τους προαναφερθέντες λόγους, ο συντελεστής θα προσεγγίζει μάλλον το κάτω όριο. Στο παράδειγμα μας, όμως, θα χρησιμοποιήσουμε το μέσο όρο: 5!]
Τα EBIDTA(1) της cytaτα τελευταία πέντε χρόνια ήταν σε εκατομμύρια ευρώ: 190 (2008), 150 (2009), 150 (2010), 136 (2011) και 127 (2012). Κατά συνέπεια, Η ΑΓΟΡΑΙΑ ΑΞΙΑ ΜΕΙΩΝΕΤΑΙ ΣΥΝΕΧΩΣ ΚΑΙ ΜΕ ΒΑΣΗ ΤΟ EBIDTAΤΟΥ 2012 ΚΥΜΑΙΝΕΤΑΙ ΓΥΡΩ ΣΤΑ 635 ΕΚ ΕΥΡΩ!
Ας σημειωθεί ότι το κέρδος μετά το φόρο κατά το 2012 ανήλθε σε μόνον 38,1 εκ ευρώ έναντι 73,6 κατά το 2011. Λαμβάνοντας υπόψη ότι και τα χρηματικά αποθεματικά μειώνονται συνεχώς, τα διαθέσιμα ποσά για κάλυψη ‘εξωτερικών’ υποχρεώσεων, όπως είναι τυχόν ελλείμματα του Σχεδίου Συντάξεως, μειώνονται εξίσου!
3. ΑΠΟΤΙΜΗΣΗ ΑΞΙΑΣ ΜΕ ΒΑΣΗ ΤΑ ΠΕΡΙΟΥΣΙΑΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ
Η μέθοδος αυτή λαμβάνει υπόψη την αγοραία αξία κάθε περιουσιακού στοιχείου ως έχει και όχι την αξία αντικατάστασης -ιδιαίτερα όταν το σύγχρονο υποκατάστατο είναι τεχνολογικά ανώτερο και μπορεί να προσφέρει μεγαλύτερη αξία και ανταγωνιστικότητα. Στο παράδειγμα μας, τα κυριότερα περιουσιακά στοιχεία είναι η ακίνητη περιουσία και ο τεχνολογικός εξοπλισμός.
(i) Γη: Αν και απομειώνεται συνεχώς λόγω κρίσης, ας δεχθούμε ότι διατηρεί την αξία της!
(ii) Κτήρια: Στη μεγάλη τους πλειοψηφία είναι ειδικής κατασκευής και δεν μπορούν να χρησιμοποιηθούν για εμπορική ή οικιστική χρήση. Τόσο τα ειδικά όσο και τα εμπορικής χρήσης απαξιώνονται ταχύτερα από το συντελεστή απόσβεσης (3,33%)!
(iii) Τηλεπικοινωνιακός εξοπλισμός και εξοπλισμός πληροφορικής: Σχεδόν πλήρως απαξιωμένος, λόγω ηλικίας! Αν και το λογισμικό συνήθως αναβαθμίζεται συχνά, λόγω της γρήγορης εξέλιξης της τεχνολογίας, ο εξοπλισμός αυτός χάνει ταχύτατα την αξία του. Οι πρόσφατες τεχνολογικές εξελίξεις ήταν τόσο ραγδαίες, ώστε όλος σχεδόν ο εξοπλισμός να χρειάζεται αντικατάσταση! (Η ‘υπέρυθρη’ διοίκηση της τελευταίας πενταετίας ήταν, φαίνεται, πλήρως απασχολημένη με τις ‘επενδύσεις’ του Ταμείου Συντάξεως και δεν …πρόλαβε να προμηθευτεί και εγκαταστήσει ούτε σύγχρονο εξοπλισμό κινητών επικοινωνιών (4ης γενιάς) ούτε πληροφορικής, ούτε να ηγηθεί της ανάπτυξης εθνικής υποδομής συνδρομητικού δικτύου οπτικών ινών (FTTH), παρά τις φιλόπονες προσπάθειες της διεύθυνσης.)
Επιπρόσθετα, σημαντική οικονομική αξία μπορεί να προσθέσει ή να αφαιρέσει η ΦΗΜΗ της επιχείρησης! Χάριν παραδείγματος, αναφέρουμε ότι η αξία μάρκας επιτυχημένων επιχειρήσεων ανερχόταν το 2012, κατά τη Forbes, σε δολάρια (σε αντιπαράθεση μάλιστα με τα έσοδα από πωλήσεις), ως εξής: Apple104 δις (με πωλήσεις 156 δις), Microsoft 57 δις (78), Coca–Cola 55 δις (24), IBM 51 δις (105), Google 47 δις (44). Πόση άραγε είναι η αξία της φήμης της cyta μετά τα πρόσφατα σκάνδαλα και της δημόσιας παραδοχής ότι μπορεί να αποχωρήσει το 25% του προσωπικού χωρίς να επηρεαστεί η απόδοση του οργανισμού. Είναι θετική ή αρνητική;
ΔΥΣΛΕΙΤΟΥΡΓΙΕΣ, ΣΤΡΕΒΛΩΣΕΙΣ ΚΑΙ ‘ΠΑΡΕΜΒΑΣΕΙΣ’: Η ύπαρξη στρεβλώσεων λόγω ‘σταυροειδών επιδοτήσεων’, ατελούς ελευθεροποίησης της αγοράς και πέντε (5!) συντεχνιών, εξ ων τουλάχιστον δύο είναι συνδεδεμένες με πολιτικά κόμματα, σίγουρα δεν ‘ενθαρρύνουν’ υποψήφιους αγοραστές, έστω και του ενός τρίτου των μετοχών της cyta, να υπερτιμήσουν την αξία και να προσφέρουν …premium!
Τα αποθεματικά(1) της cytaκυμαίνονται, τα τελευταία χρόνια, γύρω στα 870 εκ ευρώ. Με βάση τα πιο πάνω, η αγοραία αξία τους είναι πολύ μικρότερη. Δεν θα αποτολμήσουμε μια αποτίμηση, είναι όμως απίθανο να υπερβαίνει εκείνη των δύο προηγούμενων, ευρύτερα αποδεκτών, μεθόδων.
Οι πρώτες δύο μέθοδοι βασίζονται στις μελλοντικές χρηματορροές της επιχείρησης. Κατά συνέπεια, πέρα από τις τάσεις των τελευταίων ετών, πρέπει να ληφθούν υπόψη και οι πιθανές υποχρεώσεις της επιχείρησης! Στο παράδειγμα μας, αυτές αφορούν κυρίως την κάλυψη τυχόν ελλειμμάτων του Ταμείου Συντάξεων και αποζημιώσεων αποχώρησης προσωπικού!
Το Ταμείο Συντάξεων (αποθεματικού 800 εκ ευρώ το 2012), παρουσιάζει/θα παρουσιάσει ΕΛΛΕΙΜΜΑΤΑ 200-300 εκ ευρώ:
(α) Απώλεια αποθεματικών λόγω κουρέματος καταθέσεων στις δύο μεγάλες τράπεζες περίπου 100 εκ ευρώ.
(β) Απαξίωση των επενδύσεων σε ακίνητα που μπορεί να υπερβαίνει τα 100 εκ ευρώ, λόγω της κρίσης του τομέα και των σκανδάλων γύρω από τις σχετικές επενδύσεις (αγορές/χρηματοδοτήσεις) του Ταμείου Συντάξεων, που ανήλθαν περίπου στα 230 εκ ευρώ. (Αληθεύει ότι ένα εξ αυτών βρίσκεται στο στάδιο ‘λούκκου’(;) παρά την εκταμίευση 10 εκ ευρώ;)[Εδώ πρέπει να λεχθεί ότι οι τιμές και οι αποδόσεις των εμπορικών ακινήτων όχι μόνον δεν έχουν σταθεροποιηθεί, αλλά συνεχίζουν να χειροτερεύουν και ότι μια αναλογιστική μελέτη (η εκπόνηση της οποίας επείγει) θα δυσκολευτεί να αποτιμήσει την αξία τους αφού οφείλει να έχει ορίζοντα δεκαετιών!]
(γ) Επιπρόσθετες ανάγκες του Ταμείου λόγω μαζικών πρόωρων αφυπηρετήσεων της τάξης δεκάδων εκατομμυρίων ευρώ.
Αποτίμηση κόστους απαιτεί, φυσικά, αναλογιστική μελέτη και δεν θα την αποτολμήσουμε. Αρκεί να λεχθεί ότι με την αποχώρηση ενός υπαλλήλου στο 63ο ή στο 65ο έτος της ηλικίας, αυτός/αυτή θα παίρνει σύνταξη για 18-20 περίπου χρόνια (αφού το προσδόκιμο ζωής στην Κύπρο για άνδρες ηλικίας 65 ετών είναι τα 83 έτη περίπου και για γυναίκες τα 85), ενώ υπάλληλος που θα επιλέξει να συνταξιοδοτηθεί στην ηλικία των 55 θα παίρνει σύνταξη για 26-28 περίπου χρόνια.
Ο οργανισμός επιθυμεί να αποχωρήσουν πρόωρα/εθελουσίως 600-650 άτομα, των οποίων η σύνταξη θα ανέρχεται σε τουλάχιστον 40% και μάλλον πλησιέστερα προς το 50% του τελευταίου μισθού τους -στην πλειοψηφία στην ανώτατη βαθμίδα των αντίστοιχων μισθολογικών κλιμάκων. Οι επιπρόσθετες συντάξεις, κατά συνέπεια, θα ανέλθουν σε σχεδόν το ήμισυ της μισθοδοσίας που θα εξοικονομηθεί και φυσικά θα καλυφθούν από τον οργανισμό. Το κόστος αυτό μαζί με το κόστος αποζημίωσης, που θα καταβληθεί, κατά την αφυπηρέτηση, από τον οργανισμό, θα αντισταθμίσει μεγάλο μέρος της εξοικονόμησης!
ΜΕ ΒΑΣΗ ΤΑ ΠΙΟ ΠΑΝΩ, Η ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΑΞΙΑ ΚΥΜΑΙΝΕΤΑΙ ΓΥΡΩ ΣΤΟ ΜΙΣΟ ΔΙΣ ΕΥΡΩ!
Αυτή θα μειωθεί, αν ληφθούν υπόψη οι κίνδυνοι από τις λεγόμενες ανατρεπτικές τεχνολογίες, που μπορεί να μειώσουν απότομα και σημαντικά τα έσοδα κινητής και σταθερής τηλεφωνίας!
Ερωτώνται λοιπόν οι θορυβούντες: Τι μπορεί να συμβεί στο εγγύς/μέσο/απώτερο μέλλον για να βελτιωθεί οποιαδήποτε από τις πιο πάνω παραμέτρους, ώστε να αυξηθεί η αξία της επιχείρησης; Μήπως η αναφορά σε ‘φουσκωμένες’ αξίες συνιστά μελλοντικό άλλοθι για στείρα …αντιπολίτευση!
ΑΣ ΕΓΚΥΨΟΥΝ ΟΙ ΣΥΝΔΙΚΑΛΙΣΤΕΣ ΣΤΟ ΜΟΝΑΔΙΚΟ ΘΕΜΑ ΠΟΥ ΤΟΥΣ ΑΦΟΡΑ: στη διασφάλιση θέσεων εργασίας και λογικών μισθών για τους νεαρότερους υπαλλήλους και συντάξεων για υπαλλήλους και συνταξιούχους!
Ας αναγνωρίσουν την πραγματικότητα: την ανικανότητα του δημοσίου (κυβερνήσεων, βουλής και κομμάτων) να διαχειριστούν χρηστά και παραγωγικά τους (ημι)κρατικούς και τα ταμεία συντάξεων τους! Η ιδιωτικοποίηση είναι η μόνη ελπίδα να διασφαλιστούν τα συμφέροντα του προσωπικού! Ας αφήσουν ειδικούς να τη διαχειριστούν ομαλά, δομημένα, έγκαιρα και …σταδιακά!
Αν δεν συνειδητοποιήσουν ότι οι (ημι)κρατικοί με μαθηματική ακρίβεια θα χρεοκοπήσουν, αν δεν ιδιωτικοποιηθούν (πρώτα όσοι βρίσκονται σε ανταγωνισμό και μετά οι υπόλοιποι), σύντομα θα ζήσουμε περιπτώσεις Eurocypria, ΚΑ, Σφαγείου, Τραπεζών σε …φαντασμαγορική κλίμακα!
Ιδού η …Κύπρος, ιδού και το …πήδημα!
(1) Ετήσια Έκθεση cyta για 2012 (σελ 67) (https://www.cyta.com.cy/mp/informational/cyta_htmlPages/media_center/annualreports/docs/Annual_Report_2012_el.pdf)
*Δημοσιεύτηκε στον ΠΟΛΙΤΗ την 1η Δεκεμβρίου 2013