Διορισμοί ΔΣ κρατικών οργανισμών: Ώδινεν …μυς και έτεκεν …όρος;

Του Νίκου Τιμοθέου*

Οι πολιτικοί μας και η πολιτική τους έχουν περιέλθει σε πλήρη ανυποληψία! Δικαίως, αφού η πολιτική τους συνίσταται συνήθως στον parexcellence λαϊκισμό!

Παραδέχονται άπαντες ότι ο τρόπος διορισμού των μελών των ΔΣ των κρατικών αρχών και οργανισμών, τουτέστιν των Νομικών Προσώπων Δημοσίου Δικαίου (ΝΠΔΔ), όχι μόνον υπήρξε ΑΝΕΚΑΘΕΝ λανθασμένος και αναξιοκρατικός, αλλά και συχνά …καταστροφικός! Πρώτος διδάξας φυσικά ο …πρώτος ΠτΔ Μακάριος, που επέλεγε με βάση αφενός την εξόφληση εξυπηρετήσεων και αφετέρου την αφοσίωση στον ΙΔΙΟ. Ο μέγας μαθητής του, ΠτΔ Σπ. Κυπριανού, τον ανήγαγε σε επιστήμη διορίζοντας μονοκομματικά ουσιαστικά ΔΣ! Ο επόμενος ΠτΔ Γ. Βασιλείου προσπάθησε να διορθώσει την κατάσταση και κατέληξε να διορίζει πολυκομματικά ΔΣ. Ο ΠτΔ Γλ. Κληρίδης συνέχισε την παράδοση Βασιλείου και στην προσπάθεια του να διασφαλίσει κάποια ψευδο-δημοκρατική ‘ισορροπία’, κατά κανόνα δεν εξασφάλιζε καν πλειοψηφία ‘εκπροσώπων’ του κόμματος του ΔΗΣΥ ή έστω των συγκυβερνώντων κομμάτων, ΔΗΣΥ και ΔΗΚΟ – με θετικό, κατά το μάλλον ή ήττον, αποτέλεσμα την ‘αδυναμία’ κομματικού ελέγχου! Ο επόμενος ΠτΔ Τ. Παπαδόπουλος δυστυχώς απέτυχε, παρά την επιθυμία του, να αποφύγει την πλήρη εξάρτηση από τα συγκυβερνώντα κόμματα, ΔΗΚΟ και ΑΚΕΛ και συνέχισε την παράδοση διορισμού ‘εκπροσώπων’ των κομμάτων –με πλειοψηφία φυσικά των ‘συγκυβερνώντων’! Ο τέως ΠτΔ Δ. Χριστόφιας, όντας γαλουχημένος και πιστός στη μονοκομματική δικτατορία των κομισάριων, διασφάλισε ότι σε όλα τα ΔΣ θα είχαν πλειοψηφία οι ΑΚΕΛικοί ‘εκπρόσωποι’!

Όλοι σχεδόν…

•  …‘αξιοποίησαν’ τους διορισμούς και για να ξεπληρώσουν ‘χρέη’ υποστήριξης τους –κυρίως από περιθωριακούς ‘ανεξάρτητους’ και «αποστάτες/ αποβληθέντες/ παραπονεμένους…’ κομμάτων της αντιπολίτευσης! 
• …εξέθρεψαν ρουσφέτι, συναλλαγή, πελατειακή σχέση, υποδομή διαφθοράς,…!

Αποτέλεσμα των διορισμών ήταν είτε πλήρης κομματική εξάρτηση (βλ πενταετίες Κυπριανού και Χριστόφια) είτε ‘χαώδης’ κατάσταση, λόγω του τελείως ‘ανεξέλεγκτου’ των ‘ανεξάρτητων’ διορισθέντων που είχαν συνήθως ‘προσωπική’ ή εξωγενή/ετερόφωτη ατζέντα –αποτέλεσμα: αντί ‘συμ-βουλίου’ συχνά θύμιζαν είτε …‘δια-βούλιο’ είτε ‘χάβρα των εβραίων’!

Για χρόνια τώρα κάποιοι φωνάζαμε για την ανάγκη νομοθετικής ρύθμισης των διορισμών και λίαν προσφάτως ενόψει των ακραίων καταστάσεων που δημιούργησαν η ‘διακυβέρνηση’ Χριστόφια/ΑΚΕΛ και η οικονομική κρίση και της ανυποληψίας στην οποία περιέπεσαν οι πολιτικοί, ΟΛΑ τα κόμματα υιοθέτησαν, ρηματικά τουλάχιστον, την ανάγκη αυτή! Το ίδιο και μάλιστα σε υπέρτατο βαθμό ΟΛΟΙ οι υποψήφιοι για την προεδρία της δημοκρατίας!

Δυστυχώς, αποδείχθηκε ακόμη μια φορά ότι έχουμε ‘δημοκρατία της μπανανίας’! Η νομοθεσία που θεσπίσθηκε έχει χίλιες τρύπες και θεσπίστηκε …αργά! Έτσι αφενός δεν διαμορφώνει ανεξάρτητο μηχανισμό αξιολόγησης των υποψηφίων και υποβολής εισήγησης στο υπουργικό Συμβούλιο και αφετέρου η πλήρης εφαρμογή της αναβλήθηκε για τη δεύτερη ‘περίοδο’ διακυβέρνησης Αναστασιάδη –χάσαμε ακόμη τρία συνολικά χρόνια, κρίσιμης/ζωτικής σημασίας!

Δεν μας έφθαναν οι αδυναμίες αυτές, βγαίνουν εντελώς γκεμπελικά, λαϊκίστικα οι ‘ολυμπιονίκες’ ΑΚΕΛικοί και ωρύονται για αναξιοκρατικούς διορισμούς –οι δε ψευδο-αριστερο-κεντρώοι, ΕΔΕΚ και Συμμαχία, εμφανίζονται ωσάν να ήλθαν από τον …Άρη!

Έδωσαν όλοι την ευκαιρία στην κακοδαιμονία του τόπου, στα κομματίδια του ‘κέντρου’, ακόμη μια ευκαιρία να εξευτελίσουν κάθε προσπάθεια βελτίωσης, υποβάλλοντας ‘λίστες’ και επιβάλλοντας(;) άτομα της αρεσκείας τους –τα οποία ‘εξαναγκάζουν’ να ‘ξεκινήσουν’ αρνητικά τη θητεία τους, ακόμα και αν έχουν τα αναγκαία προσόντα!

• Για ακόμη μια φορά, ώδινεν όρος και έτεκεν μυν; (Ή μήπως το …αντίστροφο;)

Ο ‘καημένος’ ΠτΔ Ν Αναστασιάδης, υποστηριζόμενος ορθά από το ΔΗΣΥ –που τουλάχιστον τήρησε τα προσχήματα- κατέβαλε μια, πιστεύω, έντιμη προσπάθεια να εφαρμόσει τη νομοθεσία, πλην όμως δεν είχε την τόλμη να αντιταχθεί ΠΛΗΡΩΣ στην παράδοση του ΔΗΚΟ κυρίως και του ΕΥΡΩΚΟ δευτερευόντως! Κρίμα!

………………..

Επί της ουσίας τώρα!

Ο ΠτΔ ορθά αποφάσισε ότι τα ΔΣ δεν πρέπει να έχουν εξουσία διορισμού, προαγωγής, μετάθεσης κοκ προσωπικού! Ιδεωδώς, η εξουσία αυτή θα έπρεπε να ανατεθεί ΜΕ ΒΑΣΗ ΣΑΦΕΙΣ ΛΕΠΤΟΜΕΡΕΙΣ ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΥΣ ΣΕ ΥΠΗΡΕΣΙΑΚΑ ΣΥΜΒΟΥΛΙΑ –στα οποία εννοείται ότι δεν πρέπει να συμμετέχουν οι συντεχνίες! Μόνον αυτά, όταν διαμορφώνονται ορθά, γνωρίζουν τις υπηρεσιακές ανάγκες και τα άτομα!

Βέβαια,  επειδή είναι εξαιρετικά δύσκολο σ’ αυτόν τον τόπο, να πετύχουμε το πιο πάνω σε ΟΛΑ ΤΑ ΝΠΔΔ –(ημι)κρατικούς, ανεξάρτητες αρχές και δήμους- είναι προτιμότερο να ανατεθεί σε μια ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΑΝΑΔΟΜΗΜΕΝΗ ΕΔΥ KAI ΑΣ ΑΝΑΤΕΘΕΙ ΣΕ ΥΠΗΡΕΣΙΑΚΑ ΣΥΜΒΟΥΛΙΑ Η ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗ ΚΑΙ ΥΠΟΒΟΛΗ ΕΙΣΗΓΗΣΗΣ ΣΤΗΝ ΕΔΥ!

• Ο ισχυρισμός ότι τα ΔΣ (θα) γνωρίζουν καλύτερα από την ΕΔΥ ανάγκες και άτομα είναι εντελώς λανθασμένος και παραπλανητικός (βλ ένθετο)!

ΕΝΝΟΕΙΤΑΙ ΟΤΙ Η ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ ΠΕΡΙ ΕΔΥ ΧΡΕΙΑΖΕΤΑΙ ΡΙΖΙΚΗ ΑΝΑΜΟΡΦΩΣΗ, ΩΣΤΕ ΝΑ ΤΗΝ ΥΠΟΧΡΕΩΝΕΙ, ΟΠΩΣ ΚΑΙ ΤΑ ΥΠΗΡΕΣΙΑΚΑ ΣΥΜΒΟΥΛΙΑ, ΝΑ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΕΙ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΕΣ ΜΕΘΟΔΟΥΣ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΚΑΙ ΑΝΕΞΑΡΤΗΤΑ ΕΞΕΙΔΙΚΕΥΜΕΝΑ ΙΔΡΥΜΑΤΑ ΚΑΙ ΕΜΠΕΙΡΟΓΝΩΜΟΝΕΣ!

Ποια είναι τότε η δουλειά (οι ΔΙΕΡΓΑΣΙΕΣ) ενός ΔΣ;

• Να διαμορφώνει, θεωρεί, αναθεωρεί τη ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ του οργανισμού!
• Να διαμορφώνει, θεωρεί, αναθεωρεί τα ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΑ ΣΧΕΔΙΑ (πενταετή ή τριετή και ετήσια) του οργανισμού!
• Να διαμορφώνει, θεωρεί, αναθεωρεί τους ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΥΣ (πενταετείς ή τριετείς και ετήσιους) του οργανισμού!
• Να θεωρεί τα αποτελέσματα εκτέλεσης των επιχειρησιακών σχεδίων και υλοποίησης των προϋπολογισμών και να ΛΟΓΟΔΟΤΕΙ!
• Να διαχειρίζεται την ΚΟΥΛΤΟΥΡΑ του οργανισμού μαζί με τη Γενική Διεύθυνση!
• Να διαχειρίζεται τις ΔΙΕΡΓΑΣΙΕΣ του ΔΣ και να διασφαλίζει ότι τυγχάνουν ορθής διαχείρισης όλες οι ΔΙΕΡΓΑΣΙΕΣ (processes) του οργανισμού και να διασφαλίζει ότι έχουν τους αναγκαίους ΔΕΙΚΤΕΣ ΑΠΟΔΟΣΗΣ (αντικειμενικούς και υποκειμενικούς)!
• Να στοχοθετεί και να διασφαλίζει ότι γίνεται ορθή στοχομέτρηση και ότι τα αποτελέσματα συγκρίνονται ορθά με τους στόχους!
• Να διασφαλίζει ότι τυγχάνουν ορθής εφαρμογής οι ‘ΓΕΝΙΚΕΣ ΥΠΟΔΙΕΡΓΑΣΙΕΣ’: Διαχείρισης κινδύνου, διαχείρισης ποιότητας, περιβαλλοντικής διαχείρισης, διαχείρισης καινοτομίας και συνεχούς βελτίωσης, κοκ!
• Να διασφαλίζει ότι εφαρμόζονται επιστημονικές μέθοδοι σε όλες τις διεργασίες και στην επιμόρφωση του προσωπικού ώστε να επιτυγχάνεται η βέλτιστη παραγωγικότητα!

Η διαχείριση της κουλτούρας του οργανισμού απαιτεί τη διαμόρφωση και εφαρμογή ενός επιχειρηματικού ΚΩΔΙΚΑ ΗΘΙΚΗΣ που να βασίζεται στις ΑΞΙΕΣ του και που θα διέπει την κουλτούρα, τις διεργασίες και τη συμπεριφορά του –με πρώτο παράδειγμα τη λειτουργία και τη συμπεριφορά του ίδιου του ΔΣ και της Γενικής Διεύθυνσης –με τη βοήθεια μάλιστα υφιστάμενων επιτυχημένων ΜΟΝΤΕΛΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΗΣ ΑΡΙΣΤΕΥΣΗΣ^[1].

………………………..

Ποια άραγε είναι η ΙΔΕΩΔΗΣ ΣΥΝΘΕΣΗ ενός ΔΣ;

§      Ένα μίγμα διαφόρων ειδικοτήτων: στο αντικείμενο του οργανισμού (στην ΑΗΚ, πχ, ηλεκτρολόγων, μηχανολόγων, ενεργειακών, περιβαλλοντικών μηχανικών), οικονομολόγων/λογιστών, νομικών, ατόμων με γνώσεις και επιτυχή εμπειρία στη διεύθυνση επιχειρήσεων, κοκ –που όλοι μαζί να συνθέτουν μιαν ΟΜΑΔΑ με τεχνογνωσία που να καλύπτει ΟΛΕΣ τις διεργασίες του οργανισμού! Την προϋπόθεση αυτή φαίνεται να επιτυγχάνουν σε καλό βαθμό οι πρόσφατοι διορισμοί!

§       Πρόεδρο και Αντιπρόεδρο με γνώσεις και επιτυχή εμπειρία στη ΔΙΟΙΚΗΣΗ ή/και ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ παρόμοιου μεγέθους επιχειρήσεων! Η προϋπόθεση αυτή, εκ πρώτης όψεως, δεν έχει επιτευχθεί στον αναγκαίο βαθμό! Θα κριθεί φυσικά εκ του αποτελέσματος!

Ιδιαίτερη προσοχή πρέπει να δίδεται στα ΠΡΟΣΟΝΤΑ του ΠΡΟΕΔΡΟΥ και του ΑΝΤΙΠΡΟΕΔΡΟΥ, λαμβάνοντας υπόψη τα τρία τους ΚΑΘΗΚΟΝΤΑ:

(1)   Τη ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ, ώστε να λειτουργεί ομαδικά, αποτελεσματικά και αποδοτικά -όπως ένα ελβετικό …ρολόι! Οι εμπειρίες μας στην Κύπρο από τη λειτουργία των ΔΣ (ημι)κρατικών και τραπεζών είναι τουλάχιστον ΤΡΑΥΜΑΤΙΚΕΣ!

(2)   Τη ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΩΝ ΣΧΕΣΕΩΝ ΤΗΣ ΓΕΝΙΚΗΣ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗΣ ΜΕ ΤΟ ΔΣ! Διεθνείς μελέτες έχουν αποδείξει ότι οργανισμοί/επιχειρήσεις, όπου οι σχέσεις μεταξύ Προέδρου ή/και ΔΣ αφενός και Γενικής Διεύθυνσης αφετέρου δεν ήταν αρμονικές, καταποντίστηκαν σε ελάχιστα χρόνια!

(3)   Τη ΔΗΜΟΣΙΑ ΕΚΠΡΟΣΩΠΗΣΗ ΤΟΥ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΥ! Ο Πρόεδρος έχει την ευθύνη της ΛΟΓΟΔΟΣΙΑΣ και του ΑΠΟΛΟΓΙΣΜΟΥ προς ΟΛΟΥΣ τους ΣΥΜΜΕΤΟΧΟΥΣ του οργανισμού: ιδιοκτήτη, προσωπικό, πελάτες, κοινωνία,…!

• Σημαντικοί παράγοντες επιτυχίας, πέρα από τα ατομικά προσόντα και το μίγμα/σύνολο τους, είναι και η ΕΞΩΘΕΝ ΚΑΛΗ ΜΑΡΤΥΡΙΑ και η ΦΗΜΗ των μελών του κάθε ΔΣ! Ούτε η προϋπόθεση αυτή, εκ πρώτης όψεως, έχει επιτευχθεί στον αναγκαίο βαθμό! Κάποια ΔΣ εκκινούν με αμφισβητήσεις και θα πρέπει να αποδείξουν ΣΥΝΤΟΜΑ με πράξεις και αποτελέσματα ότι αδίκως(;) ‘κατηγορούνται’!

Με βάση τα πιο πάνω, οφείλουμε να κρίνουμε και να επαινέσουμε ή να επικρίνουμε ΣΥΧΝΑ/ΠΕΡΙΟΔΙΚΑ τα άρτι διορισθέντα ΔΣ με βάση τις πράξεις και τα αποτελέσματα τους! ΤΟΥΣ ΕΥΧΟΜΑΣΤΕ ΚΑΛΗ ΕΠΙΤΥΧΙΑ χάριν του κοινού καλού!

• Παράλληλα, κυβέρνηση και βουλή οφείλουν να βελτιώσουν νομοθετικά και πρακτικά τόσο τη λειτουργία των ΝΠΔΔ όσο και της ΕΔΥ (και της …ΕΕΥ)! Αυτό είναι απολύτως αναγκαίο όχι μόνον για τους (ημι)κρατικούς, που πρέπει σταδιακά ΟΛΟΙ να ιδιωτικοποιηθούν και κοινωνικοποιηθούν, αλλά και για την ΤΟΠΙΚΗ ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΗ, τις ΑΝΕΞΑΡΤΗΤΕΣ ΑΡΧΕΣ, τη ΔΗΜΟΣΙΑ ΥΠΗΡΕΣΙΑ, τις ΔΥΝΑΜΕΙΣ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ και την ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΥΠΗΡΕΣΙΑ –που θα παραμείνουν ΝΠΔΔ!

Ιδού λοιπόν ΔΣ, πολιτικοί και Κυβέρνηση η …Κύπρος, ιδού και το …πήδημα!

[1] Βλ. EFQM και ΕΒΕΝ.GR
*Βλ και παλαιότερα άρθρα επί του θέματος: www.nicostimotheou.com
**Δημοσιεύτηκε στον ΠΟΛΙΤΗ στις 12.1.2014