Του Νίκου Τιμοθέου*
Η ΚΑΛΗ ΦΗΜΗ είναι προϋπόθεση αειφόρου επιχειρηματικής επιτυχίας και συχνά ακόμη και βραχυπρόθεσμης!
Η καλή φήμη αντανακλά την ΠΙΣΤΗ στην επιχείρηση, στον οργανισμό, στο επάγγελμα, στον επαγγελματία, στο άτομο, στο κράτος…! Την ΕΜΠΙΣΤΟΣΥΝΗ των πελατών, των εργαζομένων, των προμηθευτών, των συνεργατών, των μετόχων-ιδιοκτητών, των ρυθμιστών/εποπτών,…της κοινωνίας!
Δειγματοληπτικές έρευνες δείχνουν ότι το κοινό κατατάσσει την «επιχείρηση» σήμερα σε πολύ χαμηλή θέση. Στην Κύπρο, πρόσφατη έρευνα κατέταξε τις τράπεζες πολύ χαμηλά! Ομοίως στις ΗΠΑ, οι επιχειρηματίες κατατάσσονται πολύ χαμηλά σε σύγκριση με άλλα επαγγέλματα!
Η επίτευξη και διατήρηση καλής φήμης είναι εξαιρετικά δύσκολη!
Η απώλεια της είναι γοργή ως συνέπεια ενός σκανδάλου! Ακόμη δραστικότερη είναι όταν το σκάνδαλο αφορά μια επιχείρηση που διατείνεται ότι έχει και ασκεί υψηλή Εταιρική Κοινωνική Ευθύνη (ΕΚΕ) ) ή/και Επιχειρηματική Ηθική (ΕΗ).
- Τι σημαίνει ο ισχυρισμός ότι μια επιχείρηση/οργανισμός/υπηρεσία/επαγγελματίας έχει υψηλή ΕΗ ή/και ΕΚΕ;
- Έχει νόημα ο όρος ΕΚΕ ή μήπως πρέπει να ομιλούμε για ΕΤΑΙΡΙΚΗ ΕΥΘΥΝΗ (ΕΕ);
Μπορεί να ισχυριστεί η Τράπεζα Κύπρου ότι έχει πράγματι ΕΚΕ όταν χιλιάδες ομολογιούχοι θεωρούν ότι τους εξαπάτησε και η πλειοψηφία του λαού θεωρεί τις τράπεζες (συν)υπεύθυνες για την οικονομική κρίση του τόπου;
Για να συνειδητοποιήσουμε τη σημασία της ΕΗ πρέπει να δούμε τι πράγματι συνιστά μια επιχειρηματική οντότητα (επιχείρηση/οργανισμός/υπηρεσία/επαγγελματίας);
- Ισχύει ακόμη ο ορισμός των Potter και Friedman περί Αλυσίδας Προσθήκης Αξίας (Value Chain), που λέει ότι διαδοχικές διεργασίες επί υλικών και άυλων πόρων παράγουν ένα προϊόν ή μια υπηρεσία προσθέτοντας διαδοχικά αξία και ότι το τελικό προϊόν συνιστά τη δημιουργία αξίας και άρα πλούτου;
- Ή ισχύει ο νεότερος ορισμός κατά Normann που λέει ότι ορισμένοι πρωτεργάτες (prime movers) αξιοποιούν το όραμα, τις γνώσεις, τις ικανότητες (competence) και τις σχέσεις τους για να δημιουργήσουν δίκτυα και αξιοποιώντας υλικούς και άυλους πόρους να δημιουργήσουν αξία και επομένως πλούτο. Τα δίκτυα αυτά προμηθευτών, συνεργατών, πελατών, ρυθμιστών, εποπτών, κοκ προϋποθέτουν συγκεκριμένες ικανότητες και μόνο μέσω τους μπορούν οι πρωτεργάτες να προσαρμόσουν όχι μόνο τον εαυτό τους (την ίδια την επιχειρηματική οντότητα) σε νέες ανάγκες αλλά και το δίκτυο τους –τα μέλη του οποίου μπορεί να διαφοροποιηθούν καθοδόν.
Νεότερες έρευνες δείχνουν ότι μάλλον το δεύτερο ισχύει!
- Στο μοντέλο αυτό, βασική θέση έχουν οι ΑΞΙΕΣ, οι ΙΚΑΝΟΤΗΤΕΣ, οι ΓΝΩΣΕΙΣ και το ΟΡΑΜΑ της επιχειρηματικής οντότητας!
- Σ’ αυτό ενσωματωμένη είναι και η ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΗ ΗΘΙΚΗ της επιχειρηματικής οντότητας! Ο πρωτεργάτης διαμορφώνει αυτή τη διάσταση στο δίκτυο, επειδή πιστεύει ότι η ηθική δημιουργεί αξία και έχει πραγματικό αποτέλεσμα!
Για να έχει αξιοπιστία η ΕΗ και άρα για να δημιουργεί ΠΙΣΤΗ/ΑΞΙΟΠΙΣΤΙΑ, πρέπει ο πρωτεργάτης και το δίκτυο του όχι μόνο να την ασπάζονται και να την εφαρμόζουν, αλλά και να ΣΥΝ-δημιουργούν ΑΞΙΑ! Οι πρωτεργάτες αυτοί είναι ΠΡΩΤΟΠΟΡΟΙ και ΚΑΙΝΟΤΟΜΟΙ –τόσο στο εννοιολογικό επίπεδο όσο και στο επίπεδο ευφυΐας (intellectual innovators). Και η διαμόρφωση ενός ΚΩΔΙΚΑ ΗΘΙΚΗΣ συνιστά καινοτομία!
- ΟΙ ΠΡΩΤΟΠΟΡΟΙ ΠΙΣΤΕΥΟΥΝ ΟΤΙ Η ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΗ ΗΘΙΚΗ ΕΙΝΑΙ ΜΙΑ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΠΟΥ ΠΡΟΣΘΕΤΕΙ ΣΤΗ ΔΙΕΡΓΑΣΙΑ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑΣ ΑΞΙΑΣ!
Εξαιρετικό παράδειγμα συνιστά η Φινλανδική εταιρεία Stora Enso (βλ. ένθετο πιο κάτω), που θεωρείται μαζί με τον πρόγονο της (Stora Kopparberg) η παλαιότερη εταιρεία στον κόσμο -700 περίπου ετών και ασχολείται με ανανεώσιμα δασικά, χαρτικά, κά (βιο)προϊόντα!
Ο Friedman πιστεύει ότι η εταιρεία δημιουργεί βέλτιστη αξία για την τοπική κοινότητα και όλους τους συμμέτοχους όταν μεγιστοποιεί την οικονομική της αξία. Ισχυρίζεται ότι η εταιρεία οφείλει να μεγιστοποιεί ΑΜΕΣΑ την αξία της χάριν των μετόχων, ώστε να ωφελούνται ΕΜΜΕΣΑ οι υπόλοιποι συμμέτοχοι!
Ο Normann λέει ακριβώς το αντίστροφο: Με τη δημιουργία αξίας μέσω της ευρύτερης δυνατής συμμετοχής των συμμετόχων, αυξάνεται και η αξία για τους μετόχους –και αυτό επιτυγχάνεται ΟΧΙ μέσω της ιδιοκτησίας κεφαλαίου και πόρων, αλλά με ΑΠΟΔΟΤΙΚΟΤΕΡΗ «κινητοποίηση, διαχείριση και αξιοποίηση» πόρων.
- Άρα, η στρατηγική σχετίζεται άμεσα με τη θέση της επιχείρησης στο δίκτυο και όχι με την αξία των πόρων της! Η θέση της εξαρτάται από πνευματικές διεργασίες και το μετασχηματισμό του επιχειρηματικού πεδίου!
- Ο Κώδικας Ηθικής παίζει ιδιαίτερο ρόλο στη διαμόρφωση της θέσης της επιχείρησης στο δίκτυο και στις σχέσεις της με ομάδες συμμετόχων, όπως επενδυτών, προμηθευτών και ρυθμιστών, ακόμη και πελατών!
Οι επιπτώσεις του ΚΩΔΙΚΑ δεν οφείλονται τόσο στα λόγια αλλά κυρίως στις ΠΡΑΞΕΙΣ και στη συμπεριφορά (των συμμετόχων) της επιχείρησης! Ο ΛΟΓΟΣ είναι απαραίτητος επειδή συνιστά σημαντικό συστατικό της επικοινωνίας και των σχέσεων της ΗΓΕΣΙΑΣ που λειτουργεί ως καταλύτης και συντελεστής της πνευματικής διεργασίας μετασχηματισμού της επιχείρησης και του δικτύου! Η επικοινωνία ηθικών θεμάτων που αφορούν στην αειφορία νομιμοποιεί το ρόλο της επιχείρησης στο δίκτυο!
- Ο ΚΩΔΙΚΑΣ μπορεί να ταυτιστεί με την ΕΤΑΙΡΙΚΗ ΕΥΘΥΝΗ στην ευρύτερη της έννοια που καλύπτει περιβαλλοντικά, κοινωνικά και οικονομικά θέματα, καθώς και την Εταιρική Κοινωνική Ευθύνη (ΕΚΕ).
Η Κύπρος σήμερα βρίσκεται σε βαθιά πολιτικο-κοινωνικο-οικονομική κρίση λόγω του χαμηλού επιπέδου επιχειρηματικής ηθικής σε πλείστους τομείς της οικονομίας και της πολιτικής. Μόνη ελπίδα της για ανάπτυξη και αειφορία είναι η υιοθέτηση αυστηρών Κωδίκων Επιχειρηματικής (και πολιτικής) Ηθικής και η συμμετοχή των κυπριακών επιχειρήσεων σε διεθνή δίκτυα καινοτομίας και ανάπτυξης –ιδεωδώς, ως πρωτεργάτες.
______________________________________________________________
Αειφορία και κώδικας Ηθικής
Δηλώνει ο Αναπλ. ΑΕΔ της Φινλανδικής Stora Enso: «Όσο τα θέματα αειφορίας στην παγκόσμια οικονομία γίνονται πολυπλοκότερα, τόσο καθίσταται ζωτικότερο να θεωρούμε την κατάσταση τακτικά, για να διαπιστώνουμε κατά πόσο οι καλές προθέσεις αποδίδουν ή όχι. Ενθουσιώδεις ισχυρισμοί αειφορίας μπορούν εύκολα να μας βάλουν σε κίνδυνο. Οφείλουμε να βασίζουμε τη λογοδοσία μας με ακρίβεια σε γεγονότα –πρέπει να λέμε ό,τι κάνουμε και να κάνουμε ό,τι λέμε» (Annual Report 2004:5).
Ο Κώδικας Ηθικής της Stora Enso προσβλέπει στην αειφορία καλύπτοντας ολόκληρη την αλυσίδα αξίας της – με άλλα λόγια, επιδιώκει αξιοπιστία και νομιμοποίηση. Βασικές πτυχές αειφορίας εντοπίζονται μία προς μία και ακολουθούνται από περιγραφή των εργαλείων που θα το πετύχουν. Διατρέχει αγορές, κοινωνία, επενδυτές, μονάδες παραγωγής, υπαλλήλους…! Καταλήγει: «Η εμπλοκή των συμμετόχων είναι ζωτική για τις επιχειρησιακές διεργασίες, τη διαχείριση κινδύνου και τον εντοπισμό ευκαιριών για τη δημιουργία αξίας.»
http://www.storaenso.com/about/purpose-and-values
________________________________________________________________
* Πρόεδρος Κυπριακού Ινστιτούτου επιχειρηματικής Ηθικής
www.ebency.org
**Δημοσιεύτηκε στον ΠΟΛΙΤΗ στις 11.5.2014