Του Νίκου Τιμοθέου*
Success story ονομάζει η κυβέρνηση και σοβαροί οικονομολόγοι τη διαχείριση της κρίσης. Παταγώδη αποτυχία οι αντιπολιτευόμενοι και οι «οικονομολόγοι» τους. Πώς την αξιολογεί ένας «μη οικονομολόγος»;
Αντί γενικολογιών, ας δούμε κύριες πτυχές της διαχείρισης της πρόσφατης οικονομικής ιστορίας μας:
Πλούτο παρήγαγε ο τουριστικός τομέας και συνεχίζει να παράγει με αυξανόμενο ρυθμό. Μπορεί να επιταχυνθεί, αφού οι πολιτικοοικονομικές συγκυρίες είναι θετικές, αν και παραμένει ευάλωτος στην ταραχώδη Μέση Ανατολή! Η Κυβέρνηση παρουσιάζει στον τομέα θετικό έργο! Η προοπτική για το 2016 είναι θετική!
Πλούτο στην Κύπρο παρήγαγε ο τομέας των υπηρεσιών και συνεχίζει να παράγει σχεδόν άθικτος! Σημαντικό μέρος των εσόδων των λογιστικών/ελεγκτικών, νομικών και χρηματοοικονομικών υπηρεσιών προήλθαν, ίσως ακόμη προέρχονται, από εξυπηρέτηση αμφιβόλου ποιότητας ξένων εταιρειών/ιδιωτών και από «κάλυψη» ντόπιων υψηλού ρίσκου και χαμηλής ποιότητας διοίκησης και διεύθυνσης! Έχει εξυγιανθεί; Ο χρηματοοικονομικός εν πολλοίς! Νομικός και λογιστικός/ελεγκτικός άγνωστο! Η κυβέρνηση παρουσιάζει στον χρηματοοικονομικό τομέα θετικό έργο. Η φούσκα των επιτοκίων και των επικίνδυνων δανείων έσπασε. Ο τόπος έχει επαρκείς τραπεζικούς οργανισμούς, που προχωρούν σταθερά στην αναδιάρθρωση δανείων και στη χορήγηση νέων με βάση επιχειρηματικά κριτήρια, αν και δεν έχουν απαλλαγεί από την παραδοσιακή πολιτική υποθηκών και προσωπικών εγγυήσεων, αφού ναι μεν απέκτησαν σύγχρονες διοικήσεις και ανώτατες διευθύνσεις, αλλά διατήρησαν πλήθος στελεχών με παλιά μυαλά! Η προοπτική για το 2016 είναι θετική!
Πλούτο παρήγαγε ο τομέας των κατασκευών. Δημιούργησε πελώρια ΦΟΥΣΚΑ: πληθωρισμό τιμών γης και κτηρίων, ψεύτικα-προσωρινά: θέσεις εργασίας, κατανάλωση και πλούτο -με δανεικά χρήματα ΦΟΥΣΚΩΜΕΝΑ επιτόκια και υποθήκες “πουλημένων» οικοπέδων/κτηρίων. Εξαπάτησε τους πελάτες/αγοραστές αρνούμενος/κωλυσιεργώντας να τιτλοποιήσει ότι εξοφλείτο. Αποτέλεσμα: πτώχευση ή αδρανοποίηση, λόγω εγκλωβισμού σε μη εξυπηρετούμενα δάνεια, των ντιβέλοπερ/εργολάβων, χιλιάδες «εγκλωβισμένοι» αγοραστές, συνεπακόλουθη δυσφήμιση της Κύπρου στο εξωτερικό και απώλεια μεγάλου μέρους της ξένης αγοράς! Σήμερα παράγει πολύ λιγότερο πλούτο. Η αναβίωση του θα απαιτήσει πολύ χρόνο, αφού απαιτεί έμπρακτη αποκατάσταση της φήμης του. Η κυβέρνηση επιδεικνύει θετικό, αν και ανεπαρκές εισέτι έργο. Η προοπτική είναι θετική.
Πλούτο αλλά πολύ λίγο παρήγαγαν ο μεταποιητικός τομέας και ο γεωργοκτηνοτροφικός τομέας, που συρρικνώθηκαν λόγω παγκοσμιοποίησης λόγω χαμηλής ανταγωνιστικότητας! Μόνη του ελπίδα η ιδιωτική καινοτόμος πρωτοβουλία σε niche markets. Τα κρατικά/κοινοτικά προγράμματα ενίσχυσης της καινοτομίας ίσως ενισχύσουν και τον τομέα αυτό! Η προοπτική για το 2016 είναι θετική!
Η δημοσιονομική κατάσταση της Κύπρου επιδεινώθηκε ραγδαία επί κυβέρνησης Χριστόφια, φέρνοντας τη χώρα στο χείλος της καταστροφής -αντιμετωπίζοντας το «έμφραγμα» με …ασπιρίνη: το ακριβό ρωσικό δάνειο. Η παρούσα κυβέρνηση την έσωσε εξασφαλίζοντας δανεισμό με φθηνό επιτόκιο και μακροχρόνια περίοδο αποπληρωμής. Η Τρόικα επέβαλε αυστηρούς όρους! Το ίδιο ακριβώς πράττουν τα κυπριακά τραπεζικά ιδρύματα σήμερα κατά τις αναδιαρθρώσεις μη εξυπηρετούμενων δανείων! Τι απαιτούν Τρόικα και δανειστικά ιδρύματα; Οικονομική περισυλλογή, αποφυγή σπατάλης, αποφυγή επενδύσεων/δαπανών ψηλού ρίσκου, καλύτερη διοίκηση/διεύθυνση, μείωση του δανεισμού. Με απλά λόγια απαιτούν όπως ο κακομαθημένος/σπάταλος/αλόγιστος/ριψοκίνδυνος, ελλιπούς/κακής/επικίνδυνης διαχείρισης, σχεδόν πτωχεύσας επιχειρηματίας/εταιρεία/κυβέρνηση αλλάξει ρότα: διαμορφώνει/υλοποιεί λελογισμένα επιχειρησιακά πλάνα, χρησιμοποιεί μορφωμένους διευθυντές, μορφώνεται ο ίδιος, εξοικονομεί πόρους για να εξοφλήσει τα δάνεια του, λειτουργεί την επιχείρηση του και αντίστοιχα το κράτος επενδύοντας ΜΟΝΟ σε παραγωγικές δραστηριότητες μέχρις ότου εξοφλήσει και δημιουργήσει απόθεμα που να επιτρέπει διακριτικές δαπάνες! Αν αυτό ονομάζεται λιτότητα, τότε ορθώς ο πτωχεύσας και ο έχων μη εξυπηρετούμενο δάνειο οφείλει να ζήσει σε λιτότητα, παρά να …αυτοκτονήσει, αφού χρήματα για περαιτέρω πολυτέλεια/σπατάλη/τζόγο/ρουσφέτι/μίζες ΚΑΝΕΙΣ ΞΕΝΟΣ ή ΦΟΡΟΛΟΓΟΥΜΕΝΟΣ δεν είναι «τρελός» να του δώσει! Η κυβέρνηση και στον τομέα αυτό παρουσιάζει θετικό έργο, εξυγιαίνοντας τα δημοσιονομικά και επιβάλλοντας ορθολογικό σχεδιασμό/προγραμματισμό! Η προοπτική για το 2016 είναι θετική!
Πλούτο προσπαθεί να δημιουργήσει η Κύπρος με μεγαλύτερο ρυθμό βελτιώνοντας το βιοτικό επίπεδο του λαού. Οι αντιπολιτευόμενοι, στους οποίους οφείλεται η καταστροφή της οικονομίας, πιέζουν την κυβέρνηση, ως εάν η ίδια δεν το επιθυμεί, να επενδύσει περισσότερο στην ανάπτυξη εννοώντας άγονες επενδύσεις με …ανύπαρκτα χρήματα. Αναπτυξιακές όμως επενδύσεις μπορούν να γίνουν ΜΟΝΟ ως ενθάρρυνση/ενίσχυση/δανεισμός/(συγ)χρηματοδότηση του ιδιωτικού τομέα, αφού θα ήταν ηλίθιο να επαναλάβουμε το λάθος δημιουργίας κρατικών επιχειρήσεων που αποδείχθηκαν (και εδώ και παντού αλλού) καταστροφείς εθνικού πλούτου.
Η ενίσχυση της ιδιωτικής επιχειρηματικότητας απαιτεί χρήματα. Χρήματα μπορούν να βρεθούν από τρεις κυρίως πηγές: (α) από ξένες επενδύσεις, (β) από εντόπιες επενδύσεις και (γ) από κρατικές/κοινοτικές χορηγίες/δανεισμό. Η κυβέρνηση παρουσιάζει θετικό έργο και στον τομέα αυτό. Θα μπορούσε να κάμει περισσότερα; Ναι! Ιδιαίτερα αν καταφέρει να ιδιωτικοποιήσει τους κρατικούς οργανισμούς και με τα έσοδα να ενισχύσει καινοτόμες νεοφυείς επιχειρήσεις άνεργων νέων επιστημόνων μας και καινοτόμες μικρομεσαίες επιχειρήσεις –αφού οι επιχειρήσεις ηλεκτρισμού, ηλεκτρονικών και συγκοινωνιακών/μεταφορικών υπηρεσιών προσφέρουν υποδομή αλλά πλούτο δεν δημιουργούν! Δουλειά του κράτους δεν είναι να παράγει πλούτο αλλά συνθήκες που να επιτρέπουν σε όλους τους πολίτες/επιχειρήσεις του να παράγουν πλούτο. Και εδώ η κυβέρνηση παρουσιάζει θετικό έργο, αλλά οφείλει να επιφέρει περισσότερες μεταρρυθμίσεις. Η προοπτική για το 2016 είναι θετική!
Συμπεράσματα:
(1) Αν η κυβέρνηση Χριστόφια/ΑΚΕΛ/ΔΗΚΟ/ΕΔΕΚ/… σε κλίμακα από πλην 10 μέχρι συν 10 βαθμολογείται με πλην 7, η κυβέρνηση Αναστασιάδη βαθμολογείται με +7.
(2) Η οικονομία μπορεί το 2016 να ανακάμψει ταχύτερα αν και μόνο αν κυβέρνηση και οικονομία συνεχίσουν/ενισχύσουν την ίδια πορεία.
(3) Η προοπτική για το 2016 κινδυνεύει από τις σάλπιγγες των «άεργων» λαϊκιστών πολιτικάντηδων, συντεχνιακών και λίγων ουτοπιστών οικονομολόγων που αναπολούν το αμαρτωλό παρελθόν μας. Ας μην τους αφήσουμε!
*Δημοσιεύτηκε στις 3.1.2016 στον ΠΟΛΙΤΗ