Του Νίκου Τιμοθέου*
- Λάθη κάνει ή μπορεί να κάνει ο ΓΕ; Βέβαια! Μπορούν να είναι μεγάλου βεληνεκούς; Εκ φύσεως αδύνατο! Τις εκθέσεις ετοιμάζουν οι υφιστάμενοι του και ελέγχει/διαμορφώνει ο ίδιος προτού υπογράψει.
- Ζημιά μπορεί να κάμει ο ΓΕ; Όχι φυσικά, αφού δεν είναι εκτελεστικό όργανο! Εκτός στον εαυτό του, αν δεν κάνει καλά τη δουλειά του!
- Ατασθαλία μπορεί να κάμει ο ΓΕ; Ναι θεωρητικά! Μικρή ενόψει των μικρών δαπανών που δικαιούται να εξουσιοδοτήσει!
- Υπέρβαση εξουσίας μπορεί να κάμει ο ΓΕ; Αδύνατο! Επειδή υπέρβαση εξουσίας μπορεί να κάμει μόνον όποιος έχει εξουσία και ιδιαίτερα όταν η εξουσία αυτή είναι διακριτική -που δεν προδιαγράφεται σαφώς από νόμο/κανονισμούς! Βέβαια, έκδηλη παράβαση εξουσίας μπορεί να κάμει κάποιος παρόλο ότι αυτή προδιαγράφεται σαφώς από νόμο/κανονισμούς, αλλά τότε δεν μπορεί να αμφισβητηθεί το παράνομο ή παράτυπο της -εξ ου και «έκδηλη»!
- Μικροπαραβάσεις μπορεί να κάμει ο ΓΕ; Βεβαίως, αν για παράδειγμα χρησιμοποιεί υπηρεσιακό όχημα για να πηγαίνει στις διακοπές του ή γενικά αν το χρησιμοποιεί για ψυχαγωγία -αν και αυτό ήταν και μάλλον συνεχίζει να είναι ο κανόνας για πλείστους αξιωματούχους, αφού κανείς δεν επεμβαίνει για να το σταματήσει! (Προφανώς η κοινωνία και τα όργανα της το κρίνουν ως «αποδεκτό»!) Το ίδιο ισχύει αν παραγγέλλει την τυρόπιττα και τον καφέ του στην καντίνα και τα χρεώνει στην υπηρεσία!!! [Υποπτεύομαι ότι ο σημερινός ΓΕ αποφεύγει ακόμη και να χρησιμοποιεί το υπηρεσιακό όχημα παρά μόνο για υπηρεσιακούς σκοπούς! Ας ελεγχθεί από τους «κέρβερους» της αξιοκρατίας -που δεν το …πράττουν!]
- Εξοικονόμηση δημόσιου χρήματος μπορεί να κάμει ο ΓΕ; Βεβαίως, όταν προλαβαίνει την κατασπατάληση του με προληπτικό έλεγχο! Και όταν εξαναγκάζει την εκτελεστική εξουσία (Κεντρική Κυβέρνηση, Κρατικούς Οργανισμούς, Ανεξάρτητους Θεσμούς, Δήμους, Κοινότητες κοκ) να βελτιώσει τις διεργασίες της και να τις εφαρμόζει και όταν την εξαναγκάζει να εισάξει Συστήματα Εσωτερικού Ελέγχου και δικλείδες ασφαλείας!
- Πρόληψη παρανομιών και παρατυπιών μπορεί να κάμει ο ΓΕ; Βεβαίως, όταν με προληπτικό έλεγχο, προλαβαίνει παράνομες ή παράτυπες ενέργειες ή αποφάσεις ή όταν υποχρεώνει την εκτελεστική εξουσία να ΕΛΕΓΞΕΙ, πχ ζητώντας γνωματεύσεις, εκ των προτέρων, το παράνομο ή παράτυπο επικείμενης απόφασης!
- Γιατί έχουμε ιεραρχία στους οργανισμούς, στις υπηρεσίες, στα υπουργεία, κοκ; Όχι μόνο για να σχεδιάζουν και να προγραμματίζουν, αλλά και για να παίρνουν αποφάσεις! Και όσο πιο ψηλά ανεβαίνουμε στην ιεραρχία τόσο ευρύτερη είναι η ΔΙΑΚΡΙΤΙΚΗ ΕΞΟΥΣΙΑ του οργάνου είτε είναι άτομο (πχ υπουργός ή ανεξάρτητος αξιωματούχος) είτε συλλογικό όργανο (Επιτροπή/Συμβούλιο, πχ ενός κρατικού οργανισμού ή Δήμου ή το Υπουργικό Συμβούλιο). Η άσκηση διακριτικής εξουσίας δεν είναι σε μια δημοκρατία απεριόριστη ούτε και ανεξέλεγκτη! Απεναντίας απαιτεί και ΔΕΟΥΣΑ ΕΡΕΥΝΑ και ΔΕΟΥΣΑ ΑΙΤΙΟΛΟΓΗΣΗ!
- Ε, λοιπόν, καθήκον του ΓΕ, μεταξύ άλλων, είναι ο έλεγχος άσκησης και της διακριτικής εξουσίας των δημόσιων οργάνων -ΟΛΩΝ των δημόσιων οργάνων, από το Συμβούλιο της μικρότερης κοινότητας και τον κλητήρα μέχρι τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας, τον Γενικό Εισαγγελέα, τον Αρχιπρωτοκολλητή ή τον Πρόεδρο του Ανώτατου Δικαστηρίου ή της Βουλής (πχ για εξουσιοδότηση δαπανών, αν φυσικά εξουσιοδοτούν ή πιστοποιούν δαπάνες)!
- Ενοχλεί ο ΓΕ όταν ελέγχει δημόσια όργανα ή όταν εκθέτει ό,τι ο ίδιος (η Ελεγκτική Υπηρεσία) κρίνει ως ενδεχομένως ή σίγουρα παράνομο ή παράτυπο; Βεβαίως ενοχλεί το υποκείμενο στον έλεγχο όργανο! Τι όμως πρέπει να κάμει η κοινωνία; Να φιμώσει ή να ξεδοντιάσει τον ΓΕ ή να εξαναγκάσει τα δημόσια όργανα να εκτελούν νομότυπα και λελογισμένα το έργο τους και να αιτιολογούν τις αποφάσεις τους, δηλαδή, να ΛΟΓΟΔΟΤΟΥΝ μέσα από την αιτιολογία κάθε τους απόφαση, ιδιαίτερα όταν αφορά σε διακριτική εξουσία!
- Προστατεύει ουσιαστικά ο ΓΕ τα εκτελεστικά όργανα! Όταν φυσικά τον συμβουλεύονται ή/και εισακούουν τις εισηγήσεις του! Άρα τους είναι και προσωπικά χρήσιμος -περισσότερο απ’ ό,τι είναι χρήσιμος στην απρόσωπη κοινωνία!
- Αν η Ελεγκτική Υπηρεσία είχε το δυναμικό (σε προσωπικό και εμπειρογνωμοσύνη) και πρόφθανε να ελέγξει a priori περισσότερες, αν όχι όλες τις σοβαρές αποφάσεις των δημόσιων οργάνων, δεν θα είχαμε ούτε Δρομολαξιά (που θα έπρεπε να υπόκειται στον έλεγχο του ΓΕ), ούτε σκάνδαλα Συμβουλίων Αποχετεύσεως, ούτε ανέγερσης κτηρίων όπως ενδεχομένως του ΘΟΚ ή της ίδιας της ΕΥ, ούτε αυθαίρετες «χαλαρώσεις ή/και αλλαγές πολεοδομικών ζωνών» κοκ –ίσως ούτε …Μαρί! Οπότε ούτε δημόσιο χρήμα θα κατασπαταλείτο ούτε διακρίσεις θα γίνονταν ούτε φυλακή θα πήγαιναν όσοι ανεξέλεγκτα λάμβαναν αποφάσεις!
- Ας ενισχύσει λοιπόν η Πολιτεία τον Γενικό Ελεγκτή και την Ελεγκτική Υπηρεσία και ας «φαίνεται» ότι που και που παρουσιάζει «υπερβάλλοντα ζήλο», παρά το …αντίθετο! Δεν πυροβολούμε Δικαστές και Εισαγγελείς ή τον Γενικό Ελεγκτή σε μια σύγχρονη δημοκρατία. Αν πιστεύουμε ότι μπορούν να βελτιωθούν, παίρνουμε μέτρα για να τους βελτιώσουμε και η απόφαση του ΓΕ να μετακαλέσει την Ελεγκτική Υπηρεσία της Βρετανίας για να αξιολογήσει τη δική μας είναι άξια συγχαρητηρίων και αντικείμενο μίμησης!
- Ας καλέσουν οι Υπουργοί, οι Ανεξάρτητοι Αξιωματούχοι, τα Συμβούλια και οι Επιτροπές του Δημοσίου κατάλληλο ίδρυμα, πχ το Ευρωπαϊκό Ίδρυμα Ποιοτικής Διεύθυνσης (EFQM: European Foundation for Quality Management) ή όποιο αντίστοιχο επιλέξουν, για να αξιολογήσει την υπηρεσία της οποίας προΐστανται! Ο τόπος θα κερδίσει τότε πολλά -άσχετα αν μερικοί βρεθούν προ …εκπλήξεως!
*Σύμβουλος Επιχειρήσεων, Πρόεδρος Κυπριακού Ινστιτούτου Επιχειρηματικής Ηθικής (ΕΒΕΝ)
**Δημοσιεύτηκε στον ΦΙΛΕΛΕΥΘΕΡΟ στις 16.12.2015