της Κοραλίας Τιμοθέου*
Επικαλούμαι τον Αριστοτέλη: «Δεν υπάρχει τίποτε πιο άνισο από την ίση μεταχείριση των ανίσων».
Χαίρομαι που γνωρίζω εκπαιδευτικούς, νέους με μικρά παιδιά που ξενυχτούν ώρες ολόκληρες για να προετοιμάσουν το μάθημα και για να διορθώσουν εργασίες. Είναι τιμή μου, που γνωρίζω εκπαιδευτικούς, μεγαλύτερους σε ηλικία, με σοβαρά προβλήματα υγείας που νιώθουν πως αυτό που τους κρατά στη ζωή είναι οι μαθητές τους. Δυστυχώς, έχω γνωρίσει και εκπαιδευτικούς που είτε δεν μπορούν είτε δεν θέλουν να διδάξουν. Παρ’ όλ’ αυτά βρίσκονται όλοι στις τάξεις και «διδάσκουν(;)» τα παιδία μας.
Γιατί ως γονείς και ως πολίτες ανεχόμαστε να διδάσκουν τα παιδιά μας ακατάλληλοι εκπαιδευτικοί; Γιατί οι τόσοι άριστοι εκπαιδευτικοί ανέχονται την ίση μεταχείριση τους με αυτούς που δεν κάνουν ούτε στο ελάχιστο τη δουλειά που κάνουν με τόσο κόπο οι ίδιοι; Παραδέχομαι ότι είναι δύσκολο να διδάξεις παιδιά. Έχω διδάξει ενήλικες και ξέρω πόσο δύσκολο είναι να κρατήσεις συγκεντρωμένο ένα ακροατήριο το οποίο θα προτιμούσε να βρίσκεται οπουδήποτε αλλού και να κάνει ο,τιδήποτε άλλο. Πολλές φορές τα πράγματα είναι πολύ χειρότερα και τα παιδιά πολύ δυσκολότερο να τεθούν υπό «έλεγχο». Γι’ αυτό, τους καλούς μας διδάσκοντες πρέπει να τους προσέχουμε ως κόρη οφθαλμών και να μην τους βάζουμε στο ίδιο καζάνι με τους ανεπαρκείς.
Έχω επίσης φτάσει στο συμπέρασμα, παρατηρώντας εδώ και 20 χρόνια επαγγελματίες από όλους τους τομείς της επαγγελματικής δραστηριότητας, ότι δεν υπάρχουν «άχρηστοι» επαγγελματίες. Αυτό που διαπιστώνω είναι αναντιστοιχία του ατόμου με το επάγγελμα. Δεν έχουμε βρει όλοι, ως επαγγελματίες, αυτό στο οποίο είμαστε καλοί και στο οποίο μπορούμε να γίνουμε άριστοι. Κατά συνέπεια, υπάρχουν εκπαιδευτικοί που είναι εκ φύσεως εξαιρετικοί στην τέχνη της διδασκαλίας -της μάθησης, της μόρφωσης- άλλοι που είναι καλοί και με την κατάλληλη καθοδήγηση μπορούν να γίνουν άριστοι και άλλοι που απλούστατα δεν είναι κατάλληλοι και δεν θα γίνουν ποτέ.
Θα συμφωνήσω λοιπόν με αυτούς που λένε πως τα «κεκτημένα» ανήκουν σε άλλες εποχές και πως είναι επιζήμιο να μεταχειριζόμαστε «ίσα» τους άνισους.
Πιστεύω ακράδαντα πως η παιδεία μας θα διορθωθεί μόνο όταν γίνει ο διαχωρισμός των υφιστάμενων εκπαιδευτικών με βάση τις ικανότητές τους και όταν, παράλληλα, οι νεοεισερχόμενοι στη δημόσια εκπαίδευση προσλαμβάνονται με βάση κριτήρια που επιβάλλει η εργασία που καλούνται να αναλάβουν – οι εκπαιδευτικοί πάνω απ’ όλα πρέπει να είναι παιδαγωγοί.
Τί θα γίνει όμως με αυτούς που θα κριθούν ελλιπείς στην ικανότητα τους να διδάξουν και βρίσκονται ήδη στο χώρο της εκπαίδευσης; Θα τους στείλουμε στα σπίτια τους; Όχι κατ΄ ανάγκη και σίγουρα όχι όλους. Οι άνθρωποι αυτοί πιθανό να είναι πολύτιμοι σε άλλους τομείς: στη συγγραφή και τον έλεγχο των σχολικών βιβλίων, στον προγραμματισμό, στο συντονισμό, στη δημιουργία διδακτικών εργαλείων, στην έρευνα, στην καινοτομία, στη στήριξη ευάλωτων ομάδων μαθητών, στη διοίκηση. Γιατί να χάσουμε τον καλύτερο μας διδάσκοντα επειδή ήρθε η σειρά του να γίνει επιθεωρητής; Δεν μπορεί να πάρει προαγωγή και αύξηση αλλά να εξακολουθήσει να διδάσκει, να κάνει αυτό που ξέρει να κάνει καλά; Αυτό που γεμίζει τον ίδιο και στο οποίο έχει δοκιμαστεί και έχει επιτύχει; Γιατί να βάλουμε ένα χαρισματικό συγγραφέα να διδάξει και να μην μας συντάξει τα σχολικά μας βιβλία; Γιατί να μην αναθέσουμε στον καλύτερο οργανωτικό να οργανώσει, στον καλύτερο προγραμματιστή να προγραμματίσει, στον καλύτερο διευθυντή και ηγέτη να διοικήσει;
Έχω δει δάσκαλους και καθηγητές κουρασμένους, ταλαιπωρημένους, φοβισμένους και δυστυχισμένους. Μήπως μια κατανομή καθηκόντων με βάση τις δεξιότητες και ικανότητες του καθενός δεν θα ήταν το καλύτερο για όλους: εκπαιδευτικούς, μαθητές, γονείς, κοινωνία;
Για το θέμα της αξιολόγησης, θα πω το εξής. Οι καθηγητές αξιολογούν καθημερινά τους μαθητές τους με βάση την επίδοση τους. Βάζουν σε όλους είκοσι; Όχι. Θα ήταν δίκαιο να βάζουν σε όλους είκοσι; Όχι. Γιατί; Γιατί τότε θα έχαναν οι μαθητές ένα από τα κίνητρα που έχουν για να διαβάσουν και να μάθουν. Γιατί τότε θα έβαζαν στο ίδιο καζάνι τον επιμελή με τον αδιάφορο, τον άριστο με τον μέτριο και με τον «αδύνατο» μαθητή. Γιατί τότε θα μεταχειρίζονταν τους άνισους ίσα. Γιατί λοιπόν δεν επαναστατούν οι εκπαιδευτικοί μας για να τυχαίνουν και αυτοί της ίδιας μεταχείρισης με τους μαθητές τους; Δεν πρέπει να δώσουν το καλό παράδειγμα ως ενήλικες, ως επαγγελματίες, ως παιδαγωγοί, ως διαφωτιστές; «Δάσκαλε που δίδασκες…!»
Η τελευταία μου παρατήρηση είναι πως ο θεσμός του επαγγελματικού προσανατολισμού, όπως τον αντιμετωπίζουμε, είναι πρωτόγονος. Χρειάζεται πολύπλευρη σκέψη, υπομονή και έκθεση των μαθητών σε πολλαπλά ερεθίσματα ώστε να επιλέξουν, στην τρυφερή ηλικία των 17-18 χρονών, το επάγγελμα που θα ακολουθήσουν -παραπέμπω σχετικά στην ιαπωνική φιλοσοφία/ σχολή σκέψης ikigai. Χρειάζεται όλοι οι διδάσκοντες εκπαιδευτικοί να εμπλακούν στο να βοηθήσουν τον μαθητή να κάνει τις επιλογές του. Να βρουν τη σπίθα που έχει ο καθένας για κάτι διαφορετικό και να τον προτρέψουν να την εξερευνήσει. Και πως σχετίζεται αυτό με το θέμα μας; Απόλυτα. Διότι αν πετύχει αυτό, οι σημερινοί μαθητές και αυριανοί εκπαιδευτικοί θα έχουν μεγαλύτερη επίγνωση για τα θέλω και τα μπορώ τους και θα διευκολυνθούν στο να βρουν ευκολότερα που ανήκουν και που μπορούν να προσφέρουν τα μέγιστα.
Φίλτατοι εκπαιδευτικοί, κανένα δεν ενδιαφέρει πόσες ώρες εργάζεστε -μια ώρα πάνω-κάτω, πόσα αμείβεστε, αν είναι η σύμβαση μόνιμη ή προσωρινή. Ως γονείς και πολίτες μας ενδιαφέρει να βοηθήσετε τα παιδιά μας να μάθουν και αυτό θα το κάνετε, αρχικά προσερχόμενοι στα σχολεία και στις τάξεις σας και στη συνέχεια με έναν αγώνα για ΕΚΣΥΓΧΡΟΝΙΣΜΟ (και όχι απλώς εξορθολογισμό) του ΟΛΟΥ συστήματος.
Αγαπητές κυβέρνηση και βουλή, αφήστε τις λεπτομέρειες και δείτε τη μεγάλη εικόνα. Το τι θα μπορούσατε να κάνετε, φέρνοντας τα πάνω κάτω: ξανακτίζοντας το σύστημα εκπαίδευσης εκ βάθρων. Εμπνευστείτε από τους καλύτερους. Διαβάστε, μελετήστε, οραματιστείτε. Βαρεθήκαμε τις μικρότητες, την αναποτελεσματικότητα, την επανάληψη του ίδιου σκηνικού.
Έχουμε δικαίωμα για κάτι καλύτερο. Μπορούμε!
* Γονέα, πολίτη και σύμβουλου επιχειρήσεων
**Δημοσιεύτηκε στον ΠΟΛΙΤΗ στις 4.9.2018 και στον Φιλελεύθερο στις 6.9.2018