*Του Νίκου Τιμοθέου
Οι Κυπριακές Αερογραμμές θα προχωρήσουν στην . . . τελευταία(;) αναδιάρθρωση τους! Η ΑΗΚ προχωρεί ήδη στην …αναδόμηση της! Η cyta φιλοδοξεί να …«μετασχηματιστεί» μέσω της …αγοράς «συστοιχίας έτοιμου λογισμικού» με κόστος άνω των …€30 εκ.! Το Τμήμα Πολιτικής Αεροπορίας αναμένει από χρόνια …«αναδόμηση»! Η δημόσια εκπαίδευση υποβάλλεται σε …μεταρρύθμιση! Το ΓΕΣΥ θα …εκσυγχρονίσει την ΙΦΠ! Ο κατάλογος των «έργων αλλαγής» είναι ατέλειωτος!
Το ερώτημα αιωρείται συνεχώς: Γιατί οι περισσότερες, αν όχι όλες, οι προσπάθειες για αλλαγή αποτυγχάνουν και μάλιστα με μεγάλο κόστος; Γιατί μάλιστα σχεδόν πάντα ο «ασθενής» οργανισμός/ επιχείρηση/ υπηρεσία καταλήγει σε χειρότερη κατάσταση;
Η απάντηση είναι απλή: Οι Εκτελεστικές Διευθύνσεις, τα Διοικητικά Συμβούλια, οι Υπουργοί δεν αντιλαμβάνονται ότι το έργο αναμόρφωσης είναι μια συνεχής δραστηριότητα. Νομίζουν ότι είναι ένα γεγονός μικρής, πεπερασμένης διάρκειας! Ακόμη, δεν γνωρίζουν ή/και δεν κατανοούν ή/και αποτυγχάνουν να διασφαλίσουν μια σειρά από ΑΠΟΛΥΤΩΣ αναγκαίες προϋποθέσεις:
(1) Εμπνευσμένη και ικανή ηγεσία με μετασχηματιστική (transformational) προσωπικότητα. Τυχόν ανυπαρξία της συνιστά συνταγή σίγουρης αποτυχίας!
(2) Διαμόρφωση οράματος και στρατηγικών υλοποίησης του που να εμπνέουν και να μπορούν να αγκαλιαστούν από τη μεγάλη πλειοψηφία του προσωπικού. Όραμα βασιζόμενο στις αξίες του οργανισμού/ επιχείρησης, απλό, συγκεκριμένο, ικανό να μεταδοθεί σε 5’.
(3) Ύπαρξη αίσθησης επείγοντος ανάμεσα στη μεγάλη πλειοψηφία των διευθυντικών στελεχών και των λοιπών συμμετόχων. Η αδράνεια και η αντίσταση του ανθρώπου σε κάθε αλλαγή συχνότατα υποτιμώνται, αν και συνιστούν τον κυριότερο λόγο αποτυχίας κάθε προσπάθειας μετασχηματισμού.
(4) Δημιουργία πανίσχυρης καθοδηγητικής ομάδας που να πιστεύει στο όραμα και τις αξίες του και να έχει ισχυρό ομαδικό αίσθημα υπό ανώτατο, γενικώς αποδεκτό, στέλεχος με άριστες ηγετικές και διευθυντικές ικανότητες. Ανάθεση σε επιτελικό στέλεχος – πχ Διευθυντή Ανθρώπινου Δυναμικού ή Στρατηγικού Σχεδιασμού- αποδεικνύεται μοιραίο λάθος.
(5) Επικοινωνία του οράματος με κάθε δυνατό τρόπο, πρωταρχικά μέσω του ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΟΣ της ηγεσίας και της καθοδηγητικής ομάδας. Συμπεριφορά που αντίκειται στο όραμα, τις αξίες και τον ηθικό κώδικα, συνιστά βόμβα στα θεμέλια της προσπάθειας. Πολυπλοκότητα ή αοριστία υποσκάπτουν την προσπάθεια εξαρχής.
(6) Εξάπλωση της υλοποίησης του οράματος απαιτεί αλλαγή υφιστάμενων δομών, παραμερισμό αρνητικών διευθυντικών στελεχών και «ανάθεση» ευθύνης – συνοδευόμενης με εκχώρηση εξουσίας – για την υλοποίηση νέων ριψοκίνδυνων ιδεών.
(7) Επίτευξη πολλών μικρών ορατών επιτυχιών σε αλληλουχία με παράλληλη αναγνώριση και αμοιβή των συντελεστών. Αποτυχία υλοποίησης γρήγορων επιτυχιών μειώνει την ορμή και τον ενθουσιασμό και εκφυλίζει την όλη προσπάθεια.
(8) Ενσωμάτωση των βελτιώσεων με παράλληλη αφαίρεση εμποδίων μέσω δομικών αλλαγών, παραμερισμού ή και απόλυσης όσων υποσκάπτουν την εισαγωγή τους και πρόσληψης ατόμων που πιστεύουν στις αξίες και το όραμα. Έναρξη επόμενων έργων αλλαγής που θα αναζωογονήσουν την προσπάθεια. Αποφυγή πρόωρης ανακήρυξης της νίκης με τις πρώτες επιτυχίες και εκφυλισμού της προσπάθειας λόγω αντιδράσεων.
(9) Εμπέδωση της νέας πραγματικότητας με τη δημιουργία νέων κοινωνικών δομών με κοινές αξίες, συσχετισμός της νέας κουλτούρας με τις εταιρικές επιτυχίες, αξιοκρατική προαγωγή εκείνων που όχι μόνο είναι ικανοί, αλλά και πρεσβεύουν τις κοινές αξίες. Εγκατάσταση συστήματος αποτελεσματικής ανάπτυξης του ανθρώπινου δυναμικού και αποτελεσματικής διαδοχής.
(10) Άμεση και αποτελεσματική αντιμετώπιση των εκπλήξεων και αστάθμητων παραγόντων –πολυπλοκότητας, αστοχίας της τεχνολογίας, ανατροπών στο περιβάλλον, απώλειας ικανών συντελεστών, κοκ- που σίγουρα θα εμφανιστούν κατά τη διάρκεια της τιτάνιας προσπάθειας αλλαγής, η οποία σίγουρα θα έχει νερόβραστους υποστηρικτές (όσους αναμένουν οφέλη) και μανιώδεις αντιδρούντες (όσους φοβούνται ότι θα βγουν ζημιωμένοι)!
Και οι δέκα προϋποθέσεις συνιστούν εκ των ων ουκ άνευ κρίσιμων παραγόντων επιτυχίας κάθε σημαντικού έργου μεγάλων αλλαγών: μετασχηματισμών, αναδιαρθρώσεων, αναδομήσεων, συγχωνεύσεων, κοκ! Παραμέληση έστω και μιας συνιστά αιτία αποτυχίας!
Αν θέσουμε τις προσπάθειες που έγιναν τα τελευταία χρόνια στο δημόσιο τομέα, αλλά και σε ιδιωτικές επιχειρήσεις κάτω από τη βάσανο των πιο πάνω, σίγουρα θα κατανοήσουμε γιατί απέτυχαν.
Το ερώτημα παραμένει: Μαθαίνουμε από τα λάθη μας για να επιτύχουμε στο μέλλον; Είναι ικανή η Κύπρος να αναμορφώσει τον ευρύ δημόσιο τομέας; Ιδού η «Κύπρος», ιδού και το …!
*Δημοσιεύτηκε στον ΠΟΛΙΤΗ στις 5.2.2012