Του Νίκου Τιμοθέου
Είναι ταυτόσημη η «αυτοματοποίηση» ή η «μηχανοργάνωση» των διεργασιών του ευρύτερου δημόσιου τομέα (ΕΔΤ) -κακώς καλούμενη «ηλεκτρονική κυβέρνηση*» και εντελώς λανθασμένα «ηλεκτρονική διακυβέρνηση**» -με τη βελτίωση της παραγωγικότητας του;
Δυστυχώς όχι! Απεναντίας μπορεί να αυξήσει το κόστος!
Ας εξετάσουμε μια διεργασία του ΕΔΤ που αφορά την εξυπηρέτηση ΟΛΩΝ των πολιτών: Τρεις μήνες πριν συμπληρώσω το 63ο έτος με ειδοποίησαν να υποβάλω «ενωρίς» σχετική αίτηση, ώστε να αρχίσει έγκαιρα η καταβολή της σύνταξης μου. Ας δούμε τρία σενάρια εκτέλεσης της διεργασίας αυτής.
1. Το πραγματικό: Καλώ στον διαδικτυωμένο ηλεκτρονικό υπολογιστή (ΗΥ) μου την ιστοσελίδα των Υπηρεσιών Κοινωνικών Ασφαλίσεων (ΥΚΑ), ανευρίσκω τις σχετικές οδηγίες και εκτυπώνω τρία συνολικά έντυπα: για σύνταξη, για εκπαίδευση και για στρατιωτική θητεία. Προσπάθεια έγγραμμης (online) υποβολής της αίτησης αποδεικνύεται μάταια! Σπαταλώ αρκετές ώρες για να εξεύρω πλειάδα πιστοποιητικών: γεννήσεως, απολυτηρίου, πανεπιστημίου, στρατού, τράπεζας. Μετά από 20+ αναπάντητες κλήσεις σε τηλέφωνα «εξυπηρέτησης» για μια διευκρίνιση, παραιτούμαι και μεταβαίνω στο αρμόδιο γραφείο των ΥΚΑ. Τρεις κυρίες κάθονται πίσω από τους ΗΥ τους και . . . αναμένουν αιτητές! Η μια με καλεί ευγενικά να καθίσω. Παρουσιάζω τα έντυπα. Τα εξετάζει σχολαστικά και μου παρατηρεί ότι έχω καταγράψει διαφορετική διεύθυνση στο ένα. Υποδεικνύω ότι εκείνο ζητεί ταχυδρομική διεύθυνση ενώ τα άλλα διαμονής, που στην περίπτωση μου διαφέρουν. Μονολογεί ότι ποτέ δεν το είχε προσέξει και προσθέτουμε στα δύο την ταχυδρομική στο …περιθώριο! Ελέγχει τα συνημμένα φωτοαντίγραφα, τα βρίσκει (με κάποια …έκπληξη) σωστά και αναφωνεί ότι απαιτείται πιστοποίηση …γνησιότητας, οπότε παρουσιάζω τα πρωτότυπα από τον χαρτοφύλακα μου. (Εκπλησσόμενη και πάλιν,) τα ελέγχει ένα προς ένα, τα σφραγίζει και τα υπογράφει.
Λίγες μέρες μετά μια επιστολή το ΤΚΑ «μου γνωρίζει λήψη της αίτησης μου και με πληροφορεί ότι θα εξεταστεί το συντομότερο και η απόφαση θα μου κοινοποιηθεί».
Ένα μήνα αργότερα –κοντά στα …63α γενέθλια μου, πληροφορούμαι γραπτώς ότι θητεία και εκπαίδευση έχουν …πιστωθεί στο λογαριασμό μου.
Τρεις μήνες αργότερα, η καταβολή της σύνταξης δεν έχει αρχίσει, αλλά πληροφορούμαι γραπτώς το ύψος και την έναρξη καταβολής της σύνταξης μου από τα …παρελθόντα γενέθλια μου –δεν γνωρίζω αν θα μου καταβάλουν και …νόμιμους τόκους για αργοπορία, αφού μπορεί να χρειαζόταν να δανειστώ το ισόποσο για να επιβιώσω, όπως πολλοί συμπολίτες μας χρειάζεται να πράξουν!!
Δεκαπέντε μέρες μετά, μια επιστολή μου ζητά να επιβεβαιώσω την ορθότητα των ανύπαρκτων και άρα αδήλωτων «εξαρτωμένων» που «δεν αναγράφονται» στο εσώκλειστο έντυπο και με απειλεί ότι αν δεν το υποβάλω εντός μηνός, θα διακοπεί η σύνταξη μου!! Με υποχρεώνει «φυσικά» να σπαταλήσω κι άλλο χρόνο για να βρω …ιερέα ή κοινοτάρχη ή άλλο «υπεύθυνο πρόσωπο» για να πιστοποιήσει τη γνησιότητα της υπογραφής μου!
Για την εκτέλεση της διεργασίας, πέρα από το δικό μου χρόνο και της υπαλλήλου που παρέλαβε και έλεγξε τα έντυπα, φανταστείτε δεύτερη να τα πληκτρολογεί, τρίτη να τα ελέγχει και ίσως τέταρτη να υπολογίζει το ύψος της σύνταξης και να εκτυπώνει και αποστέλλει τις επιστολές!
2. Ένα παραγωγικότερο σενάριο: Συμπληρώνω τα στοιχεία μου στον ΗΥ μου στον ελεύθερο μου χρόνο, μαζεύω τα πιστοποιητικά, τα παίρνω στην πρώτη υπάλληλο, καλεί στον ΗΥ της την αίτηση μου, ελέγχει τα στοιχεία και τα συνοδευτικά, διορθώνει/συμπληρώνει και εκτυπώνει την αίτηση και την υπογράφω. Τα υπόλοιπα ως στο 1.
Ο ΕΔΤ εξοικονόμησε δύο υπαλλήλους και το χρόνο πληκτρολόγησης και ελέγχου. Παίρνω τη σύνταξη μου στην ώρα της.
3. Το ιδανικό σενάριο: Συμπληρώνω το έντυπο στην πολυθρόνα μου στο σπίτι και συμφωνώ στην αυτόματη διασταύρωση των στοιχείων από τα ηλεκτρονικά δημόσια αρχεία: ληξιαρχείου, υπουργείου παιδείας και υπουργείου άμυνας. Το «ηλεκτρονικό σύστημα» ελέγχει τα στοιχεία, αντιπαραβάλλει τυχόν αποκλίσεις και με ενημερώνει για την ορθότητα (στη συντριπτική πλειοψηφία των αιτήσεων, αφού είναι απίθανο να κάμει ο αιτητής λάθος στα δικά του στοιχεία) ή τυχόν αποκλίσεις (σπάνια). Επιβεβαιώνω ηλεκτρονικά.
Η σύνταξη υπολογίζεται αυτόματα και καταβάλλεται ηλεκτρονικά στην ώρα της. Επιπλέον ο ΕΔΤ και άρα όλοι ως φορολογούμενοι εξοικονομήσαμε τρεισήμισι στους τέσσερις υπαλλήλους και εγώ το χρόνο μου! («Μισή» υπάλληλος ασχολείται με τυχόν αμφισβητούμενες αποκλίσεις.)
Τα πιο πάνω ισχύουν σε πάμπολλες διεργασίες του Ευρύτερου Δημόσιου Τομέα. Και αν κάποιοι ισχυριστούν ότι πολλοί συμπολίτες μας αδυνατούν να χρησιμοποιήσουν τον ΗΥ, σίγουρα μπορούν τα παιδιά μας να μας βοηθήσουν και να μας διδάξουν! Εξάλλου, έτσι «υποχρεωνόμαστε» όλοι να μάθουμε για το δικό μας συμφέρον!
- Ζητείται ο «Ηρακλής» που θα «επανασχεδιάσει τις διεργασίες του ΕΔΤ και θα τον αναμορφώσει!
ΥΓ Το άρθρο αφιερώνεται στην επικείμενη φερέλπιδα «ηλεκτρονική τοπική αυτοδιοίκηση»!
*«Κυβέρνηση» είναι η πολιτική κορυφή της εκτελεστικής εξουσίας ενός κράτους – το όργανο που διοικεί μέσω της Δημόσιας Υπηρεσίας. Ο Ευρύτερος Δημόσιος Τομέας περιλαμβάνει, κάτω από το δημόσιο διοικητικό δίκαιο, διοικητικά όργανα που το κράτος ιδρύει εκτός Δημόσιας Υπηρεσίας για να επιτύχει ανεξαρτησία από τη Δημόσια Υπηρεσία, με στόχο να μην είναι «τυφλά» όργανα της εκάστοτε πολιτικής εξουσίας και να εξυπηρετούν το δημόσιο συμφέρον με χρηστή διοίκηση και ψηλή παραγωγικότητα – πράγμα που δυστυχώς σπάνια επιτυγχάνει, γι αυτό και τα σύγχρονα κράτη τον συρρικνώνουν, ιδιωτικοποιώντας τους «ημικρατικούς» οργανισμούς!
**«Διακυβέρνηση» είναι έννοια ευρύτερη της «Κυβέρνησης» και περιγράφει το μοντέλο, το καθεστώς, δηλαδή, με την ευρύτερη δυνατή ερμηνεία, με το οποίο λειτουργεί και διοικείται ένα κράτος.
Οι όροι «ηλεκτρονική κυβέρνηση» και «ηλεκτρονική διακυβέρνηση» είναι παντελώς λανθασμένοι και δεν έχουν νόημα. Δύο όροι που μπορεί να χρησιμοποιηθούν για να περιγράψουν την αξιοποίηση της τεχνολογίας της πληροφορικής στη διοίκηση του κράτους είναι»αυτοματοποίηση« και «μηχανοργάνωση» αλλά και αυτοί είναι ελλιπείς και επικίνδυνοι επειδή υποδηλούν ότι «αυτοματοποιούνται» ως έχουν οι διεργασίες του δημοσίου, ενώ απαιτείται ο εκ βάθρων «επανασχεδιασμός» τους ώστε να αξιοποιείται στο μέγιστο η τεχνολογία και να επιτυγχάνεται βελτιστοποίηση της παραγωγικότητας και της εξυπηρέτησης του πολίτη.
- Ακραίο παράδειγμα γραφειοκρατείας (πατήστε εδώ)
Σημ. Το άρθρο δημοσιεύτηκε ελαφρά συντετμημένο στον ΠΟΛΙΤΗ στις 26.02.2012