Του Νίκου Τιμοθέου*
Όταν ήμουν μικρός, η επαγγελματική εκπαίδευση ήταν, εξ ανάγκης, «αποδεκτή» για τα παιδιά που δεν είχαν ψηλή «ακαδημαϊκή» επίδοση! Αν ήσουν καλός στα ελληνικά, τα μαθηματικά, τη φυσικοχημεία, κοκ, συνέχιζες μέχρι να πάρεις απολυτήριο γυμνασίου/λυκείου και μετά συνέχιζες με σπουδές σε πανεπιστήμιο! Άλλως, είτε πήγαινες σε τεχνική σχολή είτε άρχιζες αμέσως να δουλεύεις ως ανειδίκευτος εργάτης, μαθαίνοντας μια «τέχνη».
Και όμως, με επαγγελματικά προσόντα πιθανότατα αρχίζεις να δουλεύεις νωρίτερα και αποκτάς και εμπειρίες που εμπεδώνουν τις θεωρητικές σου γνώσεις.
Γι’ αυτό και γονείς και μαθητές πρέπει να είναι ενήμεροι για όλες τις επιλογές που ανοίγονται μπροστά τους.
Τα πλεονεκτήματα των επαγγελματικών προσόντων είναι πολλά:
- Για το άτομο: καλύτερες ευκαιρίες εργοδότησης, καλές απολαβές, επαγγελματική σταδιοδρομία και στάτους, κίνητρο για περαιτέρω ατομική ανάπτυξη και ικανοποίηση εργασίας και ζωής.
- Για τον εργοδότη: καλύτερη απόδοση της εταιρείας και ψηλότερη παραγωγικότητα του προσωπικού.
- Για την οικονομία: Οικονομική ανάπτυξη, καλύτερη προσφορά εργασίας, κοινωνική συνοχή και μείωση του εγκλήματος.
Σήμερα, πολλοί αγνοούν ότι είναι δυνατό να αξιοποιηθούν επαγγελματικά προσόντα για μεταπήδηση σε ακαδημαϊκή σταδιοδρομία και πιστεύουν ότι μια επαγγελματική σταδιοδρομία είναι πολύ «στενή». Και όμως στη Βρετανία, για παράδειγμα, το ίδρυμα City & Guilds, προσφέρει πάνω από 500 διαφορετικές ειδικότητες!
Η Κυπριακή οικονομία, είτε το θέλουμε είτε όχι, είναι εστιασμένη στις κατασκευές, στον τουρισμό και στις υπηρεσίες. Και οι τρεις αυτοί τομείς σήμερα υποφέρουν από έλλειψη ειδικευμένου προσωπικού ψηλού επιπέδου.
Και όμως, ενώ ξεκινήσαμε σωστά, στις αρχές της νεογέννητης ανεξάρτητης Κυπριακής οικονομικής ζωής, αξιοποιώντας τις τεχνικές σχολές μέσης και ιδρύοντας το Ανώτερο Τεχνολογικό Ινστιτούτο και τις επισιτιστικές σχολές, «πήρε αέρα ο νους μας», σταματήσαμε να εκτιμούμε τα χειρονακτικά/τεχνικά επαγγέλματα και τις καταστρέψαμε! Και όμως πρόσφεραν για δεκαετίες ψηλότατης στάθμης επαγγελματίες στους κυπριακούς οργανισμούς και επιχειρήσεις και παράλληλα έδωσαν και τη δυνατότητα σε πολλούς νέους να προχωρήσουν αργότερα σε ακαδημαϊκές σπουδές. Χαλάσαμε και τη γενική μέση παιδεία, κρατώντας σ΄ αυτήν «χατιρικά» τους συμπατριώτες μας που θα διέπρεπαν στην επαγγελματική.
Σήμερα τι γίνεται;
Στον ευρύ δημόσιο τομέα (ΕΔΤ) προσλαμβάνονται σε θέσεις επαγγελματιών (του καλούμενου Μέσου Προσωπικού) εκείνοι οι απόφοιτοι πανεπιστημίου που με τη σωστή επαγγελματική καθοδήγηση θα σπούδαζαν στο ΑΤΙ και στις παρεμφερείς σχολές και είναι σε όλη τη σταδιοδρομία τους δυσαρεστημένοι (συγκρίνοντας εαυτούς με συναδέλφους που καταλαμβάνουν, έχοντας παρόμοια προσόντα, θέσεις Ανώτερου –Επιστημονικού- Προσωπικού με πολύ καλύτερη μισθοδοσία και προοπτικές ανέλιξης)! Και, ταυτόχρονα, δεν έχουν κανένα κίνητρο και διάθεση για «τεχνολογική» ανέλιξη, αφού θεωρούν ότι έχουν «περισσότερα από τα απαιτούμενα προσόντα» – το …τραγελαφικό είναι ότι ο ΕΔΤ τους αμείβει με επιπρόσθετες …προσαυξήσεις για επιπρόσθετα …προσόντα, που ΔΕΝ χρειάζονται!
Στον ιδιωτικό τομέα, η έλλειψη ντόπιου επαγγελματικού προσωπικού αναγκάζει τις επιχειρήσεις να προσλαμβάνουν ξένους, που έχουν και επαγγελματικά προσόντα και διάθεση να εκτελέσουν δουλειές που οι δικοί μας νέοι θεωρούν πλέον απαξιωμένες.
Καταφέραμε, δηλαδή, ελλείψει οράματος, στρατηγικής και ρεαλισμού να «αποσυνδέσουμε» την καμπύλη προσφοράς εργασίας από την καμπύλη ζήτησης!
Αποτέλεσμα: οι δικοί μας νέοι να παραμένουν άνεργοι ή να υποαπασχολούνται, αφού αφιερώσουν 4-6 χρόνια για ακαδημαϊκή μόρφωση και 50 τουλάχιστον χιλιάδες ευρώ ο καθένας! Και η οικονομία υποφέρει και βασίζεται σε ξένους που δεν μιλούν τη γλώσσα, δύσκολα συνεννοούνται και σίγουρα αναμένουν τη βελτίωση της κατάστασης στη χώρα τους για να φύγουν παίρνοντας μαζί τους την τεχνογνωσία και την επένδυση μας στην ανάπτυξη της!
Η Υπουργός Εργασίας και ΚΑ εξέφρασε πρόσφατα την «προσδοκία» ότι «… ο Εθνικός Διαγωνισμός Δεξιοτήτων θα προκαλέσει και θα ενθαρρύνει τους νέους να επιδείξουν ενδιαφέρον για τα τεχνικά επαγγέλματα… και να αξιοποιήσουν τα Μεταλυκειακά Ινστιτούτα Επαγγελματικής Κατάρτισης που ΘΑ ιδρύσουμε …»!
Η συνδικαλίστρια υπουργός και οι συνδικαλιστικές ηγεσίες θα έπρεπε να είχαν μάθει ότι ούτε με τις προσδοκίες γίνονται θαύματα ούτε με τις αλλεπάλληλες (προσ)αυξήσεις ΧΩΡΙΣ ουσιαστική βελτίωση της τεχνογνωσίας και της παραγωγικότητας. Ποιος ξέρει, ίσως πρέπει να δουλέψει κάποιος στην …παραγωγή για να το …μάθει! Μα τότε δεν θα μας «διοικούσαν» κομματικοί υπάλληλοι και «επαγγελματίες» συνδικαλιστές και πολιτικοί!
Για να αναβαθμίσουμε την επαγγελματική εκπαίδευση χρειάζεται όραμα, στρατηγική και δουλειά –πολλή δουλειά. Χρειάζεται να στήσουμε τους μηχανισμούς, που έχουν από δεκαετίες εγκαθιδρύσει άλλες χώρες, όπως πχ της Κεντρικής και Βόρειας Ευρώπης, που θα πείσουν τους νέους ότι τους συμφέρει να ακολουθήσουν επαγγελματική σταδιοδρομία, ότι το επάγγελμα τους θα είναι (αυτο-)ρυθμιζόμενο –όχι κλειστό, ούτε και απορρυθμισμένο- με πιστοποιήσεις μέσω (πολυ-)επίπεδων επίσημων εξετάσεων που θα διασφαλίζουν και ανέλιξη του ατόμου και ψηλή ποιότητα υπηρεσιών –που θα ελέγχουν/πιστοποιούν, με βάση τα πρότυπα, διπλωματούχοι ελεγκτές, όπως πχ μηχανικοί-μέλη του ΕΤΕΚ!
Μόνο τότε θα αποκτήσει ο τόπος ψηλής ποιότητας -πραγματικούς επαγγελματίες- υδραυλικούς, ξυλουργούς, μεταλλοτεχνίτες, βαφείς, κουρείς, …!
Ακούει κανείς;
*Δημοσιεύτηκε στον ΠΟΛΙΤΗ στις 14.4.2012