Του Νίκου Τιμοθέου*
Η έλευση του Μηχανισμού ξύπνησε πολιτικούς και μη!
Η κεντροδεξιά μιλά πλέον ανοικτά και με ειλικρίνεια για την ανάγκη ενός νέου οικονομικού μοντέλου!
Η κεντροαριστερά μιλά για την ανάγκη επαναπροσδιορισμού της «σοσιαλδημοκρατίας»!
Η αριστερά μιλά για την αποτυχία του «καπιταλιστικού» μοντέλου, χωρίς φυσικά να προτείνει κάτι καινούργιο, αφού ονειρεύεται ακόμη το προλεταριακό «ψευδο-σοσιαλιστικό», χωρίς να τολμά να εξωτερικεύσει τον ενδόμυχο πόθο της! (Χρησιμότατη εξαίρεση φυσικά αποτελεί η «αδελφή» Αλέκα Παπαρήγα που μας θυμίζει ότι υπάρχουν ακόμη άνθρωποι –και γιατί όχι, δημοκρατία ευτυχώς έχουμε- που δεν θέλουν να δουν τι έκανε στους ΔΙΚΟΥΣ της πολίτες, στην Ανατολική Ευρώπη, στην Κίνα και στη Νοτιοανατολική Ασία, η στυγνότατη δικτατορία του προλεταριάτου –ο κατ’ ευφημισμό κληθείς «υπαρκτός σοσιαλισμός»!)
Για να μπορέσουμε όμως να διαμορφώσουμε ένα νέο μοντέλο, πρέπει πρώτα να διαπιστώσουμε τις αδυναμίες όσων έχουν δοκιμαστεί στην πράξη και στη συνέχεια με ένα συνετό μίγμα ρεαλισμού, ιδεαλισμού και φιλοδοξίας να προτείνουμε ιδέες, αρχές και δομές που να βασίζονται στις πανανθρώπινες αξίες στις οποίες πιστεύει η συντριπτική πλειοψηφία των ανθρώπων και να υπηρετεί τον ευγενή σκοπό της ευημερίας και της ευτυχίας της ίδιας της μεγάλης πλειοψηφίας!
Αν δεν εφαρμόσουμε μια προσέγγιση που να είναι επιστημονικά θεμελιωμένη και συνάμα φιλοσοφική και πολιτική και που να μην εθελοτυφλεί στις θετικές και αρνητικές μας εμπειρίες, θα επαναλάβουμε τα ίδια λάθη.
Και σε μια παγκοσμιοποιημένη οικογένεια κρατών, που, θέλουμε-δεν θέλουμε, χαρακτηρίζεται από εντονότατο ανταγωνισμό και όπου τεράστιες μάζες πολιτών (στην Κίνα, την Ινδία, την ΝΑ Ασία, την Αφρική και τη Νότια Αμερική) επιθυμούν και αγωνίζονται για όλο και μεγαλύτερο κομμάτι της παγκόσμιας πίτας πρώτων υλών, παραγωγής, εμπορίου και πλούτου, ΣΙΓΟΥΡΑ ΘΑ ΚΕΡΔΙΣΟΥΝ, ΟΣΟΙ ΠΡΟΣΑΡΜΟΣΤΟΥΝ ΓΡΗΓΟΡΟΤΕΡΑ!
Θα πρέπει, για παράδειγμα, να λάβουμε υπόψη ότι:
(1) Ο σοσιαλισμός θέτει υπερβολική πίστη στην ισχύ του κράτους και αποδείχθηκε ανίκανος να συνειδητοποιήσει ότι ο κρατισμός είναι εξίσου τυραννικός με κάθε άλλη μορφή οικονομικής και πολιτικής τυραννίας και ότι με αυτόν συμβάδισε και η ωφελιμιστική αρχή της καταπίεσης από την πλειοψηφία των μειοψηφιών –πολιτικών, κομματικών, εθνοτικών, κά.
(2) Ο Κοινωνικός Καπιταλισμός (ΚΚ), σε αντιδιαστολή, αναγνωρίζει με πραγματισμό τον ατομικισμό της μεγάλης πλειοψηφίας της μεσαίας τάξης των προηγμένων κοινωνιών – ένα ατομικισμό που έλκει την ισχύ του μέσα από τις πολλαπλές κοινωνικές ευθύνες του ατόμου και προβάλλει μέσω της προσωπικής επιλογής επαγγελματικού προσανατολισμού, μόρφωσης, ατομικής ανάπτυξης, εξειδίκευσης και σταδιοδρομίας, ιδιόκτητης κατοικίας και της ολοένα αυξανόμενης απαίτησης για επηρεασμό των ατομικών συνθηκών εργασίας, της περαιτέρω ανάπτυξης της προσωπικής τεχνογνωσίας και ικανοτήτων, του σχεδιασμού του ατομικού ρόλου και διεργασιών, της στοχοθέτησης και στοχομέτρησης, αλλά και της μακροπρόθεσμης στρατηγικής του οργανισμού/επιχείρησης και των σχεδίων δράσης του και για πλήρη πληροφόρηση για την κατάσταση της.
(3) Το πνεύμα του κολεκτιβισμού, από την άλλη, και η όποια αξία του στο εργατικό κίνημα υποστηρίχθηκε από τις προτυποποιημένες στρατιές των εργατών που εκτελούσαν μηχανικά στα εργοστάσια ταυτόσημες ή παρόμοιες εργασίες και τις απαιτήσεις της ταξικής πάλης μεταξύ της μπουρζουαζίας και του προλεταριάτου.
(4) Η νέα μεγάλη μεσαία τάξη των δυτικών κοινωνιών είναι, σε αντιδιαστολή προς το προλεταριάτο, μια μικτή ταξική οντότητα στην οποία συνυπάρχουν χειρώνακτες/γεωργοί, γονείς/παππούδες, μορφωμένα και συχνά επιστήμονες παιδιά/εγγόνια.
(5) Η μεγάλη αυτή τάξη δεν έχει την αυτοπεποίθηση και σιγουριά, που είχε η παλιά «αστική» τάξη μέχρι πριν λίγες μόλις δεκαετίες –λόγω της μεγάλης της περιουσίας και του αργού ρυθμού των αλλαγών.
(6) Απεναντίας, η μεσαία τάξη αυτή, που καλύπτει 90% και πλέον του πληθυσμού και περιλαμβάνει τη μειονότητα των λιγότερο ευνοημένων της κοινωνίας μας, αντιμετωπίζει σήμερα μεγαλύτερη οικονομική απειλή για την οικονομική της ευημερία απ’ όσον οποιαδήποτε άλλη τάξη στο παρελθόν: την ισχύ χρηματοοικονομικών δυνάμεων που καταστρέφουν θέσεις εργασίας, βιομηχανίες, αποταμιεύσεις και προοπτικές για ένα ανεκτό μέλλον ΧΩΡΙΣ να είναι αντιπροσωπευτικές και ΧΩΡΙΣ να λογοδοτούν σε οποιονδήποτε! (Για την υστέρηση στην ανάπτυξη σύγχρονης ιδεολογίας, πολιτικής και δομών που θα δαμάσουν τις δυνάμεις αυτές, που εκμεταλλεύονται σήμερα την παγκοσμιοποίηση και την ανυπαρξία επαρκούς εποπτικού πλαισίου και για τον άκρατο καπιταλισμό θα μιλήσουμε σε επόμενο άρθρο μας.)
(7) Η σημερινή κρίση φαινομενικά ευνοεί το ριζοσπαστισμό που ήδη εμφανίζεται τόσο στην άκρα δεξιά όσο και στην άκρα αριστερά και ισχυρίζεται ότι η δυτική κοινωνία φθάνει στο εξελικτικό Μαρξιστικό σημείο όπου το προλεταριάτο θα ανατρέψει το καπιταλιστικό σύστημα!
(8) Η πραγματικότητα όμως και οι σύγχρονες αντιλήψεις, αλλά και η εμπειρία των πλέον επιτυχημένων επιχειρήσεων/οργανισμών και κρατών ανατρέπουν πλήρως τον Μαρξιστικό «ισχυρισμό».
Η προώθηση της ταξικής πάλης για την επίτευξη του «σοσιαλισμού» έχει καταστεί όχι μόνο μη βιώσιμη, αλλά και αντιπαραγωγική, επειδή
- δεν υφίστανται πλέον σαφείς κοινωνικοί ή και πολιτιστικοί διαχωρισμοί,
- η υφιστάμενη μεγάλη αστική τάξη (του 90+%), της οποίας σήμερα διακυβεύονται τα συμφέροντα, είναι ετερογενής και δεν μπορεί να χειραγωγηθεί για σκοπούς ταξικής πάλης,
- η καθεστηκυία μειονότητα (πολύ μικρότερη του 10%) δεν μπορεί να «ταυτοποιηθεί» ξεκάθαρα με βάση οικονομικά ή πολιτιστικά χαρακτηριστικά για να αντιμετωπιστεί με ταξική «πάλη» και
- η μεγάλη μεσαία «τάξη» (του 90+%) αισθάνεται «αταξική» και απεχθάνεται ακόμη και την ιδέα της ταξικής πάλης ως πολιτικού εργαλείου.
Το αταξικό συναίσθημα της σημερινής «ανάμικτης» μεγάλης μεσαίας τάξης οφείλεται στο ότι εν πολλοίς δημιουργήθηκε από την ανέλιξη της παλιάς εργατικής τάξης, στην έμφυτη επιθυμία της να ξεχάσει την «καταγωγή» της, στο πνεύμα ανοχής και πλατειών οριζόντων που απέκτησε με καλύτερη μόρφωση και πληροφόρηση και των παλαιότερων μελών της και των πολύ καλύτερα μορφωμένων παιδιών και εγγονών τους, στη σμίκρυνση του χάσματος μεταξύ των επιπέδων δεξιοτήτων και ιεραρχιών στο χώρο εργασίας και στην κοινωνικο-οικονομική δομή της κοινωνίας που είναι πολύ πολύπλοκη πλέον για να αποδεχθεί την ταξική πάλη ως πολιτικό όπλο!
Ταυτόχρονα, ο σοσιαλισμός απέτυχε να αντιπροσωπεύσει μια ρεαλιστική αποτελεσματική και αποδοτική επιχειρηματική φιλοσοφία. Στον ευρύτερο δημόσιο τομέα οργανισμοί και επιχειρήσεις αποδείχθηκαν σε όλες τις χώρες αναποτελεσματικοί και αναποδοτικοί και πρόσφοροι σε πολιτική/κομματική εκμετάλλευση, απάτη και καταδολίευση. Ταυτόχρονα, τόσο στον ιδιωτικό όσο και στο δημόσιο τομέα, η εναπόθεση της υπεράσπισης των συμφερόντων των υπαλλήλων συλλογικά στις συντεχνίες εξάντλησε το ρόλο και τη χρησιμότητα της και τα συνδικάτα κατέληξαν ακόμη ένα κατεστημένο, που προάγει την ισοπέδωση των πάντων, την «ψευδο-αλληλεγγύη» μεταξύ των «χειρότερων» υπαλλήλων, χαμηλώνει συνεχώς την αποτελεσματικότητα και αποδοτικότητα όλων των τομέων της οικονομίας -εμποδίζει την ατομική άμιλλα, πνίγει τη δημιουργικότητα, σκοτώνει την καινοτομία, προάγει ανήθικες πελατειακές σχέσεις. Παράλληλα, το συνδικαλιστικό κίνημα απέτυχε παταγωδώς να συμβάλει στη βελτίωση του ελέγχου και της λογοδοσίας των διοικήσεων και διευθύνσεων, με αποτέλεσμα να καταστούν εν πολλοίς ανεξέλεγκτες με τις οδυνηρότατες συνέπειες που βιώνουμε σήμερα και στην Κύπρο.
Καθίσταται από τα πιο πάνω φανερό ότι έφθασε η ώρα να αντικατασταθούν τα υφιστάμενα επιχειρηματικά και οικονομικά μοντέλα με νέα που όχι μόνο να μην παρουσιάζουν τις ίδιες αδυναμίες αλλά να ανταποκρίνονται στις αξίες, την ηθική και τις επιθυμίες της μεγάλης μεσαίας τάξης και να διασφαλίζουν αειφόρο πρόοδο, ευημερία και ευτυχία. Επ’ αυτού όμως σε επόμενα!
*Δημοσιεύτηκε στην ΑΛΗΘΕΙΑ στις 8 Ιουλίου 2012