Του Νίκου Τιμοθέου*
Αν θέλουμε να αντιμετωπίσουμε αποτελεσματικά την κρίση –τα οικονομικά και κοινωνικά προβλήματα του τόπου: ανεργία, μειούμενο βιοτικό επίπεδο, ασθενούσα ΙΦΠ, ακριβή αναποτελεσματική παιδεία, ανασφάλεια, …- και να βγούμε απ’ αυτήν μεσοπρόθεσμα, θα πρέπει να διαμορφώσουμε και εφαρμόσουμε μια ΕΠΙΘΕΤΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΗ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ. ΚΑΘΕ ΑΛΛΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΘΑ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΥΠΑΧΘΕΙ ΣΤΗΝ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΗ και να την ακολουθεί με το ρυθμό που η ίδια θα αποφέρει αύξηση πλούτου!
Το φυσικό αέριο, ας παραμείνει ως εγγύηση και εχέγγυο αξιοπιστίας για ώρα έσχατης ανάγκης και για το στήσιμο της υποδομής χάριν των επόμενων γενιών.
Στη διαμόρφωση της αναπτυξιακής στρατηγικής μας θα πρέπει να ληφθεί υπόψη η γήρανση του πληθυσμού και η αύξηση του προσδόκιμου ζωής και η συνεπαγόμενη αύξηση του ασφαλιστικού/συνταξιοδοτικού κόστους!
Αναπτυξιακή πολιτική σημαίνει επενδύσεις σε παραγωγικούς τομείς, δημιουργία θέσεων εργασίας, βελτίωση της παραγωγικότητας στον ευρύ δημόσιο τομέα (ΕΔΤ) και στον ιδιωτικό τομέα, βελτίωση της καινοτομίας και της ανταγωνιστικότητας, κοινωνικοποίηση των κρατικών επιχειρηματικών οργανισμών και εταιρειών, εισροή επενδυτικού κεφαλαίου, αύξηση των εξαγωγών και μείωση των εισαγωγών!
Αυτή θα πρέπει να καλύπτει, στο μέγιστο δυνατό και τους τρεις τομείς της οικονομίας:
(1) Πρωτογενή
Με ευφυείς, ανταγωνιστικές, εξειδικευμένες γεωργοκτηνοτροφικές μονάδες που θα αξιοποιούν γεωπόνους και σύγχρονες πράσινες βιολογικές μεθόδους παραγωγής και θα στοχεύουν σε ψηλής αξίας ντόπια και εξωτερική κατανάλωση.
(2) Δευτερογενή
Μικρές έξυπνες βιομηχανίες και βιοτεχνίες σε niche προϊόντα, με σημαντική προσθήκη αξίας. Κυρίως, start-up/spin-off, με την εμπλοκή ντόπιων και ξένων πανεπιστημίων και κρατικών και ιδιωτικών χορηγιών/αρχικών κεφαλαίων και σε συνδυασμό με ερευνητικά προγράμματα –σε συνεργασία με ντόπιες και ξένες επιχειρήσεις και οργανισμούς.
(3) Τριτογενή
Μικρές και μεσαίες έξυπνες μονάδες σε niche υπηρεσίες, ιατροφαρμακευτική (ΙΦΠ), αποκατάσταση (rehabilitation), παιδεία, πληροφορική, επανασχεδιασμό και αναδόμηση κρατικών και ιδιωτικών υπηρεσιών και οργανισμών, λογιστική, νομική, κοκ, με σημαντική προσθήκη αξίας, κυρίως, με τη συνεργασία ξένων οργανισμών και επιχειρήσεων, που να απευθύνονται στη Μέση Ανατολή και ευρωπαίους μέτοικους!
Η επιδιωκόμενη από την κυβέρνηση και τις συνδικαλιστικές οργανώσεις διαμόρφωση και υλοποίηση «ερασιτεχνικής» βραχυπρόθεσμης στρατηγικής χάριν δήθεν προστασίας των «κεκτημένων» είναι μια εκ των προτέρων χαμένη υπόθεση. Έφθασε η ώρα για ριζοσπαστική αντιμετώπιση των αδυναμιών και των προβλημάτων. Η εποχή της επίλυσης των προβλημάτων με αλλεπάλληλους συμβιβασμούς μέσω «κοινωνικού» διαλόγου έχει παρέλθει ανεπιστρεπτί.
Οι συνεχείς διαξιφισμοί μεταξύ των «ομάδων ειδικών συμφερόντων» –κυρίως συνδικαλιστικών και εργοδοτικών οργανώσεων- δεν μπορούν να φέρουν αποτέλεσμα. Η απροκάλυπτη ή η συγκεκαλυμμένη ταύτιση ή υποστήριξη των αντιμαχόμενων ομάδων/οργανώσεων από πολιτικά κόμματα και η συνεχής πόλωση οξύνουν αντί να λύνουν τα προβλήματα.
Η ΑΛΗΘΕΙΑ ήταν και είναι πλέον μια: η πίτα του πλούτου της Κύπρου είναι μικρή –εξαιρουμένου του φυσικού αερίου, που θα την αυξήσει μεσο/μακροπρόθεσμα! Για πολλά χρόνια καταφέρναμε να την «μεγαλώνουμε» εικονικά, την φουσκώναμε δανειζόμενοι και υπερτιμώντας το ενεργητικό μας: ακίνητη περιουσία, μετοχές, «μελλοντικά» έσοδα!
Δεν μας έφθανε αυτό, σπαταλούσαμε το πραγματικό μέρος της περιουσίας και του εισοδήματος μας: ακριβά αυτοκίνητα, ταξίδια αναψυχής, εξοχικά σπίτια, καταναλωτικά αγαθά μάρκας, «άστοχα» επιδόματα σε πλούσιους και φτωχούς ανθρώπους, εγχώριους και αλλοδαπούς, μη παραγωγικές χορηγίες σε (ημι)κρατικές μαύρες τρύπες: Eurocypria, Κυπριακές Αερογραμμές, ΡΙΚ, ποδόσφαιρο,…!
Ξαφνικά η ομίχλη διαλύθηκε και ανακαλύψαμε ότι αντί να αγωνιζόμαστε για ΑΕΙΦΟΡΙΑ, κάναμε το αντίθετο: σπαταλήσαμε τις συσσωρευμένες αποταμιεύσεις μας –υποθηκεύσαμε το μέλλον μας, αναλώσαμε τους μυς και αυξήσαμε το λίπος, παύσαμε να είμαστε ως οικονομία και κοινωνία αθλητικοί, καταντήσαμε παχύσαρκοι και νωχελικοί, υποθηκεύσαμε ιδιωτική και κρατική περιουσία!
Το ίδιο κάναμε με το ΑΕΠ! Η συνεχής αύξηση του λειτουργικού εργατικού και άλλου κόστους του ΕΔΤ και του τραπεζικού τομέα υπερακόντισε την αύξηση της παραγωγικότητας και «κρύφτηκε» κάτω από μια περιστασιακή αύξηση των κρατικών εσόδων που προήλθε από ανάλογη εικονική υπερτίμηση της ακίνητης περιουσίας και παροδική αύξηση των καταναλωτικών αγορών!
Συνειδητοποιήσαμε –ΔΥΣΤΥΧΩΣ ΟΧΙ ΟΛΟΙ ΑΚΟΜΗ – ότι η πίτα των κρατικών εσόδων είναι μικρή, η ιδιωτική μας περιουσία είναι επίσης μικρή και η δυνατότητα παραγωγής πλούτου είναι και μικρή και εφήμερη! Δυστυχώς και οι τρεις πίτες συνεχίζουν να μικραίνουν!
Τώρα καλούμαστε να συνειδητοποιήσουμε τα συνεπακόλουθα:
- Οι ΥΠΕΡΤΙΜΗΜΕΝΕΣ αμοιβές, συντάξεις και ωφελήματα στον ΕΔΤ δεν μπορούν να διατηρηθούν αφού το κράτος/εργοδότης ΔΕΝ έχει το αναγκαίο εισόδημα για να τις πληρώνει!
- Ο ιδιωτικός τομέας που παράγει τον πλούτο και καταβάλλει το κρατικό έσοδο, υπό μορφή άμεσων και έμμεσων φόρων και τελών, όχι μόνο δεν μπορεί να διατηρήσει το ίδιο επίπεδο συνεισφοράς, αλλά χρειάζεται οικονομικά κίνητρα (δηλαδή, μέρος των κρατικών εσόδων) για να δραστηριοποιηθεί/αναπτυχθεί και παραγάγει πλούτο –υπό μορφή χορηγιών εργοδότησης και επανεπιμόρφωσης ανέργων, ανεργιακών επιδομάτων, χορηγιών σε μικρομεσαίες επιχειρήσεις, φοροελαφρύνσεων,…!
- Ο καταναλωτής φτωχαίνει και εκών-άκων μειώνει τη δαπάνη του και καταβάλλει χαμηλότερο ΦΠΑ!
- Οι αντιμαχόμενες ομάδες αγωνίζονται για να διατηρήσει έκαστη πάση θυσία τα κεκτημένα συμφέροντα της τα οποία θεωρεί «δικαιώματα» –κάτι εντελώς εξωπραγματικό αφού είναι αδύνατο να έχει ο κάθε συμΜΕΤΟΧΟΣ (στην κυπριακή οικονομία ή στο δημόσιο ταμείο) το ίδιο έσοδο σε ΑΠΟΛΥΤΟΥΣ αριθμούς όταν η πίτα μικραίνει.
Θα ‘λεγε κάποιος ότι η δικαιότερη προσέγγιση θα ήταν να παραμείνουν ΣΕ ΠΟΣΟΣΤΟ οι απολαβές στον ΕΔΤ στο ίδιο επίπεδο και άρα να μειωθούν σε απόλυτους αριθμούς αντίστοιχα προς τη μείωση των δημόσιων εσόδων -να μικρύνουν, δηλαδή, οι μισθοί, τα επιδόματα, το εφάπαξ και οι συντάξεις αλλά μόνο κατά το ποσοστό μείωσης των κρατικών εσόδων!
Δυστυχώς αυτό δεν είναι εφικτό για δύο λόγους:
(α) Το ποσοστό συνεισφοράς των κρατικών εσόδων προς το δημόσιο χρέος αυξάνεται επειδή το συνολικό χρέος μεγαλώνει λόγω αύξησης των επιτοκίων και προσθήκης νέων χρεών!
(β) Το κράτος καλείται να καλύψει τη δαπάνη ανεργίας και ανάπτυξης/ επανεκκίνησης της οικονομίας!
Άρα τα κρατικά χρήματα που μένουν για να καλυφθούν οι λειτουργικές δαπάνες και κυρίως το εργατικό κόστος του ΕΔΤ λιγοστεύουν ΑΚΟΜΗ περισσότερο. Θα πρέπει, δηλαδή, να μειωθούν οι απολαβές του ΑΔ στον ΕΔΤ σε μεγαλύτερο ποσοστό από το ποσοστό μείωσης των δημοσίων εσόδων!
Κάθε προσπάθεια, ανατροπής του πιο πάνω απλού ισολογισμού απλώς θα αυξάνει δυσανάλογα το δημόσιο χρέος, θα επιβαρύνει περισσότερο τις μελλοντικές γενιές και τον ιδιωτικό παραγωγικό τομέα, θα αποθαρρύνει τις επενδύσεις και θα μειώνει αντί να αυξάνει τη δυναμικότητα της οικονομίας να παραγάγει πλούτο!
Μόνη λύση: ανάπτυξη, δηλαδή, παραγωγή πλούτου σε συνδυασμό με λιτότητα!
Όσοι δεν έχουν ακόμη αντιληφθεί ότι μόνο η παραγωγή πλούτου μπορεί να λύσει το πρόβλημα, λαϊκίζουν προτείνοντας και πάλιν «αναδιανομή του υφιστάμενου πλούτου» -να συνεισφέρουν λένε οι «έχοντες και κατέχοντες».
Ποιοι όμως είναι αυτοί; Και πόσο μπορούν να συνεισφέρουν;
(1) Όσοι έχουν ακίνητη περιουσία αξίας πάνω από κάποιο(;) αυθαίρετο ποσό;
Πλην όμως η αξία της περιουσίας όλων έχει μειωθεί, συχνά κάτω του εκκρεμούντος δανείου με το οποίο αποκτήθηκε και πλείστοι ιδιοκτήτες δεν έχουν έσοδα απ’ αυτήν (όσοι έχουν φορολογούνται μέσω ΦΠΑ και εταιρικού/προσωπικού φόρου) ούτε καν για να εξοφλήσουν τα χρέη τους ή δεν βρίσκουν αγοραστή για να πουλήσουν μέρος της και να εξοφλήσουν χρέη και φόρους!
(2) Όσοι έχουν αποταμιεύσεις;
Ήδη αυξήθηκε η απατηλά καλούμενη εισφορά στην άμυνα κατά 50%! Τυχόν φορολόγηση της ίδιας της αποταμίευσης θα συνιστά …«κλοπή», θα ενθαρρύνει τη σπατάλη, θα αποθαρρύνει την αποταμίευση και θα προκαλέσει τη φύλαξη της «κάτω από το …μαξιλάρι»!
(3) Όσοι έχουν μερίσματα;
Ήδη αυξήθηκε η σχετική εισφορά στην άμυνα κατά 33%. Τυχόν περαιτέρω αύξηση θα αποθαρρύνει περισσότερο την επιχειρηματική δραστηριότητα και άρα την ανάπτυξη.
Βεβαίως, αν μπορούν και αν μπορεί το κράτος να φοροσυλλέξει!
Περισσότερα χρήματα θα προκύψουν από εκποίηση κρατικής περιουσίας και κοινωνικοποίηση ημικρατικών οργανισμών!
Η μείωση, κατά συνέπεια, των απολαβών στον ΕΔΤ όχι μόνον είναι αναπόφευκτη, αλλά θα είναι δυστυχώς ποσοστιαία μεγαλύτερη, αν θέλουμε να επενδύσουμε στην ανάπτυξη και να διασφαλίσουμε ότι δεν θα έχουμε αλλεπάλληλες μειώσεις! Όσο άδικο και αν φαίνεται αυτό στους υπαλλήλους του ΕΔΤ, είναι στην πραγματικότητα δίκαιο αφού σε απόλυτους αριθμούς θα συνεχίσει να τους διατηρεί σε καλύτερη θέση και από τους άνεργους και από τη μεγάλη πλειοψηφία των ιδιωτικών υπαλλήλων, βιοτεχνών, ελεύθερων επαγγελματιών και μετόχων.
Οι ελάχιστοι πολίτες που δεν έχουν υποστεί μείωση εισοδημάτων οφείλουν να συνεισφέρουν μέσω προσωρινής αύξησης των κλιμάκων άμεσης φορολογίας.
Ο μεγαλύτερος κίνδυνος που αντιμετωπίζουμε σήμερα είναι η αντιπαραγωγική αντιπαλότητα! Εάν η αντιπαλότητα συνεχιστεί και καταλήξει σε «πόλεμο» αντιμνημονιακών – μνημονιακών και Χριστόφια/ΑΚΕΛ – Τρόικας, θα κινδυνεύσουμε να «καταστρέψουμε» τα λίγα που μας έμειναν, να μικρύνουμε κι’ άλλο την πίτα, να τα χάσουμε …ΟΛΑ.
ΕΙΝΑΙ ΕΥΘΥΝΗ ΠΛΕΟΝ ΕΘΝΙΚΗ Η ΣΥΣΤΡΑΤΕΥΣΗ ΟΛΩΝ ΓΙΑ ΣΩΦΡΟΝΑ ΛΙΤΟΤΗΤΑ, ΒΕΛΤΙΩΣΗ ΠΑΡΑΓΩΓΙΚΟΤΗΤΑΣ ΚΑΙ ΑΝΑΠΤΥΞΗ! ΚΑΝΕΝΟΣ ΟΙ ΩΜΟΙ ΔΕΝ ΜΠΟΡΟΥΝ ΝΑ ΣΗΚΩΣΟΥΝ ΜΟΝΟΙ ΤΕΤΟΙΟ ΒΑΡΟΣ!
Ιδού η …Κύπρος, ιδού και το …πήδημα!
*Μέλος του προσωρινού ΔΣ της Πρωτοβουλίας ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ, Πρόεδρος του Κυπριακού Ινστιτούτου Επιχειρηματικής Ηθικής
**Δημοσιεύτηκε στον ΠΟΛΙΤΗ στις 19.8.2012