Του Νίκου Τιμοθέου*
Το άτομο μεγαλουργεί και δημιουργεί ως κοινωνικό ον! Η διεθνής εμπειρία δείχνει ότι ο άνθρωπος ευδοκιμεί, αποδίδει και είναι ευτυχισμένος όταν λειτουργεί σε αποδοτικές συνεκτικές κοινότητες* (σε επιχειρηματικό, τοπικό ή και εθνικό επίπεδο) που λειτουργούν με βάση αξίες και κώδικα ηθικής υπό εμπνευσμένη ηγεσία, όπως πχ σε καινοτόμες επιχειρήσεις που βραβεύονται για την επιχειρηματική και ηθική τους αρίστευση, σε δήμους που ξεχωρίζουν, όπως την Κοπεγχάγη ή σε χώρες, όπως την Ελβετία, τη Σουηδία και την Ολλανδία, που βρίσκονται για σειρά ετών στην κορυφή των πινάκων αξιολόγησης της ανταγωνιστικότητας και της ευτυχίας των πολιτών!
Πού αποδίδεται η επιτυχία τους; Στη στόχευση σε μια χρυσή τομή του κοινού καλού και του ατομικού συμφέροντος!
Σε ένα ατελή κόσμο που χαρακτηρίζεται από ατελείς ιδέες, ατελείς θεσμούς, ατελείς οργανισμούς, επιχειρήσεις και υπηρεσίες, αλλά και ατελή εργασία και φυσικά ατελή όντα και όπου κυριαρχεί η συνεχής αντιπαλότητα διαφορετικών συμφερόντων, όλοι αιτιολογούν τις επιδιώξεις, τις πράξεις και τους αγώνες τους στο όνομα του «καλού και δίκαιου»!
Αυτό κάνει και η κάθε ομάδα ειδικών συμφερόντων! Η αυξανόμενη εγωκεντρικότητα κάθε τέτοιας ομάδας, όπως πχ συντεχνίας εργατοϋπαλλήλων ή ένωσης επαγγελματιών/βιοτεχνιών/επιχειρηματιών ή και πολιτικού κόμματος καθώς και ομάδας πίεσης, συχνά επικαλύπτεται από αυταπάτη και τυφλή «πίστη» στο «δικό» της «δίκιο» σε αντιδιαστολή με τα συμφέροντα και το δίκαιο των άλλων ή και όλης της κοινωνίας!
Όταν προκληθούν οι ομάδες ειδικών συμφερόντων, συμπληρώνουν το «δίκιο» τους, ισχυριζόμενες ότι η πραγματικότητα επιβάλλει «σκοπιμότητες» -που, σύμφωνα με την κάθε μια, είναι αναπόφευκτες! Καταλήγουν με την ιδιοτελή «διαπίστωση» ότι το «γενικό δίκαιο» είναι ουτοπικό εξ αιτίας των ιδίων σκοπιμοτήτων! Αυτό βλέπουμε κάθε λίγο και στον τόπο μας –είτε αφορά τους γεωργοκτηνοτρόφους, είτε τους λεωφορειούχους, είτε τους νοσηλευτές, είτε τους κατόχους αξιογράφων, είτε τους ιδιοκτήτες γραφείων στοιχημάτων,…!
Η δεινή οικονομική κατάσταση στην οποία περιήλθαμε, λόγω και των σκοπιμοτήτων και της ανικανότητας της κυβέρνησης Χριστόφια/ΑΚΕΛ, οδηγεί σε επικινδυνότερες σοφιστείες: στον ισχυρισμό ότι χάριν του «καλού και δίκαιου» των «πολλών» θα πρέπει να θυσιαστούν «λίγοι»! Μόνο που οι λίγοι δεν είναι δα και τόσο λίγοι! Για παράδειγμα, οι υπάλληλοι του ευρύτερου δημόσιου τομέα (ΕΔΤ) επιμένουν να διατηρήσουν τα κεκτημένα τους (τη στιγμή που ο εργοδότης τους έχει ουσιαστικά πτωχεύσει) και ας μείνουν άνεργοι δεκάδες χιλιάδες συμπολίτες τους, εξ ων πολλοί νέοι!
Βλέπουμε εδώ την πλαστή «αρχή» (της συντήρησης …των κεκτημένων) να θριαμβεύει πάνω από το «κοινό καλό»!
Και έτσι σταδιακά, οι θυσιαζόμενοι «λίγοι» αυξάνονται και γίνονται οι «πολλοί»! Η κοινωνική πόλωση οξύνεται και η αδικία εντείνεται! Τα πολιτικά, κοινωνικά και οικονομικά προβλήματα δεν λύονται με δίκαιο τρόπο και το «κοινό καλό» θυσιάζεται στο βωμό των ειδικών συμφερόντων: κομματικών, συντεχνιακών, κοκ. Παρατηρούμε συνεχείς ταχυδακτυλουργίες υπέρ διαδοχικά διαφορετικών ομάδων ειδικών συμφερόντων, σε βάρος του συμφέροντος του συνόλου και των πλέον αδύνατων (οικονομικά ή συνδικαλιστικά) κοινωνικών στρωμάτων –των μη συνδικαλισμένων, των ανέργων και όσων καταλήγουν ή ήδη βρίσκονται κάτω από το όριο της φτώχιας! Η υποκρισία βασιλεύει μαζί με το «ψευδοδίκαιο» κάθε ομάδας ειδικών συμφερόντων –που φυσικά δεν θέλουν να ακούσουν λέξη για ανιδιοτελή δικαιοσύνη και αμερόληπτη πολιτική!
Αποτέλεσμα: η μεγάλη πλειοψηφία του πληθυσμού μένει με ένα αίσθημα πικρίας και αποκτά την πεποίθηση ότι …κανένα πρόβλημα δεν μπορεί να λυθεί και τα πάντα αποτελματώνονται!
Αυτές τις μέρες γινόμαστε, ακόμη μια φορά, μάρτυρες και μιας άλλης κατηγορίας ομάδων ειδικών συμφερόντων. Εκείνων που είναι πιο ωμοί και κραυγαλέοι! Εκείνων, που ΠΙΣΤΕΥΟΥΝ ότι κατέχουν την απόλυτη αλήθεια και το απόλυτο δίκιο, όπως είναι οι φονταμενταλιστές μουσουλμάνοι, χριστιανοί, εβραίοι, ερυθροί χμερ, κά! Χάριν υποτίθεται προστασίας της πίστης τους είναι έτοιμοι να καταστρέψουν, να λεηλατήσουν, να …σκοτώσουν! Και συχνά αδυνατώντας να «τιμωρήσουν» τους ίδιους τους «φταίχτες», τιμωρούν άλλους στη θέση τους –τους υποτιθέμενους εκπροσώπους των «βλάσφημων» ή «εχθρών της πίστης»! Ο 20ος αιώνας έγινε μάρτυρας δύο αιμοσταγών δικτατοριών ενόψει της «απόλυτης και καθολικής» αλήθειας και δικαίου, αφενός του ναζιστικού εθνικοσοσιαλισμού και αφετέρου του κομμουνιστικού «ιδεαλισμού»! Η φασιστική δικτατορία «τιμώρησε» εκείνους (κυρίως εβραίους) που «μόλυναν» την «αγνή» φυλή των δικτατόρων, ενώ οι κομμουνιστικές δικτατορίες (στην Ευρώπη, στη Σοβιετική Ένωση, στην Κίνα και αλλαχού) δεν δίστασαν να «τιμωρήσουν» εκατομμύρια δικούς τους πολίτες! Τα απολυταρχικά καθεστώτα επικαλούνται το απόλυτο και το καθολικό του «δίκαιου» τους, ενώ στην πραγματικότητα οι αρχές τους είναι παντελώς αντικοινωνικές!
Στα δημοκρατικά καθεστώτα, οι ομάδες ειδικών συμφερόντων υπερασπίζονται τα «προνόμια» τους με υποκρισία και σκοπιμότητα με το αιτιολογικό ότι η κοινωνία είναι «ούτως ή άλλως» ατελής και απροσπέλαστη σε κάθε προσπάθεια για αλλαγή και βελτίωση!
Ευτυχώς σήμερα, ο μέσος πολίτης έχει πολύ καλύτερη μόρφωση και πληροφόρηση και είναι πολύ πιο κριτικός απέναντι στα μεγάλα λόγια των λαϊκιστών πολιτικών (διάβαζε πολιτικάντηδων)! Αργά αλλά σταθερά, απομακρύνεται από τις αυταπάτες του παρελθόντος και αμφισβητεί το κατεστημένο είτε πρόκειται για συντεχνίες είτε για παλαιού τύπου απολυταρχικά κόμματα. Η αδράνεια μετακίνησης του σε νέα σύγχρονα σχήματα αμβλύνεται και (ο πολίτης) σχηματίζει και συμμετέχει σε νέα κοινωνικά δίκτυα αξιοποιώντας τις σύγχρονες τεχνολογίες! Βλέπει τη μεγάλη εικόνα και διαλογίζεται επί του μακροπρόθεσμου κοινού καλού! Αντιλαμβάνεται ότι παραμελώντας το κοινό καλό, την ψυχρή δικαιοσύνη και την αμερόληπτη πολιτική, μακροπρόθεσμα θίγονται και τα δικά τους καλώς νοούμενα συμφέροντα! Ακόμη άρχισε να εκφράζει την αντίθεση του στην εκμετάλλευση του δημοκρατικού πολιτεύματος από τις ομάδες ειδικών συμφερόντων υπό το πέπλο της μισής αλήθειας, της υποκρισίας και της σκοπιμότητας.
Εκφράζει και την αντιπάθεια του στους «εκπροσώπους» των ομάδων αυτών που περιβάλλουν εαυτούς με το ένδυμα του πραγματιστή και εκμεταλλεύονται τη δημοκρατία για να εγκαθιδρύσουν μια σειρά από μικρές ή μεγάλες απολυταρχικές «αυτοκρατορίες» στις οποίες οι ίδιοι βασιλεύουν ισοβίως! Κοιτάξτε τι γίνεται σε κόμματα όπως το ΑΚΕΛ ή σε συνδικάτα όπως την ΠΕΟ, την ΠΑΣΥΔΥ και την ΕΤΥΚ κά – οι ίδιοι άνθρωποι «κερδίζουν» τις εκλογές (συχνά χωρίς …ανθυποψήφιο) για δεκαετίες και αποκτούν υπέρμετρη ισχύ –συχνά τη «δυναστεία» συνεχίζουν τα παιδιά τους! Εμφανίζονται ως εκφραστές του απόλυτου δικαίου και του «κοινού καλού» και περιβάλλονται το μανδύα του «προοδευτικού», ενώ αγωνίζονται με νύχια και με δόντια να υπερασπιστούν τα «κεκτημένα» -πρώτα τα δικά τους και μετά «κάποιων» από τις υποομάδες ειδικών συμφερόντων που υποτίθεται ότι αντιπροσωπεύουν! Έτσι προτιμούν πχ σε μια επιχείρηση να απολυθεί αριθμός εργατοϋπαλλήλων και να διατηρήσουν οι υπόλοιποι τα «κεκτημένα» τους αντί να μειωθεί αναλογικά ή κλιμακωτά η μισθοδοσία και τα ωφελήματα όλων και να αποφευχθούν οι απολύσεις –και ας δημιουργείται τεράστιο χάσμα μεταξύ εργαζομένων και ανέργων! Το ίδιο κάνουν οι συνδικαλιστές όταν …«διορίζουν» τον εαυτόν τους στις διάφορες θέσεις στα συμβούλια προαγωγών και προσλήψεων, στα συμβούλια σωματείων ευημερίας, στις διαχειριστικές επιτροπές των ταμείων προνοίας και συντάξεως κοκ!
Ο προβληματισμένος πολίτης αναζητεί τις ανθρώπινες προτεραιότητες της αμερόληπτης πολιτικής! Και διαπιστώνει ότι είναι άκρως απίθανο να τις βρει στα προγράμματα των πολιτικών κομμάτων και των συνδικαλιστικών οργανώσεων. Είναι πολύ πιθανότερο να τις ανακαλύψει μέσω μιας ευρείας φιλοσοφικής προσέγγισης αναλύοντας κοινωνιολογικά φαινόμενα και διαχρονικά προβλήματα και αδυναμίες! Επ’ αυτών όμως σε επόμενα!
Επί του παρόντος, ας αρκεστούμε να σημειώσουμε ότι όταν ο λαός αρνείται να δει κατάματα την πραγματικότητα, να σκεφτεί αμερόληπτα ποιο είναι το γενικότερο δίκαιο και το κοινό καλό και να πιέσει για ΕΓΚΑΙΡΗ λήψη διορθωτικών/προληπτικών μέτρων, κινδυνεύει να «πτωχεύσει» και καλεί τους …δανειστές (την …Τρόικα στην οποία η δική του πολιτεία συμμετέχει ως ισότιμο μέλος) να τον …σώσουν επιβάλλοντας του δραστική δίαιτα και οδυνηρή και «εντατική» θεραπεία των προβλημάτων και αδυναμιών που η μειοψηφία είχε εντοπίσει, αλλά αγνοήθηκε!
*Μέλος του προσωρινού ΔΣ της Πρωτοβουλίας ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ, Πρόεδρος του Κυπριακού Ινστιτούτου Επιχειρηματικής Ηθικής
**Δημοσιεύτηκε στην ΑΛΗΘΕΙΑ στις 23.9.2012