του Νίκου Τιμοθέου*
Η λειτουργία των ταμείων επαγγελματικών συνταξιοδοτικών παροχών συνιστά κύριο άξονα της οικονομίας και του χρηματοπιστωτικού συστήματος της χώρας και δεν μπορεί να σχετίζεται με εργατικά θέματα, το υπουργείο εργασίας και κοινωνικών ασφαλίσεων ή τις συνδικαλιστικές οργανώσεις. Η αρμοδιότητα των συντεχνιών και εμμέσως του ΥΕ&ΚΑ εξαντλείται στην κατοχύρωση των συνταξιοδοτικών δικαιωμάτων των υπαλλήλων και των αυτοτελώς εργαζομένων, στον έλεγχο εφαρμογής των συμβάσεων εργασίας σε ό,τι αφορά τα δικαιώματα αυτά και στο διακριτικό έλεγχο της ποιότητας της εποπτείας.
Η ευημερία του Έλληνα Κύπριου συνταξιούχου εξαρτάται από εκατοντάδες μικρά και μεγάλα ταμεία προνοίας και μια δράκα ταμεία συντάξεως! Ταμεία που διαχειρίζονται σχεδόν …τρία (3) δις ευρώ ! Γράφαμε προ ημερών ότι είναι ορατός ο κίνδυνος να «ανακαλύψει» ότι έχει …εξανεμιστεί η σύνταξη ή/και το εφάπαξ του, λόγω κακοδιαχείρισης του ταμείου του!
Πώς όμως διασφαλίζεται ότι τα ΤΠ και τα ΤΣ τυγχάνουν της βέλτιστης διαχείρισης; ΜΕΣΩ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΗΣ ΕΠΟΠΤΕΙΑΣ! Αυτό προνοεί η κοινοτική Οδηγία 2003/41/ΕΚ του 2003! Στην Κύπρο όφειλε να την διασφαλίσει για ΟΛΑ τα ταμεία συντάξεως και όσα ταμεία προνοίας έχουν εκατόν (100) τουλάχιστον μέλη ο σχετικός νόμος Ν.146(Ι) του 2006 «…που προνοεί για την ίδρυση, εγγραφή, λειτουργία και ΕΠΟΠΤΕΙΑ των ταμείων επαγγελματικών συνταξιοδοτικών παροχών»! ΕΝΑ ΑΤΕΛΗ ΚΑΙ ΑΝΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΟ ΝΟΜΟ!
Προκαλέσαμε την κατά τ’ άλλα λαλίστατη ιδιαίτερα «ευαίσθητη» σε θέματα εποπτείας όσων διαχειρίζονται χρήμα Υπουργό Ε&ΚΑ κυβέρνησης Χριστόφια να μας απαντήσει σε σωρεία κρίσιμων ερωτημάτων. ΔΕΝ ΠΕΡΝΑ ΜΕΡΑ ΠΟΥ ΝΑ ΜΗΝ ΜΑΣ «ΥΠΕΝΘΥΜΙΣΟΥΝ» ΟΙ ΚΥΒΕΡΝΗΤΙΚΟΙ ΚΑΙ ΟΙ ΑΚΕΛΙΚΟΙ ΕΚΠΡΟΣΩΠΟΙ ΟΤΙ «…Η ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΤΡΑΠΕΖΑ ΔΕΝ ΑΣΚΟΥΣΕ ΤΗ ΔΕΟΥΣΑ ΕΠΟΠΤΕΙΑ ΚΑΙ ΩΣ ΕΚ ΤΟΥΤΟΥ ΟΙ ΚΥΠΡΙΑΚΕΣ ΤΡΑΠΕΖΕΣ ΔΕΝ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΤΗΚΑΝ ΜΕ ΣΥΝΕΣΗ ΤΟΥΣ ΚΙΝΔΥΝΟΥΣ ΑΛΟΓΙΣΤΩΝ ΕΠΕΝΔΥΣΕΩΝ ΚΑΙ ΠΡΟΚΑΛΕΣΑΝ ΤΗ ΣΗΜΕΡΙΝΗ ΚΡΙΣΗ»! ΠΑΡΑΔΟΞΩΣ, ΚΑΝΕΝΑΣ ΤΟΥΣ ΔΕΝ ΕΥΑΙΣΘΗΤΟΠΟΙΗΘΗΚΕ ΝΑ ΣΧΟΛΙΑΣΕΙ ΤΟ ΕΠΙΠΕΔΟ ΕΠΟΠΤΕΙΑΣ ΤΩΝ ΤΑΜΕΙΩΝ ΣΥΝΤΑΞΕΩΣ ΚΑΙ ΠΡΟΝΟΙΑΣ!
Προφανώς, απευθυνόμαστε σε ώτα μη ακουόντων! (Περί λαϊκισμού, υποκρισίας και σκοπιμοτήτων όμως έχουμε ήδη γράψει! (Σημ. 1)
Σήμερα θα κάμουμε λίγες εισηγήσεις για τη βελτίωση του Ν.146(Ι)/2006 – για να έχουμε ήσυχη τη συνείδηση μας και για να μην μας πουν αργότερα ότι «ουδέν γνωρίζουν» και ότι «δεν αναμένει ο απλός άνθρωπος να προβλέψει ο «βαρυφορτωμένος» με καθήκοντα δημοσίων σχέσεων πρόεδρος μια τέτοια …καταστροφή»!
1. ΑΡΜΟΔΙΑ ΑΡΧΗ (ΑΑ). Θα πρέπει να είναι πολυμελές θεσμικό διοικητικό όργανο με καθήκον την εφαρμογή του νόμου! Εν προκειμένω και αν η πολιτεία επιθυμεί την αποφυγή επιπρόσθετου κόστους, μπορεί να ανατεθεί η εφαρμογή του νόμου στην ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΚΕΦΑΛΑΙΑΓΟΡΑΣ. Η ΕΚ έχει καθήκον τη ρύθμιση και εποπτεία των νομικών οντοτήτων που ασχολούνται με χρηματοοικονομικές δραστηριότητες, όπως είναι οι ΕΠΕΥ. Εννοείται ότι θα πρέπει να στελεχωθεί με το αναγκαίο στελεχιακό δυναμικό. Το κόστος της εποπτείας θα βαρύνει τα εποπτευόμενα ταμεία!
2. ΟΙΚΟΝΟΜΙΕΣ ΜΕΓΕΘΟΥΣ ΚΑΙ ΣΤΕΛΕΧΩΣΗ. Για να μπορέσουν τα Ταμεία να επιτύχουν χρηστή και αποδοτική διαχείριση των συνταξιοδοτικών ωφελημάτων θα πρέπει να έχουν ένα ελάχιστο μέγεθος χαρτοφυλακίου, πχ 100 εκατομμύρια ευρώ, ώστε να δικαιολογείται η ορθή στελέχωση τους. Αυτό συνεπάγεται τη συγχώνευση των ταμείων μικρού και μεσαίου μεγέθους. Αυτή μπορεί να είναι κλαδική ή με οποιοδήποτε άλλο κριτήριο. Η συγχώνευση θα επιτρέψει στην Αρμόδια Αρχή αποτελεσματικότερη εποπτεία, αφού θα έχει υπό τη δικαιοδοσία της 20-30 συνολικά ταμεία, αντί των σχεδόν …2000 που υφίστανται σήμερα! Ο νόμος θα πρέπει να καλύπτει όλα ανεξαιρέτως τα ταμεία συμπεριλαμβανομένων των τμημάτων των ασφαλιστικών εταιρειών που αφορούν σε συνταξιοδοτικές παροχές!
3. ΣΤΕΛΕΧΩΣΗ ΤΗΣ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΤΩΝ ΤΑΜΕΙΩΝ. Τα ταμεία διαχειρίζονται δεκάδες μέχρι και εκατοντάδες εκατομμύρια ευρώ και ως εκ της φύσεως τους οφείλουν να διαμορφώνουν και υλοποιούν συντηρητική πολιτική. Το αντικείμενο τους είναι εξειδικευμένο και θα πρέπει να στελεχώνονται με προσοντούχα στελέχη σε αναλογία προς το μέγεθος του χαρτοφυλακίου τους. Τα στελέχη αυτά θα πρέπει να έχουν ακαδημαϊκά προσόντα σε θέματα χρηματοοικονομικής διαχείρισης και επαρκή εμπειρία, πχ τουλάχιστον 10ετή για τα ανώτερα στελέχη και 5ετή για τα νεότερα. Είναι απαραίτητα για την ορθή επιλογή τόσο των συμβούλων όσο και των διαχειριστών που απαιτεί ο ίδιος νόμος, για την αποτελεσματική επικοινωνία με αυτούς και για τον έλεγχο τους.
4. ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΤΑΜΕΙΩΝ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΩΝ ΣΥΝΤΑΞΙΟΔΟΤΙΚΩΝ ΠΑΡΟΧΩΝ. Αυτό θα πρέπει να απαρτίζεται από επιστήμονες εγνωσμένου κύρους και προδιαγεγραμμένων προσόντων και πείρας και να διορίζεται από το Υπουργικό Συμβούλιο με τη σύμφωνη γνώμη της Βουλής μετά από δημόσια συνέντευξη των προτεινομένων από το ΥΣ.
5. ΠΡΟΘΕΣΜΙΑ ΕΓΓΡΑΦΗΣ Ή ΑΠΟΡΡΙΨΗΣ – ΔΙΑΚΟΠΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ. Ο νόμος θα πρέπει να προβλέπει ότι κάθε νέο ταμείο οφείλει να υποβάλει στην ΑΑ αίτηση εγγραφής ΜΕΣΑ ΣΕ 60 ΜΕΡΕΣ από την ίδρυση του και κάθε υφιστάμενο ΜΕΣΑ ΣΕ 30 ΜΕΡΕΣ και ότι η ΑΑ οφείλει είτε να εγκρίνει είτε να απορρίψει την αίτηση μέσα σε 60 το πολύ μέρες. Αν η αίτηση απορριφτεί ή όταν δεν εκδοθεί από την ΑΑ απόφαση μέσα στην προθεσμία το ταμείο θα οφείλει να διακόψει αμέσως τη λειτουργία του και αν δεν επιτευχθεί η εγγραφή του μέσα σε 90 μέρες οφείλει να διαλυθεί με τρόπο που καθορίζει ο νόμος!
6. ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΤΕΣ. Ο νόμος οφείλει να προβλέπει ότι οι «Διαχειριστές» οφείλουν να έχουν κατάλληλα ελάχιστα τυπικά και ουσιαστικά προσόντα και επιπρόσθετα να έχουν τύχει επιμόρφωσης στην εφαρμογή του νόμου και στις διεργασίες διαχείρισης. (Αρκεί να αναφέρουμε εδώ ότι ο Ρυθμιστής Συντάξεων του ΗΒ (Σημ. 2) διατηρεί στην ιστοσελίδα του «εργαλείο επιμόρφωσης διαχειριστών» (Σημ. 3)! Ομοίως, οφείλουν να επιμορφώνονται όλοι οι επαγγελματίες που ασχολούνται με τη διαχείριση ταμείων συντάξεως και προνοίας.
ΤΟ ΕΠΕΙΓΟΝ. Δυστυχώς η κατάσταση της διαχείρισης των ταμείων προνοίας και συντάξεως είναι ΕΚΤΟΣ ΕΛΕΓΧΟΥ! Ουδείς γνωρίζει τι επικρατεί! Ούτε κατά πόσο οι σημερινοί υπάλληλοι και αυτοτελώς εργαζόμενοι θα πάρουν συντάξεις και εφάπαξ όταν συνταξιοδοτηθούν ούτε κατά πόσο οι συνταξιούχοι θα παίρνουν τη σύνταξη τους μέχρι το τέλος της ζωής τους!
Αφού διαπιστώνουμε ότι ουδείς «αρμόδιος» ή «αναρμόδιος» καταδέχθηκε να απαντήσει στα ερωτήματα μας, θα αρκεστούμε σήμερα να υποβάλουμε λίγα κρίσιμα ερωτήματα:
ΕΡΩΤΗΜΑΤΑ:
(α) Γιατί ΔΕΝ ΕΓΓΡΑΦΟΥΝ τα ταμεία συντάξεως, ΑΝ ΑΛΗΘΕΥΕΙ, ΟΠΩΣ ΦΗΜΟΛΟΓΕΙΤΑΙ, ΟΤΙ ΕΧΟΥΝ ΤΡΟΠΟΠΟΙΗΣΕΙ ΤΙΣ ΚΔΠ (τη δευτερογενή, δηλαδή, νομοθεσία που τα διέπει) ΩΣΤΕ ΝΑ ΣΥΝΑΔΟΥΝ ΜΕ ΤΟ Ν.146/2006;
(β) ΓΙΑΤΙ Η ΥΠΟΥΡΓΟΣ ΔΕΝ ΥΠΟΧΡΕΩΝΕΙ ΤΗΝ ΑΡΜΟΔΙΑ ΑΡΧΗ, ΔΗΛΑΔΗ, ΤΟΝ ΥΦΙΣΤΑΜΕΝΟ ΤΗΣ ΝΑ ΕΦΑΡΜΟΣΕΙ ΤΟ ΝΟΜΟ Ή ΚΑΙ ΓΙΑΤΙ ΔΕΝ ΤΟΝ ΑΝΤΙΚΑΘΙΣΤΑ, ΩΣ ΕΧΕΙ ΚΑΘΕ ΔΙΚΑΙΩΜΑ, ΑΝ ΑΔΥΝΑΤΕΙ ΝΑ ΤΟΝ ΕΦΑΡΜΟΣΕΙ;
(γ) ΠΩΣ Η ΥΠΟΥΡΓΟΣ ΚΟΠΤΕΤΑΙ ΥΠΕΡ ΤΩΝ ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΩΝ ΚΑΙ ΤΩΝ ΣΥΝΤΑΞΙΟΥΧΩΝ ΟΤΑΝ ΟΥΔΕΝ ΠΡΑΤΤΕΙ ΓΙΑ ΤΗΝ ΤΡΟΠΟΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥ ΝΟΜΟΥ; (ΣΧΕΤΙΚΟ ΤΡΟΠΟΠΟΙΗΤΙΚΟ ΠΡΟΣΧΕΔΙΟ, ΑΝ ΚΑΙ ΑΝΕΠΑΡΚΕΣ, ΥΦΙΣΤΑΤΑΙ ΑΠΟ ΠΕΝΤΑΕΤΙΑΣ!)
(δ) ΠΩΣ ΣΧΟΛΙΑΖΕΙ ΤΗΝ ΟΛΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΤΟ ΑΚΕΛ, ΤΟΥ ΟΠΟΙΟΥ Η κ. Σ. ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΥΣ ΣΥΝΕΧΙΖΕΙ ΝΑ ΕΙΝΑΙ ΗΓΕΤΙΚΟ ΣΤΕΛΕΧΟΣ;
(ε) ΠΩΣ ΣΧΟΛΙΑΖΕΙ ΤΗΝ ΕΛΛΕΙΨΗ ΕΠΟΠΤΕΙΑΣ Ο κ. ΣΤ ΜΑΛΑΣ; (Δεν …έτυχε να ακούσει για το θέμα;)
(στ) ΠΟΙΟΣ ΦΕΡΕΙ ΤΗΝ ΕΥΘΥΝΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΝΤΕΛΗ ΕΛΛΕΙΨΗ ΕΠΟΠΤΕΙΑΣ ΤΑΜΕΙΩΝ ΠΟΥ ΑΦΟΡΟΥΝ ΤΑ ΓΕΡΑΤΕΙΑ ΧΙΛΙΑΔΩΝ ΣΥΝΤΑΞΙΟΥΧΩΝ ΚΑΙ ΥΠΑΛΛΗΛΩΝ; Η ΥΕ&ΚΑ, Η ΑΡΜΟΔΙΑ ΑΡΧΗ, Η ΒΟΥΛΗ Ή οι …εργαζόμενοι και οι συνταξιούχοι;
Διαπιστώνουμε ότι τα ταμεία που διαχειρίζονται ΟΛΕΣ τις συνταξιοδοτικές παροχές (πέρα από το ΤΚΑ) είναι ανεξέλεγκτα: χωρίς εποπτεία και έλεγχο! Κι ας διαχειρίζονται ΠΕΡΙ ΤΑ ΠΕΝΤΕ (5) ΔΙΣΕΚΑΤΟΜΜΥΡΙΑ ΕΥΡΩ, όταν περιληφθούν και οι τραπεζιτικοί!
Η ΤΡΟΠΟΠΟΙΗΣΗ ΤΩΝ ΝΟΜΩΝ Ν.146(Ι)/2006 ΚΑΙ Ν.44/1981 ΕΧΕΙ ΚΑΤΑΣΤΕΙ ΚΑΤΕΠΕΙΓΟΥΣΑ. ΟΠΟΙΑΔΗΠΟΤΕ ΠΕΡΑΙΤΕΡΩ ΚΑΘΥΣΤΕΡΗΣΗ ΙΣΟΔΥΝΑΜΕΙ ΜΕ ΣΥΝΕΡΓΙΑ ΣΤΗ ΔΙΑΠΡΑΞΗ ΕΓΚΛΗΜΑΤΟΣ! ΚΑΙ ΑΥΤΟ ΙΣΧΥΕΙ ΤΟΣΟ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΥΒΕΡΝΗΣΗ, ΟΣΟ ΚΑΙ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΤΙΠΟΛΙΤΕΥΣΗ ΚΑΙ ΤΙΣ ΣΥΝΤΕΧΝΙΕΣ.
Ποιος υποψήφιος πρόεδρος θα δεσμευτεί ΕΔΩ ΚΑΙ ΤΩΡΑ ότι ΜΟΛΙΣ ΕΚΛΕΓΕΙ θα διατάξει έρευνα και θα λάβει τα αναγκαία διορθωτικά μέτρα ΠΡΙΝ από ακόμη μια επικείμενη καταστροφή!
Ιδού η …Κύπρος, ιδού και το …πήδημα!
(1) http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=OJ:L:2003:235:0010:0021:EL:PDF
(2) http://www.thepensionsregulator.gov.uk/
(3) https://trusteetoolkit.thepensionsregulator.gov.uk/arena/index.cfm
*Μέλος του προσωρινού ΔΣ της Πρωτοβουλίας ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ, Πρόεδρος του Κυπριακού Ινστιτούτου Επιχειρηματικής Ηθική
**Δημοσιεύτηκε στον ΠΟΛΙΤΗ στις 30.9.2012