Του Νίκου Τιμοθέου*
Οι σκοπιμότητες και η υποκρισία στην πολιτική έχουν την τιμητική τους σε προεκλογικές περιόδους!
Οι σοσιαλιστές είτε ισχυρίζονται ότι είναι …απλά «σοσιαλιστές» είτε «σοσιαλδημοκράτες» είτε ακόμη «κομμουνιστές» κόπτονται σήμερα υπέρ της «ανάπτυξης»!
Την ανάπτυξη επέλεξαν ως λάβαρο της προεκλογικής τους εκστρατείας οι υποψήφιοι πρόεδροι των δύο κυπριακών «σοσιαλιστικών» στρατοπέδων μαζί φυσικά με τον υποψήφιο που εκπροσωπεί την «κεντροδεξία»!
Βέβαια, ταυτόχρονα «υπερασπίζονται» τα κεκτημένα των «υπαλλήλων» έναντι της «κακής» και «αποτυχημένης» τριάδας των συνεργατικών οργανισμών στους οποίους συμμετέχει ως ισότιμο μέλος και η Κύπρος –της «κακόφημης», κατά τους ίδιους, Τρόικας! Δεν μας λένε φυσικά πώς υπερασπίστηκαν/υπερασπίζονται τα «κεκτημένα» των 50.000 ανέργων και πώς διασφάλισαν/διασφαλίζουν το μέλλον των νέων που αποφοιτούν λύκεια, τεχνικές σχολές, ανώτερες σχολές και πανεπιστήμια –εξ ων ένας στους δύο είτε είναι άνεργος είτε υποαπασχολούμενος είτε ετεροαπασχολούμενος!
Ούτε μας λένε με ποια χρήματα θα μπορέσει το κυπριακό δημόσιο να συνεχίσει να «πληρώνει» τα κεκτημένα των υπαλλήλων του ΕΔΤ. Ούτε μας εξηγούν τι εννοούν με «ανάπτυξη»! Ούτε αν σ’ αυτήν περιλαμβάνουν και πώς την αναπτυξιακή επιχειρηματική δραστηριότητα! (Πολύ φοβούμαι ότι εννοούν μόνο μεγάλα κατασκευαστικά έργα, όπως δρόμους και κτήρια, που δυστυχώς δεν δημιουργούν πλούτο!) Ούτε πώς θα μπορέσει το κράτος να «αφιερώσει» χρήματα για να ενισχύσει την αναπτυξιακή δραστηριότητα, ενώ θα συνεχίσει να αυξάνει το δημοσιονομικό έλλειμμα και άρα το δημόσιο χρέος –χωρίς να μειώσει το κόστος του ΕΔΤ και άρα να μειώσει τις απολαβές στον ΕΔΤ ή και να δώσει τη χαριστική βολή στις επιχειρήσεις παραγωγής πλούτου!
Αναφύεται ως επίκαιρο το ερώτημα: Πώς αντιμετωπίζει ο σοσιαλισμός την επιχειρηματική δραστηριότητα, είτε αφορά στην παραγωγή αγαθών και υπηρεσιών είτε αφορά στο εμπόριο;
Δυστυχώς, ο σοσιαλισμός ουδέποτε «χώνεψε», κατάλαβε ή υποστήριξε την επιχειρηματικότητα! Απεναντίας, την αντιπαθεί, την πολέμησε και την πολεμά είτε φανερά είτε συγκεκαλυμμένα!
Πριν αναλύσουμε τους λόγους της εχθρότητας αυτής, ας θυμηθούμε ότι ΣΟΣΙΑΛΙΣΜΟΣ είναι η πολιτική και κοινωνική θεωρία που υποστηρίζει εκείνη την κοινωνική οργάνωση στην οποία Η ΚΟΙΝΟΤΗΤΑ ΩΣ ΣΥΝΟΛΟ θα πρέπει να είναι ο ιδιοκτήτης και διευθυντής των μέσων παραγωγής, διανομής και ανταλλαγής αγαθών και υπηρεσιών!
Δυστυχώς όχι μόνο απέτυχαν αμέτρητα σοσιαλιστικά πειράματα σε όλα τα μήκη και πλάτη του πλανήτη, αλλά μας προκαλούν και δυσάρεστες αναμνήσεις: τον ναζιστικό εθνικοσοσιαλισμό, τις σοβιετικές κολεκτίβες, τη μαοϊκή τρομοκρατία, κοκ.
Και όμως ο ΣΚΟΠΟΣ ΤΟΥ ΣΟΣΙΑΛΙΣΜΟΥ είναι καλός και αποδεκτός απ’ όλους: η οικονομική ενδυνάμωση όλων των μελών μιας κοινότητας υπό το ιδεώδες της ισότητας και της κοινωνικής αλληλεγγύης! Γιατί τότε όλες οι προσπάθειες εφαρμογής του αποτυγχάνουν;
Ο κυριότερος λόγος έγκειται στο ότι ο σοσιαλισμός στην προσπάθεια του να επιτύχει «ισότητα» ψαλιδίζει ή και αποκόπτει πλήρως την επιχειρηματική δραστηριότητα, αντί να περιορίσει τα μονοπώλια που περιορίζουν τον ανταγωνισμό και συγκεντρώνουν περισσότερο πλούτο και δύναμη σε μια μικρή μειονότητα!
Η παγκόσμια αποτυχία του σοσιαλισμού οφείλεται στην ανικανότητα του να διαχειριστεί την οικονομία! Όπου δοκιμάστηκε όχι μόνο κατέπνιξε την επιχειρηματική πρωτοβουλία, αλλά και τη δημιουργικότητα και την καινοτομία και κατέληξε σε μεγάλες ελλείψεις μέχρι και λιμό!
Ο σοσιαλισμός θεωρεί εντελώς λανθασμένα ότι η δημιουργία πλούτου επιτυγχάνεται αυτόματα και άρα ότι είναι δεδομένη! Ακόμη, δεν αντιλαμβάνεται τι θα πει αποτελεσματικότητα, αποδοτικότητα και ποιότητα –διεύθυνσης, εργασίας, παραγωγής, αγαθών, υπηρεσιών και εξυπηρέτησης!
Έχει μόνιμη και αυτογενή ιδεοληψία την κατανομή και ανακατανομή του πλούτου, ΧΩΡΙΣ να ασχολείται με τη δημιουργία του!
Οι σοσιαλιστές πολιτικοί και οι συνδικαλιστές θεωρούν τα διευθυντικά στελέχη μιας επιχείρησης ως … «διαπραγματευτές» στη συνεχή πάλη για ανακατανομή του πλούτου! Δεν περνά καν από το νουν τους ότι το κύριο έργο του διευθυντικού στελέχους είναι η συνεχής προσπάθεια για τη δημιουργία πλούτου μέσω της δημιουργικότητας και της καινοτομίας και της διαχείρισης των διεργασίων, του ανθρώπινου δυναμικού, του κεφαλαίου, των πρώτων υλών και του ρίσκου για την παραγωγή αγαθών και υπηρεσιών, την πώληση τους και την εξυπηρέτηση των πελατών!
Οι σοσιαλιστές πολιτικοί και οι συνδικαλιστές θεωρούν εντελώς λανθασμένα ότι η δημιουργία πλούτου μπορεί να επιτευχθεί μέσα από ένα απλό μηχανισμό που μπορούν να ρυθμίζουν κατά το δοκούν μέσω της γραφειοκρατίας!
Ακόμη αδυνατούν να αντιληφθούν την έννοια του επιχειρηματικού ρίσκου!
Αντιπαθούν τους επιχειρηματίες από τον πιο μικρό βιοτέχνη και έμπορο μέχρι το μεγαλοβιομήχανο και δυστυχώς την αντιπάθεια τους αυτή «περνούν» και στους υπαλλήλους του ΕΔΤ!
Η αντιπάθεια τους προέρχεται ιστορικά από την αντίστοιχη στάση των διαφόρων ιστορικών ελίτ: από τους Κινέζους μανδαρίνους μέχρι τους Ρωμαίους στρατοκράτες, από τους Σοβιετικούς κομισάριους μέχρι τους σημερινούς σοσιαλιστές και κομμουνιστές συνδικαλιστές και πολιτικούς! Στην πραγματικότητα λόγω της έμφυτης αδυναμίας τους να αντιληφθούν ότι υπάρχουν άνθρωποι με έμφυτο επιχειρηματικό πνεύμα ή και δαιμόνιο, περιφρονούν κάθε είδους εργασία είτε είναι παραγωγική είτε εμπορική!
Βλέπουν όλους εκείνους που δημιουργούν πλούτο ή διευθύνουν επιχειρήσεις με στόχο το κέρδος ως πολέμιους της δικαιότερης κατανομής του πλούτου και κατά συνέπεια θεωρούν τα κίνητρα τους εγωιστικά! Ενώ λοιπόν δεν αντιτίθενται στον ίδιο τον πλούτο, βρίσκονται σε πλήρη αντίθεση με την επιχειρηματική δραστηριότητα δημιουργίας του!
Η μελέτη της ιστορίας δείχνει ότι λαοί που είχαν ελευθερία πνεύματος και φιλελεύθερο πολίτευμα απέκτησαν επιχειρηματικό πνεύμα, δημιουργικότητα και έφεση στο ρίσκο, όπως πχ οι Ολλανδοί, οι Ελβετοί, οι Έλληνες, οι Εβραίοι, οι Κινέζοι, κά. Απεναντίας λαοί που έζησαν σε φεουδαρχικά ή/και δικτατορικά καθεστώτα παρουσιάζουν σοβαρή επιχειρηματική αδυναμία: οι Ρώσοι, οι Σλάβοι, οι Ιρλανδοί, οι Ιάπωνες, κά. Στη Γερμανία οι χανσεατικές πόλεις, όντας εμπορικές, ήταν ανέκαθεν επιχειρηματικές, σε αντίθεση με τις μεγάλες φεουδαρχικές περιοχές. Γι αυτό και οι Γερμανοί και οι Ιάπωνες ανέπτυξαν ένα διαφορετικό είδος καπιταλισμού (που προσβλέπει στο όφελος όλων των συμμετόχων) σε αντιδιαστολή με το εντελώς φιλελεύθερο αγγλοσαξονικό (που προσβλέπει πρωταρχικά στο όφελος των μετόχων/ιδιοκτητών)!
Στα σύγχρονα δημοκρατικά πολιτεύματα και ως αποτέλεσμα των κοινωνικο-οικονομικών εξελίξεων του 19ου και του 20ου αιώνα και της μετεξέλιξης της βιομηχανικής επανάστασης προς την κοινωνία της πληροφορίας και της γνώσης, οι κυβερνώσες ελίτ δεν απαξιώνουν πλέον την εργασία, συνεχίζουν όμως να βλέπουν με δυσπιστία και αντιπάθεια την επιχειρηματική και την εμπορική δραστηριότητα!
Και όμως το εμπόριο και η επιχειρηματική δραστηριότητα εκπροσωπούν τις αξίες της εργασίας -των δεξιοτήτων, της δημιουργικής γνώσης και ικανότητας, της ευφυΐας, της καινοτομίας, της προόδου και ακόμη της ανταλλαγής γνώσεων, δεξιοτήτων, αγαθών και υπηρεσιών μεταξύ των λαών.
Σε αντίθεση, οι κυβερνώσες ελίτ (βασιλιάδες, δικτάτορες, μανδαρίνοι, κομισάριοι, γραφειοκρατικά στελέχη, «σοσιαλιστές» συνδικαλιστές μέχρι και …κλητήρες) και μάλιστα όχι μόνο στα απολυταρχικά καθεστώτα, αλλά και σε δημοκρατικά (ας πούμε της σύγχρονης Ελλάδας) αντιπροσωπεύουν τις αντίθετες αξίες: της απαξίωσης του πολίτη, της προσβολής και απαίτησης δουλοπρέπειας, του «λαδώματος», του ρουσφετιού, της αναποτελεσματικότητας, της αναποδοτικότητας και της θεόπεμπτης …μονιμότητας!
Είναι εμφανές ότι οι αξίες της εργασίας και της επιχειρηματικής δραστηριότητας συνάδουν πολύ περισσότερο με το σκοπό του σοσιαλισμού, παρά οι αξίες πλείστων κυβερνώντων και γραφειοκρατών, εφόσον ο σοσιαλισμός προάγει τα συμφέροντα όλων των εργαζομένων και ιδιαίτερα τη δικαιοσύνη στο χώρο εργασίας! Δυστυχώς, όμως ο σοσιαλισμός δεν κατάφερε να συμβιβαστεί με την ανάγκη ιδιωτικής πρωτοβουλίας, δημιουργικότητας, καινοτομίας και ανάληψης επιχειρηματικού κινδύνου –και σε συνέχεια, με την ανάγκη ιδιωτικής ιδιοκτησίας των μέσων παραγωγής και άρα του κεφαλαίου!
Ακόμη, ο σοσιαλισμός αδυνατεί να «δει» ότι οι επιχειρήσεις που αριστεύουν και παρουσιάζουν αειφορία δεν έχουν ως μοναδικό κίνητρο το ιδιοτελές κέρδος (το συμφέρον, δηλαδή, των ιδιοκτητών), αλλά το συμφέρον ΟΛΩΝ ΤΩΝ ΣΥΜΜΕΤΟΧΩΝ! Έχουν κώδικα ηθικής και λειτουργούν με βάση μοντέλα επιχειρηματικής αριστείας, θέτοντας πάνω απ’ όλα την υγεία της ίδιας της επιχείρησης, διασφαλίζοντας κατά ισοζυγισμένο τρόπο την ευημερία των εργαζομένων, των συνεργατών και των μετόχων, αλλά και την εξυπηρέτηση των πελατών, με σεβασμό στην κοινότητα, τους ρυθμιστές και επόπτες και το περιβάλλον!
Σήμερα είναι δυνατή η σύζευξη του υποκείμενου υγιούς σκοπού του σοσιαλισμού με τις χρήσιμες ιδιότητες του παραγωγικού καπιταλισμού: με την κοινωνικοποίηση της επιχείρησης, την ενεργό, δηλαδή, συμμετοχή ΟΛΩΝ των εργαζομένων σ’ αυτήν –τόσο στην ιδιοκτησία όσο και στη διεύθυνση της. Αυτή είναι η φιλοσοφία και ο στόχος του ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΥ ΚΑΠΙΤΑΛΙΣΜΟΥ*!
Σημ. Βλέποντας στις τηλεοπτικές ειδήσεις το Κυπριακό Υπουργικό Συμβούλιο να «μελετά» τον προϋπολογισμό του 2013 και τον κυβερνητικό εκπρόσωπο να ισχυρίζεται ότι αυτός θα δώσει «αναπτυξιακή» …ώθηση, νιώθεις θλίψη διαπιστώνοντας ότι από τον πρόεδρο μέχρι τους υπουργούς και τους υφυπουργούς ουσιαστικά ΚΑΝΕΝΑΣ δεν δούλεψε ποτέ σε …παραγωγική επιχειρηματική δραστηριότητα!
*Μέλος του προσωρινού ΔΣ της Πρωτοβουλίας ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ, Πρόεδρος του Κυπριακού Ινστιτούτου Επιχειρηματικής Ηθικής
**Δημοσιεύτηκε στην ΑΛΗΘΕΙΑ στις 30.9.2012