Του Νίκου Τιμοθέου*
Σήμερα όλοι μιλούν για την ανάγκη «ανάπτυξης»! Παραδόξως δεν μας εξηγούν τι εννοούν! Γιατί άραγε; Η απάντηση είναι απλή: Οι περισσότεροι είτε δεν ξέρουν τι εννοούν είτε λένε διάφορες αοριστολογίες είτε εκφράζουν προτάσεις που δεν έχουν σχέση με την πραγματική ανάπτυξη!
ΟΛΟΙ ΛΕΝΕ ΤΟ ΑΥΤΟΝΟΗΤΟ: ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΣΗΜΑΙΝΕΙ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΘΕΣΕΩΝ ΕΡΓΑΣΙΑΣ! ΠΛΕΙΣΤΟΙ ΞΕΧΝΟΥΝ ΟΤΙ ΘΑ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΕΙΝΑΙ ΕΠΑΚΟΛΟΥΘΟ ΤΗΣ ΠΑΡΑΓΩΓΙΚΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΗΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΣ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑΣ ΠΛΟΥΤΟΥ ΚΑΙ ΟΧΙ ΑΥΤΟΣΚΟΠΟΣ!
Δυστυχώς, με ανάπτυξη εννοούν την εκτέλεση δημόσιων έργων -συνήθως μεγάλων! Θέση εντελώς λανθασμένη! Με το να ανακατασκευάζεις δρόμους και να κτίζεις κυβερνητικά κτήρια, μέγαρα μουσικής, δημαρχεία ή και μουσεία, όσο χρήσιμα και αν είναι, πολύ λίγο συμβάλλεις στην «ανάπτυξη»! Δημιουργείς ή/και συντηρείς, για όσο διαρκεί η κατασκευή, κάποιες θέσεις εργασίας! Αλλά ταυτόχρονα καταναλώνεις πολλή εισαγόμενη ενέργεια (άμεσα και έμμεσα για την παραγωγή τσιμέντου, τούβλων κλπ), εισάγεις μηχανήματα και υλικά (χάλυβα, αλουμίνιο, ξυλεία, κεραμικά, μάρμαρα, κοκ). Χειροτερεύεις το εμπορικό ισοζύγιο! Δεν δημιουργείς άμεσα πλούτο! Κάποιες κατασκευές, πχ ένα αρχαιολογικό μουσείο, μπορεί να ενισχύσουν τον τουρισμό και άρα έμμεσα να συμβάλουν στη δημιουργία πλούτου! Άλλες, όπως πχ κυβερνητικά κτήρια ουδόλως συμβάλλουν –ιδίως όταν έχουμε ξενοίκιαστα χιλιάδες τετραγωνικά μέτρα ιδιωτικού γραφειακού χώρου!
Ταυτόχρονα, αποφεύγουν να μας πουν πώς θα υλοποιήσουν τέτοια έργα όταν ο τόπος δεν έχει λεφτά ούτε για να καλύψει βασικές του λειτουργικές ανάγκες, πόσο μάλλον να ενισχύσει την πραγματική ανάπτυξη!
ΑΓΝΟΟΥΝ ΟΤΙ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΣΗΜΑΙΝΕΙ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΠΛΟΥΤΟΥ ΜΕΣΑ ΑΠΟ ΠΑΡΑΓΩΓΙΚΗ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ! Δημιουργία νέων επιχειρήσεων που παράγουν καινοτόμες ΕΜΠΟΡΕΥΣΙΜΕΣ υπηρεσίες και αγαθά –που θα εξαχθούν και θα φέρουν χρήμα στον τόπο ή/και που θα αντικαταστήσουν εισαγωγές, εξοικονομώντας χρήμα!
Γιατί άραγε μεγάλο μέρος των «ηγετών» του τόπου αγνοούν ή και σαμποτάρουν την επιχειρηματική δραστηριότητα; Δυστυχώς είναι παγκόσμια ιστορική πραγματικότητα ότι μεγάλο μέρος της καθεστηκυίας τάξης -απολυταρχικές και επαγγελματικές πολιτικές εξουσίες, κυβερνητικές και συνδικαλιστικές γραφειοκρατίες, φεουδάρχες, κοκ- ανά τους αιώνες την αντιπαθούσε και ακόμη την αντιπαθεί! Σήμερα, όσο παράδοξο κι αν φαίνεται, μεγαλύτεροι πολέμιοι της επιχειρηματικότητας είναι οι …σοσιαλιστές και κομμουνιστές πολιτικοί και συνδικαλιστές!
Δυστυχώς, ο σοσιαλισμός ουδέποτε «χώνεψε», κατάλαβε ή υποστήριξε την επιχειρηματικότητα είτε αφορά στην παραγωγή αγαθών και υπηρεσιών είτε αφορά στο εμπόριο! Απεναντίας, την αντιπαθεί, την πολέμησε και την πολεμά είτε φανερά είτε συγκαλυμμένα!
Πριν αναλύσουμε τους λόγους της εχθρότητας αυτής, ας θυμηθούμε ότι ΣΟΣΙΑΛΙΣΜΟΣ είναι η πολιτική και κοινωνική θεωρία που υποστηρίζει εκείνη την κοινωνική οργάνωση στην οποία Η ΚΟΙΝΟΤΗΤΑ ΩΣ ΣΥΝΟΛΟ θα πρέπει να είναι ο ιδιοκτήτης και διευθυντής των μέσων παραγωγής, διανομής και ανταλλαγής αγαθών και υπηρεσιών!
Δυστυχώς όχι μόνο απέτυχαν αμέτρητα σοσιαλιστικά πειράματα σε όλα τα μήκη και πλάτη του πλανήτη, αλλά πολλά κατέληξαν σε στυγνές δικτατορίες: ναζιστικός εθνικοσοσιαλισμός, σοβιετική δικτατορία, μαοϊκή τρομοκρατία, κοκ.
Και όμως ο ΣΚΟΠΟΣ ΤΟΥ ΣΟΣΙΑΛΙΣΜΟΥ είναι καλός και αποδεκτός απ’ όλους: η οικονομική ενδυνάμωση όλων των μελών μιας κοινότητας υπό το ιδεώδες της ισότητας και της κοινωνικής αλληλεγγύης! Γιατί τότε όλες οι προσπάθειες εφαρμογής του αποτυγχάνουν;
Ο κυριότερος λόγος έγκειται στο ότι ο σοσιαλισμός στην προσπάθεια του να επιτύχει «ισότητα» στραγγαλίζει πλήρως την επιχειρηματική δραστηριότητα, αντί να περιορίσει τα δημόσια και ιδιωτικά μονοπώλια που περιορίζουν τον ανταγωνισμό και συγκεντρώνουν περισσότερο πλούτο και δύναμη σε μια μικρή μειονότητα!
Η ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΑΠΟΤΥΧΙΑ ΤΟΥ ΣΟΣΙΑΛΙΣΜΟΥ ΟΦΕΙΛΕΤΑΙ ΣΤΗΝ ΑΝΙΚΑΝΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ΝΑ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΤΕΙ ΤΗΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ! Όπου δοκιμάστηκε όχι μόνο κατέπνιξε την επιχειρηματική πρωτοβουλία, αλλά και τη δημιουργικότητα και την καινοτομία και κατέληξε σε τεράστιες ελλείψεις μέχρι πείνα και δελτία τροφίμων!
Ο σοσιαλισμός θεωρεί εντελώς λανθασμένα ότι η δημιουργία πλούτου επιτυγχάνεται αυτόματα και άρα ότι είναι δεδομένη! Έχει μόνιμη και αυτογενή ιδεοληψία την κατανομή και ανακατανομή του πλούτου, ΧΩΡΙΣ να ασχολείται με τη δημιουργία του!
Οι σοσιαλιστές πολιτικοί και οι συνδικαλιστές θεωρούν τα διευθυντικά στελέχη μιας επιχείρησης ως … «διαπραγματευτές» στη συνεχή «πάλη» για ανακατανομή του πλούτου! Αγνοούν ότι το κύριο έργο του διευθυντικού στελέχους είναι η συνεχής προσπάθεια για τη δημιουργία πλούτου μέσω της δημιουργικότητας και της καινοτομίας και της αποτελεσματικής και αποδοτικής διαχείρισης των διεργασιών, του ανθρώπινου δυναμικού, του κεφαλαίου, των πρώτων υλών και του ρίσκου για την παραγωγή αγαθών και υπηρεσιών, την πώληση τους και την εξυπηρέτηση των πελατών!
Θεωρούν εντελώς λανθασμένα ότι η δημιουργία πλούτου μπορεί να επιτευχθεί μέσα από κεντρικό προγραμματισμό και γραφειοκρατία! Αδυνατούν να αντιληφθούν την έννοια του επιχειρηματικού ρίσκου! Αντιπαθούν τους επιχειρηματίες από το βιοτέχνη και τον έμπορο μέχρι το βιομήχανο και το γεωργοκτηνοτρόφο και δυστυχώς η αντιπάθεια τους αυτή «διαχέεται» και στους δημόσιους υπαλλήλους! Βλέπουν όλους εκείνους που δημιουργούν πλούτο ή διευθύνουν επιχειρήσεις με στόχο το κέρδος ως πολέμιους της δικαιότερης κατανομής του πλούτου και κατά συνέπεια θεωρούν τα κίνητρα τους εγωιστικά! Ενώ δεν αντιτίθενται στον ίδιο τον πλούτο, βρίσκονται σε πλήρη αντίθεση με την επιχειρηματική δραστηριότητα δημιουργίας του!
Η καθεστηκυία τάξη, αν και δεν απαξιώνει πλέον την παραγωγική εργασία (απλά την …αποφεύγει), συνεχίζει να βλέπει με δυσπιστία και αντιπάθεια την επιχειρηματική και την εμπορική δραστηριότητα!
Και όμως η επιχειρηματική παραγωγική δραστηριότητα εκπροσωπεί τις αξίες της εργασίας –της τεχνογνωσίας, των δεξιοτήτων, της δημιουργικής γνώσης και ικανότητας, της ευφυΐας, της καινοτομίας, της προόδου και ακόμη της ανταλλαγής γνώσεων, δεξιοτήτων, αγαθών και υπηρεσιών μεταξύ των λαών. Σε αντίθεση, οι εκάστοτε κυβερνώντες και διοικούντες (πρόεδροι, υπουργοί, μανδαρίνοι, κομισάριοι, γραφειοκρατικά στελέχη, «σοσιαλιστές» συνδικαλιστές…) αντιπροσωπεύουν τις αντίθετες αξίες: την απαξίωση του πολίτη, την προσβολή του μέσω απαίτησης δουλοπρέπειας, το «λάδωμα», το ρουσφέτι, την αναποτελεσματικότητα, τη αναποδοτικότητα και τη θεόπεμπτη …μονιμότητα!
Είναι εμφανές ότι οι αξίες της εργασίας και της επιχειρηματικής δραστηριότητας συνάδουν πολύ περισσότερο με το σκοπό του σοσιαλισμού, παρά οι αξίες πλείστων κυβερνώντων, γραφειοκρατών και συνδικαλιστών!
Δυστυχώς, ο σοσιαλισμός δεν κατάφερε να συμβιβαστεί με την ανάγκη ιδιωτικής πρωτοβουλίας, δημιουργικότητας, καινοτομίας και ανάληψης επιχειρηματικού κινδύνου –και σε συνέχεια, με την ανάγκη ιδιωτικής ιδιοκτησίας των μέσων παραγωγής και άρα του κεφαλαίου!
Ο σοσιαλισμός αδυνατεί να «δει» ότι οι επιχειρήσεις που αριστεύουν και παρουσιάζουν αειφορία δεν έχουν ως κίνητρο αποκλειστικά το ιδιοτελές κέρδος (των ιδιοκτητών), αλλά το συμφέρον ΟΛΩΝ ΤΩΝ ΣΥΜΜΕΤΟΧΩΝ! Ότι έχουν κώδικα ηθικής και λειτουργούν με βάση μοντέλα επιχειρηματικής αριστείας, θέτοντας πάνω απ’ όλα την υγεία της ίδιας της επιχείρησης, διασφαλίζοντας κατά ισοζυγισμένο τρόπο την ευημερία των εργαζομένων, των συνεργατών και των μετόχων, αλλά και την εξυπηρέτηση των πελατών, με σεβασμό στην κοινότητα, στους ρυθμιστές και επόπτες και στο περιβάλλον!
Μεγάλο μέρος της καθεστηκυίας τάξης –άνθρωποι που ποτέ στη ζωή τους δεν δούλεψαν σε επιχειρηματική παραγωγική δραστηριότητα: επαγγελματίες πολιτικοί και συνδικαλιστές, μανδαρίνοι και γραφειοκράτες, τραπεζικοί, θεωρητικοί σοσιαλιστές και κομμουνιστές,…- έχουν καταστρέψει την επιχειρηματικότητα, την καινοτομία και την ανταγωνιστικότητα στον τόπο μας και καλούμαστε να την ξαναανακαλύψουμε –μέσω της πραγματικής ανάπτυξης και ενός νέου κοινωνικο-οικονομικού μοντέλου!
Σήμερα είναι δυνατή η σύζευξη του υποκείμενου υγιούς σκοπού του σοσιαλισμού με τις χρήσιμες ιδιότητες του παραγωγικού καπιταλισμού: με την κοινωνικοποίηση της επιχείρησης, την ενεργό, δηλαδή, συμμετοχή ΟΛΩΝ των εργαζομένων σ’ αυτήν –τόσο στην ιδιοκτησία όσο και στη διεύθυνση της. Αυτή είναι η φιλοσοφία και ο στόχος του ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΥ ΚΑΠΙΤΑΛΙΣΜΟΥ*!
Μπορούμε να ανατρέψουμε την κατάσταση και να βελτιώσουμε την επιχειρηματικότητα στον τόπο μας; Τι λένε οι υποψήφιοι πρόεδροι;
Ιδού η …Κύπρος, ιδού και το …πήδημα;
*Μέλος του προσωρινού ΔΣ της Πρωτοβουλίας ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ, Πρόεδρος του Κυπριακού Ινστιτούτου Επιχειρηματικής Ηθικής
**Δημοσιεύτηκε στον ΠΟΛΙΤΗ στις 7.10.2012