Του Νίκου Τιμοθέου*
Δυστυχώς, κατά τη θητεία του ψευδοκομμουνιστή προέδρου που μας κληρονόμησε, εν είδει τιμωρίας, το κόμμα του μ. Τάσσου Παπαδόπουλου, οξύνθηκαν όλες οι διαρθρωτικές αδυναμίες της κυπριακής κοινωνίας και οικονομίας! Αναποδοτικότητα του ευρύτερου δημόσιου τομέα (ΕΔΤ), το φιάσκο των τραπεζών, το τεράστιο κενό στην εποπτεία των ταμείων προνοίας και συντάξεως, η ανικανότητα διαχείρισης κινδύνων, η καταστροφή της επιχειρηματικότητας, της καινοτομίας και της ανταγωνιστικότητας της κυπριακής οικονομίας, η έλλειψη εθνικής ενεργειακής πολιτικής, η έλλειψη πολιτικών κωδίκων ηθικής…!
Σήμερα θα θέσουμε λίγα ερωτήματα για ακόμη μια φούσκα ή αν θέλετε «πυραμίδα» που «αξιοποιεί» η καθεστηκυία τάξη της κυπριακής κοινωνίας για να αυξήσει τον «πλούτο» της χωρίς στέρεες ρεαλιστικές βάσεις, αγνοώντας πλήρως τι θα πει αειφορία: τη διαχείριση της ακίνητης περιουσίας: της οικοδομήσιμης γης και των οικοδομών!
1.Η κρατική πολιτικο-οικονομική πολιτική διαχείρισης γης
Διαμόρφωσε ποτέ το κυπριακό κράτος μια εθνική ισοζυγισμένη μακρόπνοη πολεοδομική πολιτική; Μήπως «έπαιζε» από την πρώτη μέρα της ανεξαρτησίας με τις πολεοδομικές ζώνες και τις «χαλαρώσεις» ώστε «κάποιοι» να γίνονται πλούσιοι μέσα σε μια νύχτα; Μήπως παράπλευρη απώλεια είναι η χαώδης κατάσταση των πόλεων μας, από κάθε άποψη: οργανική, αρχιτεκτονική-αισθητική, βιοκλιματική/ενεργειακή, κυκλοφοριακή, οικολογική,…;
2. Οι πολιτικοί
Μήπως οι κύπριοι πολιτικοί με επικεφαλής τους εκάστοτε κυβερνώντες αξιοποίησαν στο έπακρον την απολυταρχική πολεοδομική εξουσία που τους έδινε η αποικιοκρατική νομοθεσία ώστε η πολεοδομική πολιτική να είναι ένα πανίσχυρο πολιτικό εργαλείο; Μήπως οι όποιες «βελτιώσεις» της νομοθεσίας δεν υπήρξαν αποτελεσματικές;
3. Η πολιτική
Πώς διαμόρφωσε η κυπριακή πολιτεία την πολεοδομική της πολιτική; Μήπως διοργανώσαμε διεθνείς διαγωνισμούς και αξιοποιήσαμε «σπουδαίους» πολεοδόμους για να σχεδιάσουν τις πόλεις μας; Και μετά μήπως διοργανώσαμε δημόσιες διαβουλεύσεις για να οριστικοποιήσουμε τα γενικά πολεοδομικά σχέδια και τις τοπικές ζώνες και τους συντελεστές κάλυψης/δόμησης; Και μετά τα εφαρμόσαμε με συνέπεια; Ή μήπως το κράτος άλλαζε κατά καιρούς τις πολεοδομικές ζώνες ώστε να εξυπηρετεί ομάδες πίεσης, μεγαλο-ιδιοκτήτες γης, ντιβέλοπερς, κοκ; Μήπως κάποιοι γνώριζαν αρκετά πριν τους σχετικούς σχεδιασμούς (σε ζώνες και συντελεστές δόμησης, σε διαδρομές δρόμων…), ώστε να αγοράζουν ή να πωλούν γη με τεράστια κέρδη;
4. Πολεοδομία, Πολεοδομικό Συμβούλιο, Χαλαρώσεις
Έγινε ποτέ μια ανεξάρτητη μελέτη για την αποτελεσματικότητα και το έργο της πολεοδομίας και της εφαρμογής της νομοθεσίας και των κανονισμών; Βελτιώθηκε η δομή και ο τρόπος εργασίας του Τμήματος Πολεοδομίας και Οικήσεως; Επανασχεδιάστηκαν και μηχανογραφήθηκαν οι σχετικές διεργασίες ή παραμένουν οι ίδιες για δεκαετίες;
5. Κτηματολόγιο
Εδώ και δεκαετίες ακούμε ότι το Τμήμα Κτηματολογίου και Χωρομετρίας δεν καταφέρνει να διεκπεραιώσει έγκαιρα το έργο του! Πώς έλυσε το πρόβλημα η Κυπριακή Πολιτεία; Αξιοποίησε επαρκώς επιστήμονες Τοπογράφους-Αγρονόμους και άλλων ειδικοτήτων; Έγινε οποιαδήποτε ανεξάρτητη μελέτη για τον τρόπο λειτουργίας του και ιδιαίτερα για τις μεθόδους εκτίμησης της αξίας της γης; Ποια τα αποτελέσματα της μηχανοργάνωσης του που άρχισε εδώ και δεκαετίες; Συνοδεύτηκε, ως όφειλε, με επανασχεδιασμό των διεργασιών του; Πόσες χιλιάδες αιτήσεις έκδοσης τίτλων εκκρεμούν; Μήπως η μέθοδος εκτίμησης γης με βάση τις (πραγματικές ή εικονικές) γειτονικές πωλήσεις αυξάνει τεχνητά την αξία της γης, δημιουργώντας «φούσκες»; Πώς αιτιολογείται η τάση του Κτηματολογίου να υπερεκτιμά «αυθαίρετα» την αξία της γης για σκοπούς υπολογισμού των τελών μεταβίβασης και να την υποεκτιμά για σκοπούς υπολογισμού αποζημιώσεων για απαλλοτριώσεις; Μήπως η «πολιτική» εκτιμήσεων του Κτηματολογίου συμβάλλει στον υπερδανεισμό έργων ανάπτυξης γης;
6. Εκτιμητές γης
Ρυθμίζεται και εποπτεύεται αποτελεσματικά το σημαντικό επάγγελμα των εκτιμητών γης; Έχει γίνει οποιαδήποτε αντικειμενική μελέτη επί του θέματος; Υφίσταται νομοθεσία και εποπτεία για το ασύμβατο του επαγγέλματος του εκτιμητή γης με άλλα επαγγέλματα και ειδικά του κτηματομεσίτη ή/και του ντιβέλοπερ;
7. Χρηματοδοτικά ιδρύματα
Ελέγχεται επαρκώς η δανειοδότηση/χρηματοδότηση αγοράς γης και ανέγερσης κτηρίων; Ή μήπως αναπαράγεται ένας φαύλος κύκλος ανατίμησης της γης ώστε να «αιτιολογούνται» οι τράπεζες και τα ταμιευτήρια –και προσφάτως οι διαχειριστές ταμείων συντάξεως και προνοίας- να υπερδανείζουν σχετικά έργα; Έγινε ποτέ μια ανεξάρτητη έρευνα και μελέτη του θέματος; Η έρευνα που διεξάγεται τώρα για τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια θα φθάσει μέχρι την έγκριση τους;
8. Η φορολογία
Κατάφερε ποτέ το κυπριακό κράτος να φορολογήσει σωστά την ακίνητη περιουσία; Όχι φυσικά! Πώς θα το κάνει αφού οι πλειοψηφία των κτηρίων δεν έχουν πιστοποιητικά έγκρισης, ελλείψει εποπτείας από τις αρμόδιες αρχές και άρα τα αρχεία του κτηματολογίου είναι μονίμως ελλιπή; Πώς θα φορολογηθεί ορθά η ακίνητη περιουσία αφού οι εκτιμήσεις γης δεν είναι ποτέ επίκαιρες, αλλά υστερούν για δεκαετίες;
9. Έλεγχος των παιχτών
Είναι εμφανές και στον πλέον ανενημέρωτο και αφελή πολίτη ότι η αλυσίδα των διεργασιών που αφορούν την ακίνητη περιουσία είναι στον τόπο μας ένα ξέφραγο αμπέλι! Προσφέρεται για …εκμετάλλευση από επιτήδειους όλων των ειδών! Έχει εφαρμοστεί το «πόθεν έσχες» για τους «παίχτες» κάθε κρίκου της αλυσίδας: πρώην και νυν υπουργούς εσωτερικών, διευθυντές και υπαλλήλους της πολεοδομίας, των διοικητηρίων, των δήμων, του κτηματολογίου, κοκ, των μελών των διαφόρων σχετικών συμβουλίων, των εκτιμητών γης, των κτηματομεσιτών, των ντιβέλοπερς και των στενών συγγενών τους; Έγινε ανεξάρτητη έρευνα επί των αποτελεσμάτων μιας τέτοιας μελέτης;
10. Αγοραστές και ιδιοκτήτες ακινήτων
Δεκάδες χιλιάδες ντόπιοι και ξένοι αγοραστές και ιδιοκτήτες βρίσκονται σήμερα «ξεκρέμαστοι» ή …«κρεμασμένοι» λόγω μη τιτλοποίησης της ακίνητης περιουσίας που αγόρασαν και εξόφλησαν! Έγινε οποιαδήποτε έρευνα και μελέτη για το θέμα; Ποιοι φταίνε για τη μη τιτλοποίηση: οι ντιβέλοπερς που δεν προβαίνουν στις αναγκαίες εκδόσεις πιστοποιητικών έγκρισης, οι δήμοι και τα διοικητήρια που δεν εκδίδουν τα αναγκαία πιστοποιητικά, το κτηματολόγιο που δεν προφτάνει, …; Πόσα από τα τεμάχια γης στα οποία έχουν κτιστεί, πωληθεί και εξοφληθεί οικίες, διαμερίσματα και άλλα κτήρια είναι ακόμη υποθηκευμένα από τους ντιβέλοπερς; Οι ιδιοκτήτες πώς εξασφαλίζονται;
11. Η αγορά ακίνητης περιουσίας και ο κατασκευαστικός τομέας
Με την εικόνα που παρουσιάζει η όλη αλυσίδα διαχείρισης ακίνητης περιουσίας, πως περιμένει κάποιος να διαμορφωθεί η αγορά; Πώς περιμένουμε να μπορέσει η Κύπρος να πωλήσει σε ξένους εξοχικά σπιτάκια και άλλα κτήρια, όταν ο αγοραστής πρέπει να περιμένει δέκα και πλέον χρόνια για να πάρει ένα τίτλο και δεν μπορεί να έχει ουσιαστική εξασφάλιση; Και αν η αγορά δεν αποκτήσει αξιοπιστία, πώς θα αναβιώσει ο κατασκευαστικός τομέας;
12. Οι κίνδυνοι και το μέλλον
Η Κύπρος κτίζει για έξι δεκαετίες την «ευημερία» της σε αλλεπάλληλες φούσκες και διαρθρωτικές στρεβλώσεις. Οι συγκυρίες της τύχης μας έσωσαν κάθε φόρα που η οικονομία κινδύνευσε με καταστροφή: από τον εμφύλιο του Λιβάνου μέχρι την πτώση του κομμουνισμού στη Σοβιετική Ένωση και την Ανατολική Ευρώπη με την εισροή ή/και διέλευση τεράστιων κεφαλαίων εις/μέσω της Κύπρου. Ακόμη και τώρα μπορεί να μας σώσουν οι υδρογονάνθρακες. Δυστυχώς δεν βάζουμε μυαλό και δεν τολμούμε να διορθώσουμε τις αδυναμίες και να άρουμε τις στρεβλώσεις, ώστε να διασφαλίσουμε ένα σταθερότερο μέλλον. Με δικαιολογία το κυπριακό και τις ψηφοθηρικές σκοπιμότητες, κάθε φορά βρίσκουμε τρόπο να κρύβουμε τις αδυναμίες κάτω απ΄ το χαλί! Και κάθε φορά, μια νέα μειονότητα πολιτών καταφέρνει να εκμεταλλευτεί την «κρίση» με αποτέλεσμα να πλουτίσει στα «σβέλτα» σε βάρος του «αφελούς» λαού, που «πληρώνει τη νύφη», «διαμαρτύρεται και επαναστατεί» και λίγο αργότερα …«παθαίνει αμνησία» και «πέφτει θύμα» της επόμενης …φούσκας! Ποια άραγε θα είναι η επόμενη; Θα δούμε ιδιοκτήτες οικιών και διαμερισμάτων να παρελαύνουν έξω από τη Βουλή;
Οι προηγούμενοι πρόεδροι και ο απερχόμενος απέτυχαν παταγωδώς να διορθώσουν τις διαρθρωτικές μας αδυναμίες ! Ο νέος πρόεδρος έχει βαρύ έργο να επιτελέσει, αν θέλει να αφήσει πίσω του μια θετική κληρονομιά! Θα τολμήσει;
Ιδού η …Κύπρος, ιδού και το …πήδημα!
*Μέλος του προσωρινού ΔΣ της Πρωτοβουλίας ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ, Πρόεδρος του Κυπριακού Ινστιτούτου Επιχειρηματικής Ηθικής
**Δημοσιεύτηκε στον ΠΟΛΙΤΗ στις 28.10.2012