Του Νίκου Τιμοθέου*
Μπορεί να διατηρήσει σώας τας φρένας ένας «φυσιολογικός» άνθρωπος που ζει στη Λευκωσία ή στη Λεμεσό ή έστω στη Λάρνακα ή στην Πάφο; Μπορεί να «κυκλοφορήσει» χωρίς να «τεντωθούν» τα νεύρα του στα όρια νευρικού κλονισμού; Μπορεί να φθάσει στη δουλειά του ήρεμος και με κέφι για δημιουργική δουλειά;
Αν εξαιρέσουμε εκείνους που πηγαίνουν στο γραφείο τους στις 6:30 το πρωί και επιστρέφουν στο σπίτι μεταξύ 1:30 και 2:15μμ (δηλαδή λίγους καλομαθημένους «εργαζόμενους στον Ευρύτερο Δημόσιο Τομέα και κάποιους άνεργους και συνταξιούχους) και τους λίγους που παραμένουν στο σπίτι ή στο γραφείο όλη μέρα, οι υπόλοιποι κάτοικοι των πόλεων μας υποφέρουμε! Υποφέρουμε ψυχολογικά από στρες, υποφέρουμε και φυσιολογικά από καυσαέριο και θόρυβο!
Ο πολυβραβευμένος άγγλος αρχιτέκτονας Μάρτιν Φόστερ λέει με αδαμάντινη βεβαιότητα ότι οι πόλεις που εξαρτώνται από το αυτοκίνητο θα αποτύχουν –θα …πεθάνουν! Το ίδιο λένε πολλοί σπουδαίοι πολεοδόμοι!
Οι κυπριακές πόλεις είναι σε χειρότερη μοίρα από πολλές άλλες ευρωπαϊκές!
Οι πόλεις μας έχουν καταντήσει ένα συνονθύλευμα από μπετόν και λαμαρίνες οχημάτων με συνδετικό το θόρυβο!
Τα κτήρια έχουν κτιστεί άτακτα και εν πολλοίς χωρίς αισθητική! Πολυκατοικίες και εμπορικά, παραβλέποντας συχνά την πολεοδομική υποχρέωση, δεν διαθέτουν επαρκείς χώρους στάθμευσης! Τα πεζοδρόμια είναι από ανύπαρκτα μέχρι μισοκαταστρεμμένα! Πλείστα όσα χρησιμοποιούνται εξ ανάγκης ως χώροι στάθμευσης προς μεγάλη χαρά των τροχονόμων που καλύπτουν με πρόστιμα την «κότα» που αναμένει ο υπό πτώχευση εργοδότης-Δήμος απ’ αυτούς!
Οι διασταυρώσεις έχουν καταντήσει αρένες «οδομαχιών» και επικίνδυνης εκτόνωσης του στρες των οδηγών! Στις πλέον πολυσύχναστες, οι οδηγοί κάθε κατεύθυνσης αγωνίζονται να «προλάβουν» τους απέναντι, …ορμώντας ως μαινόμενοι ταύροι να …προλάβουν τον πράσινο σηματοδότη, πριν επιτραπεί η διέλευση των …απέναντι και όσοι δεν …προλάβουν, αγωνίζονται να …«κλείσουν» τους ερχόμενους από κάθετες κατευθύνσεις!
Τα φανάρια της τροχαίας έχουν μετατραπεί σε «πιστόλια» εκκίνησης αγώνων δρόμου, πλην όμως σχεδόν κανένας οδηγός δεν αναμένει τουλάχιστον το «πορτοκαλί» πριν πατήσει τη λευκή γραμμή του …«ΑΛΤ»! Όταν δε ανάψει το «πράσινο» οι μισοί οδηγοί είναι ήδη στη …μέση του δρόμου –βλέπετε, τώρα τα περισσότερα αυτοκίνητα είναι …αυτόματα και …έρπουν, όταν ο οδηγός δεν πατά το φρένο, εκτός από τα πλέον σύγχρονα που διαθέτουν ηλεκτρικό σύστημα … «χειρόφρενου»! Και όταν ανάψει πράσινο, οι περισσότεροι …χασομερούν και δεν επιταχύνουν στην επιτρεπόμενη μέγιστη ταχύτητα!
ΓΝΩΡΙΖΕΙ ΚΑΝΕΙΣ ΓΙΑΤΙ ΤΟ ΔΗΜΟΣΙΟ ΣΠΑΤΑΛΑ ΧΙΛΙΑΔΕΣ ΕΥΡΩ ΓΙΑ ΝΑ ΕΓΚΑΘΙΣΤΑ ΔΙΠΛΑ ΦΑΝΑΡΙΑ ΤΡΟΧΑΙΑΣ; ΓΙΑΤΙ ΔΕΝ ΑΡΚΟΥΝ ΟΣΑ ΕΓΚΑΘΙΣΤΑΝΤΑΙ ΜΠΡΟΣ ΣΤΟ «ΑΛΤ» ΚΑΙ ΑΠΑΙΤΟΥΝΤΑΙ ΚΑΙ ΑΛΛΑ ΣΤΗΝ ΑΠΕΝΑΝΤΙ ΠΛΕΥΡΑ; ΜΗΠΩΣ ΓΙΑ ΝΑ ΕΝΘΑΡΡΥΝΟΝΤΑΙ ΟΙ ΟΔΗΓΟΙ ΝΑ «ΠΑΤΟΥΝ» ΤΗ ΔΙΑΒΑΣΗ ΠΕΖΩΝ; Ή ΜΗΠΩΣ ΓΙΑ ΝΑ ΜΠΟΡΟΥΝ ΝΑ «ΕΡΠΟΥΝ» ΜΕΧΡΙ ΤΗ ΜΕΣΗ ΤΟΥ ΣΤΑΥΡΟΔΡΟΜΙΟΥ; Ή, ΕΝ ΠΑΣΗ ΠΕΡΙΠΤΩΣΕΙ, ΓΙΑ ΝΑ ΜΠΟΡΟΥΝ ΝΑ ΠΑΡΑΝΟΜΟΥΝ; ΑΣ «ΚΟΥΚΟΥΛΩΣΕΙ» Η ΑΡΜΟΔΙΑ ΓΙΑ ΤΑ ΦΑΝΑΡΙΑ ΔΗΜΟΣΙΑ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΤΑ «ΑΠΕΝΑΝΤΙ» ΦΑΝΑΡΙΑ ΣΕ ΛΙΓΕΣ ΔΙΑΣΤΑΥΡΩΣΕΙΣ (ΜΕ ΤΗ ΔΕΟΥΣΑ ΠΡΟΕΙΔΟΠΟΙΗΣΗ ΦΥΣΙΚΑ) ΚΑΙ ΘΑ ΔΕΙΤΕ ΠΟΥ ΟΙ ΟΔΗΓΟΙ ΤΑΧΥΤΑΤΑ ΘΑ …ΣΥΜΜΟΡΦΩΘΟΥΝ!
Βέβαια, θα ρωτήσετε τι θα κάνουμε με τους πολλούς αφηρημένους και «βιαστικούς» οδηγούς; Στην «καθυστερημένη» Κίνα (και αλλαχού) εγκατέστησαν σε πολυσύχναστες διασταυρώσεις –κρέμασαν ψηλά στη μέση της διασταύρωσης- μεγάλους φωτεινούς χρονομετρητές που κάνουν αντίστροφη μέτρηση χρόνου από την εμφάνιση του κόκκινου μέχρι να εμφανιστεί το πορτοκαλί (από πχ 100’’ μέχρι το 0)! Έτσι οι οδηγοί βλέπουν ότι έχουν ακόμη αρκετά δευτερόλεπτα και δεν υπάρχει λόγος να …εκκινήσουν πρόωρα –και σιγά-σιγά μορφώνονται!
Φυσικά, στον «προηγμένο» μας τόπο έχουμε και το σύστημα scoot –περιβόητο για όσους έχουν ολίγη μνήμη! Το SCOOT (Split Cycle Offset Optimisation Technique) είναι ένα εργαλείο για τη διαχείριση και τον έλεγχο των σημάτων τροχαίας σε αστικές περιοχές. Το σύστημα, σύμφωνα με τους εφευρέτες του(1), προσαρμόζεται αυτόματα ανάλογα με τη ροή της τροχαίας κίνησης ώστε να την βελτιστοποιεί αλλάζοντας το χρονισμό των φαναριών. Για το σκοπό αυτό χρησιμοποιεί προηγμένο λογισμικό και συρμάτινους βρόχους που έχουν εγκατασταθεί (με μεγάλο κόστος) στο υπόστρωμα των οδών πριν και μετά τα φανάρια της τροχαίας και σε άλλα κατάλληλα σημεία! Θεωρητικά, σε μια λεωφόρο ψηλής τροχαίας κίνησης, αν ένας οδηγός ακολουθήσει «ευθεία» πορεία με περίπου την επιτρεπόμενη μέγιστη ταχύτητα, θα συναντά σε ΟΛΕΣ τις διαδοχικές διασταυρώσεις «πράσινο»! Στόχος: να βελτιστοποιηθεί η ροή οχημάτων, να μεγιστοποιηθεί η μέση ταχύτητα και άρα να ελαχιστοποιηθεί ο χρόνος μετάβασης από σημείο σε σημείο! Αυτό θα σήμαινε μείωση της κατανάλωσης καυσίμων, των καυσαερίων, του χαμένου χρόνου και του άγχους. Το σύστημα μπορεί να δίνει προτεραιότητα σε λωρίδα λεωφορείων, να ανιχνεύει «μποτιλιαρίσματα» και να εκτρέπει τα οχήματα μέσω εναλλακτικών διοδεύσεων!
ΔΕΝ ΞΕΡΩ ΑΝ ΓΝΩΡΙΖΕΙ ΟΠΟΙΟΣΔΗΠΟΤΕ ΟΔΗΓΟΣ ΜΕ ΠΟΙΑ ΤΑΧΥΤΗΤΑ ΜΠΟΡΕΙΣ, ΣΕ ΟΠΟΙΑΔΗΠΟΤΕ ΚΥΠΡΙΑΚΗ ΛΕΩΦΟΡΟ, ΝΑ ΟΔΗΓΗΣΕΙΣ ΠΕΤΥΧΑΙΝΟΝΤΑΣ «ΟΛΟ ΠΡΑΣΙΝΟ»! ΚΑΙ ΑΝ ΑΥΤΟ ΕΙΝΑΙ ΕΦΙΚΤΟ!
Παρακαλώ οποιαδήποτε αρμόδια υπηρεσία (Τμήμα Οδοποιίας/ΗΜΥ/ΥΣΕ ή Τροχαίας της Αστυνομίας ή …) να μας πει αν το σύστημα αυτό λειτουργεί; Αν συντηρείται και αν είναι ρυθμισμένο σωστά; Και να μας δώσει τα αποτελέσματα των σχετικών μετρήσεων!
Η Λευκωσία λόγω διαίρεσης (είναι εγκλωβισμένη σε ένα πέταλο) και οι παραλιακές μας πόλεις λόγω παραλιακού μετώπου έχουν εξ αντικειμένου κυκλοφοριακό πρόβλημα! Το παραδοσιακό εμπορικοδιοικητικό κέντρο όλων των πόλεων μας βρίσκεται επί της περιφέρειας και αναγκάζει πλείστους πολίτες να μεταβούν ακτινωτά στο κέντρο αυτό με αποτέλεσμα να παρατηρείται συμφόρηση σε μακρές ώρες αιχμής.
Οι δυνατές λύσεις αποσυμφόρησης είναι λίγες: (1) αποκέντρωση δημόσιων υπηρεσιών, (2) μείωση της τροχαίας κίνησης στο κέντρο! Η αποκέντρωση απαιτεί δεκαετίες και έχει παράπλευρες απώλειες όταν δεν γίνεται μελετημένα, αφού μπορεί να καταλήξει σε περιθωριοποίηση του κέντρου. Η μείωση της κίνησης οχημάτων στο κέντρο απαιτεί τρεις συντονισμένες κινήσεις: (α) τη μονοδρόμηση πλείστων οδών, (β) την ύπαρξη πυκνού δικτύου δημόσιων συγκοινωνιών και (γ) την επιβολή περιορισμών στη διακίνηση ιδιωτικών και εμπορικών οχημάτων στο κέντρο! Τα μέτρα αυτά είναι εφικτά, αλλά απαιτούν «αντιλαϊκές» αποφάσεις!
Η μονοδρόμηση θα ενοχλήσει κάποιους καταστηματάρχες, που θα θεωρήσουν ότι θα δυσκολευτούν οι πελάτες τους να φθάσουν στο κατάστημα τους! Η επιβολή περιορισμών στη διακίνηση οχημάτων θα σήμαινε εισαγωγή συστήματος μονών-ζυγών, την επιβολή ψηλού τέλους εισόδου στον «κεντρικό δακτύλιο» και επιβολή ωραρίου τροφοδοσίας των εμπορικών υποστατικών. Τα μέτρα αυτά σίγουρα θα ενοχλήσουν κάποιους.
Και όμως δεν υπάρχει άλλη λύση! Θα πρέπει να μάθουμε όλοι να αφήνουμε τα ιδιωτικά μας αυτοκίνητα έξω από τον κεντρικό δακτύλιο και να μεταβαίνουμε στο κέντρο με τη δημόσια συγκοινωνία, η οποία έτσι θα ενισχυθεί και θα γίνει ακόμη πιο πυκνή –έτσι κι αλλιώς την επιδοτεί με εκατομμύρια ευρώ ο φορολογούμενος!
Ακόμη, ο επανασχεδιασμός και η μηχανογράφηση του δημοσίου θα μειώσουν την ανάγκη φυσικής μετάβασης στο κέντρο.
Τα πιο πάνω δεν είναι φυσικά αρκετά για να γίνουν οι πόλεις μας ανθρώπινες! Μια σύγκριση μεταξύ πχ της Κοπεγχάγης και της Λευκωσίας ή της Λεμεσού προκαλεί κατάθλιψη! Ας αρχίσουμε όμως από κάπου -τώρα!
Είναι οι υποψήφιοι πρόεδροι διατεθειμένοι να δεσμευτούν ότι θα πάρουν ριζικά μέτρα βελτίωσης των αστικών μας κέντρων; Αν ναι, ποια είναι αυτά;
Ιδού η …Κύπρος, ιδού και το …πήδημα!
*Δημοσιεύτηκε στον ΠΟΛΙΤΗ στις 11.11.2012