Του Νίκου Μ Τιμοθέου*
Η Τρόικα απαιτεί να νοικοκυρευτεί η κυπριακή πολιτεία ώστε να διασφαλιστεί στο μέγιστο δυνατό βαθμό ότι θα καταφέρει να εξοφλήσει τα χρέη της και προς την Τρόικα και προς τρίτους!
Η κοινή λογική υπαγορεύει ότι αυτό μπορεί να γίνει με συνδυασμό δύο μεθόδων: (α) εξοφλώντας μέρος των χρεών της με την εκποίηση μέρους της (δημόσιας) περιουσίας της και (β) δημιουργώντας πρωτογενές πλεόνασμα!
Οι Κυπριακές Αερογραμμές (ΚΑ), όπως και κάθε άλλη κρατική εταιρεία και δημόσιος («ημι»-κρατικός) οργανισμός, θα συνεχίσουν να συνιστούν βρόγχο στο λαιμό του κράτους όσο δημιουργούν έλλειμμα, αφού δυσκολεύουν ακόμη περισσότερο τη δημιουργία πρωτογενούς πλεονάσματος!
Κάθε λίγους μήνες, έρχεται στην επιφάνεια η αδυναμία των ΚΑ και διαμορφώνεται ακόμη ένα σχέδιο σωτηρίας τους! Και φυσικά κάθε νέο σχέδιο έχει δύο «κρίσιμες» προϋποθέσεις «επιτυχίας»: αφενός τη μείωση του προσωπικού και αφετέρου την ενίσχυση των ΚΑ με δημόσιο χρήμα!
Και κάθε φορά, η Βουλή των Αντιπροσώπων (…αντιπροσωπεύοντας, υποτίθεται, το …φορολογούμενο πολίτη) γκρινιάζει λέγοντας ότι τα χρήματα θα τα φάει η …«μαρμάγκα (1)» και κάθε φορά εκβιάζεται και χάριν του εθνικού(!) αερομεταφορέα …«καϊλά» και εγκρίνει την καταβολή των αναγκαίων χρημάτων! Παράλληλα, οι συντεχνίες των υπαλλήλων των ΚΑ εκφράζουν την αντίθεση τους στο «σχέδιο σωτηρίας» και εντέλει …«καϊλούν» κι αυτές, εξασφαλίζοντας …κάποιες αποζημιώσεις για τις απολύσεις των κρατικών υπαλλήλων-μελών τους –και αυτό όταν για πλείστους άλλους απολυόμενους συμπολίτες δεν καταβάλλεται ο,τιδήποτε πέρα από τη «νόμιμη» αποζημίωση (από το ταμείο πλεονάζοντος προσωπικού και τις συμβάσεις ή τα συμβόλαια εργασίας)!
Και τώρα για άλλη μια φορά, καθεμία από τις συντεχνίες του προσωπικού των ΚΑ διαμαρτύρεται ότι δεν είναι ενήμερη για το «νέο» σχέδιο! Και φυσικά μόλις ενημερωθεί παρουσιάζει τα δικά της αιτήματα! Στα οποία ο εργοδότης απαντά με αντι-αιτήματα! Αυτό δεν πρέπει να μας ξενίζει. Για την ανανέωση των συλλογικών συμβάσεων στους (ημι)κρατικούς οργανισμούς και εταιρείες, έκαστη από τις οικείες συντεχνίες υποβάλλει παραδοσιακά κατάλογο πολλών δεκάδων αιτημάτων, μερικές φορές υπερεκατό, ώστε στις διαπραγματεύσεις να φαίνεται ότι τάχα υποχωρεί όταν επικεντρώνεται στα σημαντικά και ακριβά!
Η συντεχνία των πιλότων, έχοντας αντιληφθεί τη δραματική κατάσταση στην οποία έχουν περιέλθει οι ΚΑ και σε αντίθεση προς τη συνήθη στάση των κυπριακών συνδικάτων και υπό το βάρος του σκανδαλώδους προηγούμενου της Eurocypria, απαιτεί την εξεύρεση «στρατηγικού επενδυτή» που όχι μόνο θα επενδύσει μεγάλο κεφάλαιο στις ΚΑ, αλλά θα αναλάβει και τη διεύθυνση τους.
Η συντεχνία των πιλότων έχει απόλυτο δίκαιο! Πόσο δίκαιο έχει η συντεχνία αυτή δεν …ενδιαφέρει! Η ουσία είναι ότι: (1) Διοικητικό Συμβούλιο (ΔΣ) και Εκτελεστική Διεύθυνση (ΕΔ) των ΚΑ δεν κατάφεραν να καταστήσουν τους ανθρώπους (το προσωπικό) τους ΣΥΜΜΕΤΟΧΟΥΣ στην επιχείρηση, (2) το προσωπικό δεν εμπιστεύεται την εταιρεία και ιδιαίτερα το ΔΣ και την ΕΔ, (3) οι συντεχνίες αναστρέφουν τη στάση κατανόησης και προβάλλουν αιτήματα που αφορούν έμμεσα πτώχευση ή εξαγορά(!) και (4) πλείστοι πελάτες των ΚΑ δεν είναι ευχαριστημένοι και αρκετοί προτιμούν όποτε είναι εφικτό έναν από τους ανταγωνιστές! Η εταιρεία για δεκαετίες τώρα βλέπει τη φήμη της να φθίνει. Αυτά από μόνα διασφαλίζουν την …αποτυχία οποιουδήποτε «σχεδίου σωτηρίας»!
Το κράτος ενδιαφέρεται να πωλήσει τις ΚΑ μερικώς ή εξ ολοκλήρου! Βλέπετε τις θεωρεί …«μη κερδοφόρο» δημόσιο οργανισμό και άρα θέλει να τις …ξεφορτωθεί! Και δεν βρίσκει αγοραστή ή στρατηγικό επενδυτή!
Διερωτάται ο φορολογούμενος πολίτης-ιδιοκτήτης της κρατικής αυτής εταιρείας ποιο είναι το ενεργητικό της; Η φήμη (στην καθομιλουμένη ο «αέρας») της; Το προσωπικό της (που δεν την εμπιστεύεται και ελπίζει ότι σύντομα θα βρίσκεται σε καλύτερα χέρια); Τα λίγα (πεπαλαιωμένα;) αεροσκάφη της; Οι πελάτες που δεν είναι πια πιστοί και εύκολα μεταπηδούν σε ανταγωνιστή; Μήπως μόνο τα δικαιώματα χρήσης αεροδρομίων και η ακίνητη περιουσία της;
Αν μια σοβαρή μεγάλη αεροπορική εταιρεία (πχ η Luftansa ή η Air France ή η KLM ή η Emirates) ενδιαφερθεί να αγοράσει τις ΚΑ και προχωρήσει σε πολύπλευρο έλεγχο και αποτίμηση αξίας (due diligence & valuation), τι θα βρει άραγε και σε ποια τιμή θα την αποτιμήσει; Γιατί δεν μας λένε οι «αρμόδιοι», αν έχει ήδη γίνει μια αποτίμηση αξίας; Θα πάρει ο κύπριος φορολογούμενος πίσω τα χρήματα που επένδυσε στις ΚΑ τις τελευταίες δεκαετίες ή θα ανακαλύψει ότι χάθηκαν σε ακόμη μια μαύρη τρύπα;
Τίθεται, κατά συνέπεια, το επόμενο ερώτημα: Τι δέον γενέσθαι; Αν ανατρέξουμε στην πρόσφατη ιστορία των ευρωπαϊκών αερογραμμών θα θυμηθούμε ότι η Sabena του Βελγίου εξαφανίστηκε, η Swiss Air έκλεισε και τη θέση της πήρε μια πολύ μικρότερη, η Swiss International, οι Αυστριακές Αερογραμμές δεν υφίστανται πια ως ανεξάρτητη εταιρεία αφού, ενώπιον κινδύνου πτώχευσης, εξαγοράστηκαν από τη γερμανική Lufthansa! Περαιτέρω, οι πλείστες ευρωπαϊκές αερογραμμές έχουν σχηματίσει μεγάλους συνασπισμούς, στους οποίους μάλιστα συμμετέχουν και αμερικανικοί κολοσσοί – άλλους με σφικτή και άλλους με χαλαρή σύνδεση.
Τι μέλλον μπορούν να έχουν οι ΚΑ, σε αυτό το περιβάλλον, ως αυτόνομη εταιρεία; Μήπως κανένα! Τι εναλλακτικές δυνατότητες υφίστανται για τη διάσωση του μικρού πια ενεργητικού (της περιουσίας) της;
Μια σίγουρη λύση είναι η πώληση των ΚΑ σε μια από τις μεγάλες ευρωπαϊκές εταιρείες (πχ Luftansa ή BA), αν φυσικά ενδιαφερθεί οποιαδήποτε.
Μια εναλλακτική λύση θα ήταν η κοινωνικοποίηση τους! Η πώληση, δηλαδή, μέρους των μετοχών τους στους υπαλλήλους τους (όχι φυσικά στις …συντεχνίες τους) και ενός μέρους σε στρατηγικό επενδυτή- κατά προτίμηση μια από τις μεγάλες ευρωπαϊκές αερογραμμές, που θα αναλάβει και τη διεύθυνση και ίσως ενός άλλου μέρους σε κυπριακά ταμεία προνοίας και συντάξεως. Δυστυχώς, μπορεί να είναι ήδη αργά για τη λύση αυτή. Θα έπρεπε να είχε υιοθετηθεί πριν από εφτά-δέκα χρόνια. Αντ’ αυτού, διορίζονταν πολιτικο-κομματικές διοικήσεις και η εταιρεία για μεγάλα διαστήματα και για πολλούς διαφορετικούς κατά καιρούς λόγους είχε αδύναμη διεύθυνση, με αποτέλεσμα η υγεία της να χειροτερεύει συνεχώς παρά τις πανάκριβες ενέσεις, που προφανώς αντιμετώπιζαν τα συμπτώματα και μόνο των ανίατων ασθενειών της. Η λύση αυτή μπορεί να είναι ρεαλιστικότερη, αφού θα διασκεδάσει τους φόβους του στρατηγικού επενδυτή ενώπιον τόσων συντεχνιών και τόσο κακής «ιστορίας»!
Και οι δύο λύσεις υπαγορεύουν την ΑΜΕΣΗ αποκρατικοποίηση των ΚΑ (και άρα την αποκομματικοποίηση τους)! ΄Ύστατη εναλλακτική λύση είναι η …πτώχευση!
Το παράδειγμα των ΚΑ αποδεικνύει ότι οι (ημι)κρατικοί πρέπει να αποκρατικοποιούνται ΟΣΟ είναι «κερδοφόροι»! Οι πιθανότητες αποκρατικοποίησης των «μη κερδοφόρων» (ημι)κρατικών είναι ελάχιστες και θα στοιχίσουν στο φορολογούμενο ακριβά σε μια εποχή που είναι ήδη …«ποσφιγμένος»!
Όλοι σχεδόν οι πολιτικοί υποστηρίζουν τώρα την ιδιωτικοποίηση των ΚΑ! Το ερώτημα τώρα πια είναι κατά πόσο θα ενδιαφερθεί οποιοσδήποτε αγοραστής ή στρατηγικός επενδυτής!
Δεν είναι καιρός να δουν κυβέρνηση, βουλή και κόμματα το πρόβλημα κατάματα; Οι υπάλληλοι, ενώπιον του κινδύνου ανεργίας, έστω και ολίγον αργά, είναι έτοιμοι!
(1) Μαρμάγκα: Δηλητηριώδης αράχνη● «τον έφαγε η Μαρμάγκα»: εξαφανίστηκε χωρίς ίχνος!
*Δημοσιεύτηκε στην ΑΛΗΘΕΙΑ στιςς 18.11.2012