Του Νίκου Τιμοθέου
Η συνεχής αναπτυξιακή πορεία της οικονομίας τις τελευταίες δεκαετίες έχει προκαλέσει ανάμεσα σε άλλες ριζικές αλλαγές και την ανάδυση της μεγάλης μεσαίας τάξης που συνιστά τη συντριπτική πλειοψηφία του λαού. Σήμερα είναι σχεδόν αδύνατο να ξεχωρίσει κάποιος διακριτές κοινωνικές τάξεις.
Η μεσαία τάξη έχει εισόδημα που επιτρέπει ένα άνετο επίπεδο ζωής με ικανοποιητική μόρφωση και ιατροφαρμακευτική περίθαλψη. Έχει ιδιόκτητο σπίτι και προσιτό τρόπο διακίνησης με ιδιόκτητο αυτοκίνητο ή με ένα καλό δημόσιο δίκτυο συγκοινωνίας. Του περισσεύει ένα, έστω μικρό, μέρος του εισοδήματος του για αποταμίευση και για διακριτικές μη απολύτως απαραίτητες αγορές. Έχει καλή υγεία, νιώθει ασφάλεια εργασίας, αντιμετώπισης έκτακτων αναγκών ΙΦΠ και εκπαίδευσης των παιδιών του σε όλα τα επίπεδα παιδείας και άνετης διαβίωσης μετά την οικονομικά ενεργή ζωή. Ακόμη, έχει καλή ΙΦΠ, ψηλή κοινωνική συμμετοχή και ψηλό αίσθημα ευτυχίας.
Τα μέλη της μεσαίας τάξης πιστεύουν στις πανανθρώπινες ΑΞΙΕΣ: ισότητα, δικαιοσύνη, ανεκτικότητα, ελευθερία, δημοκρατικότητα και αξιοκρατία.
Σύμφωνα με ένα γενικά αποδεκτό ορισμό,* η Μεσαία Τάξη περιλαμβάνει τους πολίτες με ημερήσιο κατά κεφαλή εισόδημα (ανηγμένο σε αγοραστική δύναμη – ΡΡΡ) επτά μέχρι 70 Ευρώ (ή $10-100). Η Κύπρος έχει κατά κεφαλή ετήσιο ακαθάριστο εισόδημα σχεδόν €21.000 (σε ΡΡΡ) ή ημερήσιο €58. Ο λόγος του εισοδήματος του ανώτατου 20% του πληθυσμού προς το κατώτατο 20% είναι στην Κύπρο 4,2 και ο δείκτης ανισότητας εισοδήματος Gini** είναι 28, όταν οι αντίστοιχοι μέσοι όροι των 27 της ΕΕ είναι 5 και 31, δηλαδή χειρότεροι!
Ο ορισμός αποδεικνύεται ορθός, όχι θεωρητικά άλλα στην πράξη, σε πλείστες χώρες και ιδιαίτερα εκεί που το κράτος εφαρμόζει ΙΣΟΠΟΛΙΤΕΙΑ στη Δύση, όπως στις Σκανδιναβικές χώρες και την Κεντρική Ευρώπη, αλλά και στις αναδυόμενες χώρες της Άπω Ανατολής (πχ στη Σιγκαπούρη). Το αίσθημα ικανοποίησης και ευτυχίας του λαού το εκδηλώνει ο ίδιος ο λαός σε ετήσιες δημοσκοπήσεις.
Στις πρώτες δεκαετίες μετά το β’ παγκόσμιο πόλεμο, η μεσαία αυτή τάξη ήταν πολύ μικρή και δεν ξεπερνούσε το 20-25% του λαού, ενώ στην πρώτη δεκαετία του 21ου αιώνα φθάνει το 85-90%. (Στην Κίνα το 1990 υπολογιζόταν σε 15% και το 2005 στο 62%!)
Πριν μόλις τρεις αιώνες, μεσαία τάξη θεωρείτο η εξαίρεση ανάμεσα στην αριστοκρατία και τη μεγάλη γεωργική/αγροτική τάξη, ενώ κατά τη βιομηχανική εποχή (1750 – 1950μΧ) ως η εξαίρεση μεταξύ γαιοκτημόνων και βιομηχάνων αφενός και ακτημόνων εργατών και γεωργών αφετέρου. Σήμερα στις προηγμένες χώρες, η τάξη των ακτημόνων εργατών και των γεωργών μικρού κλήρου έχει συρρικνωθεί στο 10-15% και η τάξη των πολύ πλούσιων γαιοκτημόνων, βιομηχάνων και κεφαλαιοκρατών έχει συρρικνωθεί στο 3-10% ανάλογα με τη χώρα.
Παρά την τρέχουσα οικονομική κρίση και τη συρρίκνωση του καθαρού εισοδήματος της μεγάλης μεσαίας τάξης, τα μεγέθη δεν αλλάζουν σημαντικά. Η διόρθωση θα συμπληρωθεί σύντομα και η ισορροπία θα αποκατασταθεί με αύξηση της φορολογίας των ψηλών εισοδημάτων, πάταξη της φοροδιαφυγής και βελτίωση της παραγωγικότητας του δημοσίου.
Η κινητικότητα μεταξύ των υποστρωμάτων της μεγάλης μεσαίας τάξης είναι πλέον κανόνας. Τα παιδιά ενός τεχνίτη, εργάτη ή ιδιοκτήτη ΜΜΕ/βιοτεχνίας μπορούν σήμερα να φοιτήσουν στο πανεπιστήμιο και να γίνουν επιστήμονες, λογιστές, γιατροί και ό,τι άλλο επιθυμούν. Βρίσκουν καλύτερη δουλειά και «ανέρχονται» σε ψηλότερο υπόστρωμα της μεσαίας τάξης. Αυτό που απαιτείται είναι η ατομική ικανότητα και απόδοση. (Αυτό βεβαίως δεν σημαίνει ότι δεν υπάρχουν εξαιρέσεις και ότι ζούμε σε μια τέλεια και ιδανική κοινωνία, που δεν χρειάζεται συνεχή βελτίωση-απεναντίας!) Ομοίως τα παιδιά των ανώτερων υποστρωμάτων της μεσαίας τάξης αν δεν έχουν προσωπική έφεση και ικανότητα δεν θα καταφέρουν να αποκτήσουν ακαδημαϊκή ή επαγγελματική μόρφωση και αργά ή γρήγορα θα υποβιβαστούν σε χαμηλότερα υποστρώματα της μεσαίας τάξης. Βλέπουμε λοιπόν μέσα στην ίδια οικογένεια, άτομα που ανήκουν σε διαφορετικά υποστρώματα και αυτό θεωρείται φυσιολογικό.
Η έννοια της ταξικής πάλης και της ταξικής αντιπαλότητας έχει πλέον ξεπεραστεί και η συντριπτική πλειοψηφία των πολιτών όχι μόνο δεν την αποδέχεται, αλλά και την απεχθάνεται, γιατί προκαλεί ανασφάλεια και αναταραχή. Και όμως οι συντεχνίες συνεχίζουν την παρωχημένη επίκληση της! Αν δεν θέλουν να περιθωριοποιηθούν, θα πρέπει να εγκαταλείψουν το συντηρητισμό, να ξαναγίνουν προοδευτικές και να αγωνιστούν για πραγματική αύξηση της παραγωγικότητας και κοινωνικοποίηση των μέσων παραγωγής, καταπολεμώντας τον άκρατο καπιταλισμό και το στείρο σοσιαλισμό!
Επ΄ αυτού όμως σύντομα!
*http://www.oecd.org/dataoecd/12/52/44457738.pdf
** http://en.wikipedia.org/wiki/Gini_coefficient
***Δημοσιεύτηκε στον ΠΟΛΙΤΗ στις 17.10.2011