Του Νίκου Τιμοθέου*
Η αναδόμηση του κυπριακού κράτους θεωρείται πια «αναγκαίο κακό» από τη συντριπτική πλειοψηφία των πολιτών και απ’ «όλους» τους «πολιτικούς». Και με τη δήλωση τους αυτή εννοούν την «αναδόμηση», το «μετασχηματισμό», τον «επανασχεδιασμό», τη δραστική αλλαγή πλείστων τομέων του κυπριακού δημοσίου: της δημόσιας υπηρεσίας, της δημόσιας παιδείας, της δημόσιας ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης, της αστυνομίας, της πυροσβεστικής, των δικαστηρίων,…! Ακόμη, καλύπτουν τον ευρύτερο δημόσιο τομέα που περιλαμβάνει τους δήμους και τα κοινοτικά συμβούλια, τους (ημι)κρατικούς οργανισμούς, τις ρυθμιστικές και τις εποπτικές αρχές, μέχρι και τις κρατικές εταιρείες. Για πολλούς πολίτες, στην Κύπρο χρειαζόμαστε αναδόμηση της οικονομίας και «αναβάθμιση» της κουλτούρας και της ηθικής μας. Σημαντική θέση στο μυαλό του απλού πολίτη και πολλών νέων πολιτικών καταλαμβάνει η ανάγκη για αναδόμηση του πολιτικού συστήματος και των κομμάτων καθώς και των «εξαρτημάτων» τους: συνεργατικών ταμιευτηρίων, ποδοσφαιρικών σωματείων και συλλόγων οπαδών μέχρι και εξαρτώμενων βιομηχανιών και εμπορικών εταιρειών. Μιλούμε, δηλαδή, για την ανάγκη εξόδου από ένα τέλμα στο οποίο όπου αγγίξεις πιάνεις σαπίλα, από ένα φαύλο κύκλο, που ανατροφοδοτείται και δηλητηριάζει κάθε νέο που εισέρχεται στο «σύστημα»!
Πολύ λίγοι τρόποι έχουν εφευρεθεί ιστορικά για να «διορθωθεί» μια τέτοια κατάσταση!
Θεωρητικά, ριζικότερος τρόπος είναι η επανάσταση! Δυστυχώς στις πλείστες περιπτώσεις, οι επαναστάσεις αντικαθιστούν ένα φαύλο «σύστημα» με ένα άλλο, που ταχύτατα (σε λίγα χρόνια ή λίγες δεκαετίες) καταλήγει σε παρόμοια, αν όχι χειρότερη, κατάσταση, με μόνη διαφορά ότι αλλάζουν τα άτομα/οικογένειες/επαγγέλματα που συνθέτουν την ανώτερη, επώνυμη καθεστηκυία τάξη, τη νομενκλατούρα, που κατέχει ή ελέγχει και απολαμβάνει το μεγαλύτερο μέρος του όποιου πλούτου παράγει η χώρα. Τα ιστορικά παραδείγματα είναι πάμπολλα. Αρκεί να αναφέρουμε τη γαλλική επανάσταση και τα κομμουνιστικά καθεστώτα!
Ένας άλλος τρόπος είναι η επιβολή ριζικής αλλαγής από κάποιον τρίτο, συνήθως ένα κατακτητή, που διαθέτει ο ίδιος υγιέστερο πολιτικό σύστημα. Ιστορικά παραδείγματα συνιστούν οι περιπτώσεις της Ιαπωνίας και της Γερμανίας μετά το Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, όπου οι δυτικοί σύμμαχοι επέβαλαν δημοκρατικά συνταγματικά καθεστώτα και υγιείς οικονομικούς κανόνες. Στον αντίποδα, έχουμε την επιβολή δικτατορικών καθεστώτων από δικτατορικούς κατακτητές, όπως έπραξε η Σοβιετική Ένωση στις χώρες της Ανατολικής Ευρώπης!
Αποτελεσματικότερος και μονιμότερος τρόπος είναι η δραστική αλλαγή που πετυχαίνει ένας πεφωτισμένος ηγέτης, άσχετα από τον τρόπο που ανήλθε στην εξουσία. Φωτεινό παράδειγμα συνιστά η Σιγκαπούρη! Βέβαια, στη μεγάλη πλειοψηφία τους οι δικτάτορες οδηγούν τις χώρες τους στην οπισθοδρόμηση και συχνά στην καταστροφή -Καντάφι, Μουμπάρακ, Άσσαντ, Χίτλερ, Μουσολίνι, Στάλιν,…! Οι δημοκρατικά εκλεγόμενοι ηγέτες σπάνια καταφέρνουν να πετύχουν ριζικές αλλαγές, αφού ακόμη και στις λίγες περιπτώσεις που έχουν την έμπνευση και την ικανότητα, υποχρεώνονται από τη φύση του δημοκρατικού πολιτικού/κομματικού παιχνιδιού να κάμουν τόσες πολλές υποχωρήσεις στις διάφορες ομάδες ειδικών συμφερόντων, από τις οποίες ζητούν υποστήριξη για να εξασφαλίσουν την αναγκαία πλειοψηφία, που τελικά, όταν καταφέρουν να ανέλθουν στο θώκο, έχουν νερώσει τόσο το κρασί τους που έχει γίνει χρωματισμένο …νερό!
Εδώ αρκεί να αναλογιστεί κάποιος το παράδειγμα της πατρίδας μας! Κάθε δημοκρατικά εκλεγείς πρόεδρος από την ανεξαρτησία μέχρι σήμερα παρέδωσε στο διάδοχο του ένα κράτος χειρότερο από εκείνο που παράλαβε! Ακόμη και στις λίγες περιπτώσεις που «φαινομενικά» δεν υπήρξε μετρήσιμη απώλεια, ουσιαστικά το «κράτος» που «παραδόθηκε» ήταν χειρότερο απ’ εκείνο που είχε «παραληφθεί»! Ο πρώτος πρόεδρος παρέδωσε τη μισή Κύπρο! Επί δεύτερου, το μονοκομματικό ρουσφέτι έγινε επιστήμη! Ο τρίτος επισημοποίησε την κομματοκρατία. Ο τέταρτος κατάφερε να «υπερωριμάσει» τη δημοκρατία εισάγοντας την κυβερνητική laissez faire -αφήνοντας τους υπουργούς του να πράττουν ανεξέλεγκτοι κατά το δοκούν. Ο πέμπτος προσπάθησε να επιβάλει τάξη με σιδηρά πειθαρχία, τελικά όμως απέτυχε υποχωρώντας στον εκβιασμό των κομμάτων που τον στήριζαν, σε μια απέλπιδα προσπάθεια του να επανεκλεγεί και μας επέβαλε τη «χειροτέρα των ποινών»: τον απερχόμενο πρόεδρο που παραδίδει καμένη γη: πτωχευμένο δημόσιο, καταστρεμμένη οικονομία, αβάστακτη ανεργία, φθίνον βιοτικό επίπεδο, αποτελματωμένο κυπριακό, διεθνή ξεφτίλα και πολλά γραφικά …ανέκδοτα που προκαλούν πικρά χαμόγελα! Ακόμη και το 23% που τον αξιολογεί θετικά, δεν πιστεύει στον εαυτό του –εθελοτυφλεί τραβώντας τα μαλλιά του δίκην πνιγομένου ναυαγού σε μια τελευταία άσκοπη προσπάθεια σωτηρίας!
Σήμερα βρισκόμαστε στην ιστορικά νεοφανή κατάσταση να ετοιμαζόμαστε να εκλέξουμε πρόεδρο που εντολή θα έχει την αναγέννηση του τόπου και την αναδόμηση του δημοσίου ΥΠΟ ΚΑΤΑΝΑΓΚΑΣΜΟ: όχι από ένα κατακτητή, αλλά από ένα μνημόνιο που μας επιβάλλουν, με δική μας πρόσκληση/παράκληση, οι δανειστές μας! Έχουμε, στη δυστυχία μας, ΤΗ ΜΟΝΑΔΙΚΗ ΕΥΚΑΙΡΙΑ να πράξουμε ό,τι οφείλαμε στους εαυτούς μας και στα παιδιά μας από χρόνια. Ο νέος πρόεδρος, σε αντίθεση με τον απερχόμενο, έχει τις γνώσεις, την προπαίδεια και, σημαντικότατο, μια μεγάλη δεξαμενή άξιων συμπολιτών απ’ όπου μπορεί να επιλέξει συνεργάτες ικανούς να φέρουν σε πέρας το δύσκολο, σχεδόν ακατόρθωτο, έργο της αναδόμησης! Ακόμη, θα έχει την υποστήριξη της μεγάλης πλειοψηφίας του λαού –ακόμη και εκείνων που δεν θα τον ψηφίσουν-, που θα είναι όμως ανυπόμονοι και υπό τρομερή οικονομική πίεση. Θα έχει στη διάθεση του πολύ λίγο χρόνο! Δεν θα του συγχωρήσει κανένας χοντρά λάθη –ούτε καν οι σκληροπυρηνικοί του οπαδοί! Αν ο απερχόμενος απόλαυσε περίοδο χάριτος δυόμισι χρόνων, ο νέος θα έχει το πολύ έξι μήνες!
Οφείλει να διαμορφώσει έγκαιρα ένα ΟΡΑΜΑ που θα εμπνεύσει το λαό –που θα κερδίσει το μυαλό και την καρδιά του- και να πέσει με τα μούτρα στην υλοποίηση του!
ΤΟ ΟΡΑΜΑ ΤΟΥ ΠΡΕΠΕΙ:
- Να βασίζεται σε ΜΕΤΡΗΣΙΜΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ, που πρέπει να πετύχει ΣΕ ΤΑΚΤΕΣ ΠΡΟΘΕΣΜΙΕΣ ο τόπος!
- Να είναι ΖΩΝΤΑΝΟ και να δημιουργεί την εικόνα της Κύπρου όπως την ονειρεύεται ο μέσος πολίτης!
- Να είναι ΞΕΚΑΘΑΡΟ! Να μπορεί να το καταλάβει κάθε πολίτης.
- Να μπορεί να μεταδοθεί μέσα σε ΠΕΝΤΕ ΛΕΠΤΑ!
- Να είναι ΜΟΝΑΔΙΚΟ! Να στοχεύει να κάμει τον τόπο μας καλύτερο απ’ ό,τι ο μέσος πολίτης γνώρισε μέχρι σήμερα!
- Να είναι ΡΕΑΛΙΣΤΙΚΟ, αλλά και ΦΙΛΟΔΟΞΟ, πάντα στο πλαίσιο της εντολής που δίνει ο λαός!
- Να είναι ικανό να ΕΜΠΝΕΥΣΕΙ και να ΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΕΙ το λαό!
- Να είναι ΠΙΣΤΕΥΤΟ! Να πιστέψει ο λαός ότι μπορεί να το υλοποιήσει!
- Να είναι ΕΣΤΙΑΣΜΕΝΟ! Να καθοδηγεί στο στόχο!
- Να το ΥΙΟΘΕΤΗΣΟΥΝ πλατιές μάζες του λαού πέρα από κομματικές γραμμές και ειδικά συμφέροντα!
Το όραμα του νέου προέδρου οφείλει να είναι το ΣΥΜΒΟΛΑΙΟ του με το λαό και με την ιστορία. Με αυτό θα κριθεί, θα αξιολογηθεί και θα «καταταγεί».
Το ΟΡΑΜΑ ΤΗΣ ΚΥΠΡΟΥ οφείλει να περιλαμβάνει το ΟΡΑΜΑ ΤΟΥ ΔΗΜΟΣΙΟΥ, που πρέπει να αναδύεται από την ΑΠΟΣΤΟΛΗ ΤΟΥ ΔΗΜΟΣΙΟΥ –τον λόγο ύπαρξης του- και να στοχεύει στην εξυπηρέτηση του οράματος του τόπου!
ΜΟΝΟ ΕΝΑΣ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΥΠΟΨΗΦΙΟΥΣ ΠΡΟΕΔΡΟΥΣ, με προνοητικότητα, ικανότητα και διάθεση, συνδιαλέγεται με πλείστες ομάδες του πληθυσμού, ακούει τα προβλήματα, τις ανησυχίες και τους στόχους τους. Μόνο αυτός μπορεί να διαμορφώσει ένα όραμα με τα πιο πάνω χαρακτηριστικά! Από τους άλλους δύο «σημαντικούς», ο ένας «κατασκευάζει» εξωπραγματικά οράματα και σενάρια και τα σερβίρει τυχοδιωκτικά και δημαγωγικά, ελπίζοντας ότι θα κερδίσει ψήφους χειραγωγώντας «αφελείς και ονειροπόλους»! Ο έτερος εδράζει μιαν απέλπιδα προσπάθεια σ’ ένα κόμμα που απέτυχε παταγωδώς, αφού ξήλωσε ό,τι έπρεπε να «ανορθώσει» και στα καταστροφικά αποτελέσματα του πλέον αποτυχημένου προέδρου! Υπόσχεται την πραγματοποίηση ενός οξύμωρου: να συνεχίσει ως «νέος και άφθαρτος» διάδοχος την αποτυχημένη πολιτική του «παλαιού και φθαρμένου» αναδόχου του! Αποτέλεσμα: η γλώσσα του ακούεται ξύλινη, απόκοσμη και ξένη στ’ αφτιά του πολίτη!
Ο νέος πρόεδρος θα έχει σίγουρα διαμορφώσει, μέχρι τις εκλογές, το κατάλληλο για την Κύπρο όραμα, που θα περιλαμβάνει το όραμα μετασχηματισμού του δημόσιου τομέα –το συμβόλαιο του με το λαό! Θα του ευχηθούμε να σχηματίσει μια ικανή κυβέρνηση και να μπορέσει να το υλοποιήσει!
Πρόεδρε: Ιδού η …Κύπρος, ιδού και το …πήδημα!
*Δημνοσιεύτηκε στον ΠΟΛΙΤΗ στις 6.1.2012