Του Νίκου Τιμοθέου*
Η ανθρώπινη κοινωνία βρίσκεται σε μια άνευ προηγουμένου κρίση! Μια κρίση που στην επιφάνεια φαντάζει οικονομική, είναι όμως πρώτιστα κοινωνική, ιδεολογική και πολιτική!
Την κρίση αισθάνεται βαθύτερα ο δυτικός κόσμος, επειδή δεν έχει ιδεολογία που να βασίζεται στις κοινωνικές ανάγκες και την ανθρώπινη φύση!
Στην μόλις τριών χιλιετιών ζωή του (για την οποία διατηρεί μνήμη), ο άνθρωπος πέρασε από μια σειρά «ιδεολογικές» περιόδους με διαφορετικά χαρακτηριστικά! Στο μεγαλύτερο διάστημα, επικράτησαν υλιστικές αξίες και σχετικές «ιδεολογίες» που «δικαιολογούσαν» το καθεστώς που επέβαλε η εκάστοτε καθεστηκυία τάξη! Η μειοψηφία που απολάμβανε τα περισσότερα αγαθά, κατείχε και έλεγχε τον πλούτο και την «περιουσία» της ελεγχόμενης επικράτειας και ζούσε με ψηλότερο βιοτικό επίπεδο, ενώ η μεγάλη πλειοψηφία ζούσε με πολύ χαμηλότερο βιοτικό επίπεδο, συχνά σε πνευματική ή/και φυσική σκλαβιά. Οι ανισότητες δημιούργησαν διάφορα κινήματα και αντίστοιχες ιδεολογίες που στόχευαν στην ανατροπή της υφιστάμενης κατάστασης! Πολλές απ’ αυτές είχαν ευγενή στόχο την επίτευξη ισότητας και ισοπολιτείας! Δυστυχώς, όλες αποδείχθηκαν ουτοπιστικές! Άλλες οδήγησαν σε δικτατορίες και πολέμους (εθνικοσοσιαλιστική, κομμουνιστική) και άλλες σε οικονομική κρίση και ανατροπή (κραχ!). Ακόμη και οι «καλύτερες», οι σοσιαλδημοκρατικές, απέτυχαν γιατί αγνόησαν σημαντικές πτυχές της ανθρώπινης φύσης και την κοινωνική πραγματικότητα!
Σήμερα βρισκόμαστε ενώπιον ακόμη μιας ιστορικής καμπής!
Στην Κύπρο, ο λαός στη συντριπτική του πλειοψηφία πιστεύει ότι η Κύπρος και η Ευρώπη γενικότερα χρειάζονται αναγέννηση. Ο σοσιαλισμός («υπαρκτός» και «ανύπαρκτος») απέτυχε παταγωδώς, όπου δοκιμάστηκε. Η πλειοψηφία του λαού στην Κύπρο δεν αρκέστηκε στην εκ του μακρόθεν “γνώση” της αποτυχίας των άλλων και έδωσε τυχοδιωκτικά την ευκαιρία στους ντόπιους κομμουνιστο-σοσιαλιστές να κυβερνήσουν και τώρα όλοι γευόμαστε …«πικρό ποτήριο» αντί να δρέπουμε δάφνες!
Ταυτόχρονα, στη σχιζοφρένεια μας, δοκιμάσαμε και τον άκρατο/ανεξέλεγκτο καπιταλισμό και καταβάλλουμε ακριβό τίμημα: Eurocypria, Λαϊκή Τράπεζα, Κυπριακές Αερογραμμές, υπεραγορές «Ορφανίδης», «λαϊκές» εταιρείες με Συμβούλους την ΑΚΕΛική/ΠΕΟϊκή νομενκλατούρα, ΧΑΚ, τζογαδόρικα αξιόγραφα,…!
Δοκιμάσαμε στην Κύπρο (ακολουθώντας την υπόλοιπη Ευρώπη) να συνδυάσουμε το κράτος κοινωνικής πρόνοιας και ανεκτικότητας της μετριότητας (τη σοσιαλιστική, δηλαδή, ιδεολογία) με ένα άκρατο καπιταλιστικό οικονομικό μοντέλο που ενδιαφερόταν για το γρήγορο πρόσκαιρο κέρδος! Το μοντέλο «δούλεψε» για λίγο και ιδιαίτερα όσο το σύστημα ήταν «κλειστό»! Η παγκοσμιοποίηση ανέδειξε ταχύτατα τις αδυναμίες του «μεικτού» αυτού μοντέλου, που βασίζεται στις αδυναμίες των δύο ιδεολογιών που προσπαθεί να «συμβιβάσει»! Στη σοσιαλιστική ισοπέδωση και στην καπιταλιστική ασυδοσία! Αποτέλεσμα: ένα αντιπαραγωγικό, σπάταλο, υδροκέφαλο και διεφθαρμένο δημόσιο, μια κεφαλαιοκρατική μυωπική μειοψηφία ανέτοιμη να αγωνιστεί για παραγωγική, καινοτόμα, αειφόρο παραγωγή αγαθών και δημιουργία πλούτου και μια μεγάλη μεσαία τάξη με πρωτόγνωρη εφημερία και άνεση, που βασιζόταν εφησυχασμένη στο δανεισμό και στη συνδικαλιστική ισοπέδωση -που δεν ήταν διατεθειμένη να αγωνιστεί για …αρίστευση! Η ανθρώπινη έφεση για δημιουργία, επιχειρηματικότητα, ανταγωνισμό πνίγηκαν στο βωμό μιας ψεύτικης σοσιαλιστικής αλληλεγγύης!
Και ήλθε η κρίση! Αίφνης η συντριπτική πλειοψηφία του λαού συνειδητοποίησε, στο μυαλό και στην καρδιά της, ένα τεράστιο ιδεολογικό και πολιτικό κενό! Αποτέλεσμα: οι μισοί πολίτες νιώθουν πλήρη απάθεια έναντι πολιτικής, πολιτικών και κομμάτων! Οι εκλογές κερδίζονται με αρνητική ψήφο! Χιλιάδες ευαισθητοποιημένοι, προβληματισμένοι, απογοητευμένοι πολίτες οδεύουν στην κάλπη με σύνθημα «το μη χείρον, βέλτιστο»! Ένας στους τέσσερις ούτε απ’ αυτό δεν ευαισθητοποιούνται!
Και όμως ο σύγχρονος άνθρωπος είναι περισσότερο «πολιτικό ζώο», παρά ποτέ στο παρελθόν, κρίνοντας από την υποστήριξη που δίνεται στην επίλυση μονοθεματικών προβλημάτων. Δεν δέχεται πια πολιτικά δόγματα που δεν σχετίζονται με κοινωνιολογικές πραγματικότητες, αλλά απλώς απευθύνονται δογματικά στο συναίσθημα! Μόνον όταν οι πολιτικές αρχές βασίζονται σε ξεκάθαρο θεωρητικό πλαίσιο και επιλέγονται με δημοκρατικές διαδικασίες, εμπνέουν το σύγχρονο πολίτη σε δημιουργική δράση προς επίτευξη συγκεκριμένων πολιτικών στόχων.
Η «πραγματιστική» πολιτική της ασύδοτης αγοράς που κέρδισε έδαφος τις τελευταίες δεκαετίες, καλύπτοντας το κενό που άφησε η πτώση του κομμουνισμού στην Ανατολική Ευρώπη και η αποτελμάτωση του σοσιαλισμού στη Δύση, αποδεικνύεται στείρα και αντιδημοκρατική, αφού δεν εδράζεται σε στέρεο ιδεολογικό πλαίσιο! Δεν ενδυναμώνει τον πολίτη, αλλ’ απεναντίας εναποθέτει την πραγματική ισχύ στα χέρια μιας μικρής μειονότητας πολιτικών, γραφειοκρατών, κεφαλαιοκρατών και συνδικαλιστών.
Έφθασε η ώρα να αξιοποιήσουμε τα πλεονεκτήματα των δύο «αντίπαλων» ιδεολογιών, του σοσιαλισμού και του καπιταλισμού και να απορρίψουμε τα μειονεκτήματα τους. Να συνθέσουμε μια νέα ιδεολογία, τον ΚΟΙΝΩΝΙΚΟ ΚΑΠΙΤΑΛΙΣΜΟ*, που ενθαρρύνει την έμφυτη έφεση του ανθρώπου στην επιχειρηματικότητα και τη δημιουργικότητα εξισορροπώντας το ατομικό με το κοινό καλό. Μια ιδεολογία που κοιτάζει προς το μέλλον αναζητώντας την επίλυση των πραγματικών διαρθρωτικών προβλημάτων της σύγχρονης κοινωνίας.
Ο ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΣ ΚΑΠΙΤΑΛΙΣΜΟΣ ορίζεται ως η πολιτική και οικονομική θεωρία εκείνης της κοινωνικής οργάνωσης που πρεσβεύει ότι η κοινότητα/κοινωνία κατέχει και ελέγχει τα μέσα παραγωγής, διανομής και ανταλλαγής, ΜΕΣΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΙΔΙΟΚΤΗΣΙΑ ΚΑΘΕ ΑΤΟΜΟΥ ΠΟΥ ΣΥΜΜΕΤΕΧΕΙ ΣΤΗΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΗ ΠΑΡΑΓΩΓΙΚΗ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ –απορρίπτοντας την κοινοκτημοσύνη, που πρεσβεύει ο σοσιαλισμός και ο προλεταριακός κομμουνισμός!
Πρεσβεύει ακόμη ότι η «ΙΣΟΤΗΤΑ» πρέπει να επιτευχθεί μέσα από την ευρύτερη δυνατή διάχυση της οικονομικής ισχύος, με την ενδυνάμωση του ατόμου μέσω της ιδιοκτησίας και του ελέγχου της περιουσίας –με ΑΜΕΣΟ, κατά το δυνατό τρόπο, σε κάθε έκφανση της κοινωνικής ζωής: πολιτική, οικονομική, εργασιακή και ΟΧΙ μέσα από την αντιπροσώπευση!
Ο ΚΚ αναγνωρίζει την έμφυτη ανθρώπινη ανάγκη για ιδιωτική περιουσία ως υπέρτατη αρχή, όχι μόνον επειδή ενδυναμώνει και κινητοποιεί το άτομο για δημιουργική, παραγωγική δραστηριότητα, αλλά και επειδή η «αντιπροσωπευτική» ιδιοκτησία και διαχείριση (δημόσια, κρατική, εθνικοποιημένη, κολεκτιβιστική,…) αποδείχθηκε αντιπαραγωγική, απατηλή και συχνά δόλια!
Ο ΚΚ απορρίπτει τόσο την κολεκτιβοποίηση, επειδή καταστρέφει τη δημιουργικότητα, την καινοτομία και την επιχειρηματικότητα, όσο και την ιδιωτικοποίηση, επειδή αντικαθιστά την αντιπαραγωγική και συχνά ιδιοτελή κομματικο-γραφειοκρατική ιδιοκτησία/διαχείριση με τη σπεκουλαδόρικη των κεφαλαιοκρατικών μετόχων/ταμείων, που στοχεύουν στο βραχυπρόθεσμο κέρδος σε βάρος της αειφορίας της επιχείρησης και του συμφέροντος των λοιπών συμμετόχων και ιδιαίτερα των εργαζομένων. Και οι δύο συγκεντρώνουν την ιδιοκτησία ή/και τον έλεγχο της στα χέρια μειονοτήτων, φτωχαίνοντας την πλειοψηφία.
Ο ΚΚ προωθεί εξατομικευμένες πολιτικές και ιδιαίτερα το δικαίωμα του ατόμου στην ιδιοκτησία και στον έλεγχο τόσο στην προσωπική/οικογενειακή του ζωή όσο και στην επιχειρηματική –με την ΑΜΕΣΗ συμμετοχή τους στην ιδιοκτησία, διεύθυνση και έλεγχο της επιχείρησης στην οποία εργάζεται, μέσα από την «αυτόματη» κατοχή προνομιούχων μετοχών, που διασφαλίζουν το συναποφασίζειν (mitbestiemmung/co-determination).
Ο ΚΚ αναγνωρίζει την ΑΤΟΜΙΚΟΤΗΤΑ της μεσαίας μεγάλης τάξης που καλύπτει πέρα από το 90% του πληθυσμού στον αναπτυγμένο κόσμο, όχι ως έκφραση εγωισμού ή ιδιοτέλειας, αλλά ως κοινωνική πραγματικότητα, που δημιουργείται με την ελεύθερη επιλογή επαγγέλματος, την ατομική ανάπτυξη και εξειδίκευση που επιβάλλει η σύγχρονη επιχειρηματική πραγματικότητα και την ιδιόκτητη κατοικία.
Η σημερινή μεσαία μεγάλη τάξη είναι μια αταξική μάζα με την έννοια ότι δεν μπορεί να θεωρηθεί στρωματοποιημένη με βάση το επάγγελμα (χειρονακτικό-χειρογραφικό-εγκεφαλικό), την περιουσία (ακτήμονες-ιδιοκτήτες), κοκ. Συνίσταται από οικογένειες που στις τρεις γενιές τους περιλαμβάνουν χειρώνακτες, εργάτες, γεωργοκτηνοτρόφους, βιοτέχνες, μικρομεσαίους, απόφοιτους δημοτικού, γυμνασίου, λυκείου, κολλεγίου και πανεπιστημίου, διευθυντικά στελέχη, ελεύθερους επαγγελματίες, κοκ. Τα μέλη της αγωνίζονται για την ανέλιξη τους μέσα από την τεχνογνωσία και την παραγωγική τους δουλειά, απορρίπτοντας την …«ταξική πάλη».
Αυτό που απουσιάζει σήμερα από την πελώρια αυτή μάζα του 90+% είναι η αυτοπεποίθηση που χαρακτήριζε την παλαιά αστική τάξη. Νιώθει (…δικαίως) μαζί με τη μειονότητα των λιγότερο ευνοημένων της κοινωνίας (5-7%) ότι είναι ευάλωτη και ότι η ευημερία της «καταστρέφεται» από την τοπική κομματο-γραφειοκρατική νομενκλατούρα και τον τοπικό και το διεθνή άκρατο καπιταλισμό που, αναζητώντας το βραχυπρόθεσμο κέρδος, καταστρέφει επιχειρήσεις και θέσεις εργασίας και εξαφανίζει επαγγέλματα και αναντικατάστατη τεχνογνωσία και μαζί τους τις προσδοκίες ενός καλύτερου μέλλοντος.
Ο ΚΚ πρεσβεύει ότι το κριτήριο για μια κοινωνία ΙΣΟΠΟΛΙΤΕΙΑΣ είναι η διασφάλιση της δυνατότητας να μπορεί να ανελιχθεί ο ταλαντούχος πολίτης προς τα πάνω μέσα από αξιοκρατικές ευκαιρίες μόρφωσης και επαγγελματικής και επιχειρηματικής επιλογής και ο λιγότερο ταλαντούχος προς τα κάτω, χωρίς εξευτελισμό της αξιοπρέπειας του, με ένα άνετο επίπεδο διαβίωσης, μέσα σε ένα ομοιογενές περιβάλλον δικαιοσύνης και ανεκτικότητας.
Σήμερα, ο Ε/Κ ζει μια πικρή πραγματικότητα: Η «αριστερή/προοδευτική» κυβέρνηση του «Ανορθωτικού» Κόμματος «Εργαζομένου» Λαού κατάφερε να κυβερνά «ανέργους» και «υπό-πτώχευση» επιχειρήσεις που χρειάζονται «ανόρθωση» απ’ όσους εχθρεύεται και κατηγορεί, εκλιπαρώντας την οικονομική τους βοήθεια! Και εκείνοι, δυστυχώς, τους αναγκάζουν να «εξομαλύνουν» εισοδήματα και βιοτικό επίπεδο με «βίαιο» τρόπο, μέσω μείωσης των απολαβών και φορολογίας της μεγάλης μεσαίας τάξης –με ό,τι οι ίδιοι ως κομμουνιστές πρεσβεύουν ως ιδεολογία.
Την κατάσταση αυτή στοχεύει να «διορθώσει» ο ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΣ ΚΑΠΙΤΑΛΙΣΜΟΣ, συμπληρώνοντας τα ελλείποντα γονίδια του σοσιαλισμού και αντικαθιστώντας τα ελαττωματικά του άκρατου καπιταλισμού -εναποθέτοντας την πραγματική πολιτικο-οικονομική ισχύ στα χέρια του πολίτη!
Καλούμε τους νεότερους πολιτικούς που θα περιστοιχίσουν το νέο πρόεδρο να αγωνιστούν για μια νέα πιο ανθρώπινη ιδεολογία –για τον Κοινωνικό Καπιταλισμό!
Ιδού η …Κύπρος, ιδού και το …πήδημα!
*Δημοσιεύτηκε στον ΠΟΛΙΤη στις 13.1.2013