Του Νίκου Τιμοθέου*
Από γεωπολιτική και μακροοικονομική ανάλυση παίρνουμε στην Κύπρο …άριστα! Στα 53 χρόνια της κολοβωμένης ανεξαρτησίας μας, ΠΟΤΕ καταφέραμε να αντιληφθούμε τι γίνεται στην ευρύτερη περιοχή μας; Να το αναλύσουμε σε βάθος και σωστά; Να διαγνώσουμε τους κινδύνους, τις απειλές και τις αδυναμίες μας; Να εντοπίσουμε τις ευκαιρίες, να εκτιμήσουμε τις δυνάμεις και δυνατότητες μας; Να διαμορφώσουμε στρατηγική και συγκεκριμένα έργα υλοποίησης της και φυσικά να τα εκτελέσουμε ΜΕ ΣΥΝΕΠΕΙΑ;
Οι υδρογονάνθρακες κινούν την παγκόσμια οικονομία, τη διακίνηση ανθρώπων και αγαθών και, σημαντικότατο, τις εθνικές και πολυεθνικές στρατιωτικές μηχανές!
Τα σοβαρά έθνη, εκείνα που έμαθαν, εκόντα-άκοντα, να διαμορφώνουν στρατηγική που να εξυπηρετεί τα εθνικά τους συμφέροντα, βάζουν ψηλά στις στρατηγικές τους προτεραιότητες τη διασφάλιση επαρκών ποσοτήτων καυσίμων για το μακροπρόθεσμο ορίζοντα: για 15-30 χρόνια –τόσο βαθιά στο χρόνο, αφού οι αναγκαίες εγκαταστάσεις και υποδομές μεταφοράς απαιτούν πολύχρονη και δαπανηρότατη κατασκευή! Αυτό κάνουν οι ΗΠΑ, η Βρετανία, η Γαλλία, η Κίνα, η Ιαπωνία, η Γερμανία, η Ρωσία, η Τουρκία και πολλές μικρότερες χώρες.
Ποιες άραγε είναι οι στρατηγικές συμμαχίες σε σχέση με τους υδρογονάνθρακες;
Μήπως οι ακόλουθες;
(1) Αγγλοσάξονες (ΗΠΑ και Βρετανία), Ιαπωνία, ΙΣΡΑΗΛ, Αραβικός Κόλπος.
(2) Γερμανία και Ρωσία.
(3) Κίνα, Ιράν, Αφρικανικές χώρες,…!
(4) Βραζιλία, Ιράν, Βενεζουέλα,…!
Αν όχι, ποιες είναι πιθανότερες;
Ποια άραγε είναι η στρατηγική των πιο πάνω για τους υδρογονάνθρακες;
(α) Η ΓΕΡΜΑΝΙΑ παρουσιάζει ιστορικά υστερία σε ό,τι αφορά στην εξασφάλιση καυσίμων, σιτηρών και πρώτων υλών, λόγω της γεωγραφικής της θέσης και της έλλειψης φυσικών πόρων! Η αντίθεση στην πυρηνική ενέργεια αναβαθμίζει τους υδρογονάνθρακες!
(β) Η ΡΩΣΙΑ βασίζει την ανάπτυξη της στην ανόρυξη και πώληση υδρογονανθράκων με κυριότερους πελάτες τις χώρες της Κεντρικής Ευρώπης.
(γ) Η ΚΙΝΑ διαθέτει μεγάλες ποσότητες ρυπογόνου άνθρακα, κτίζει πυρετωδώς πυρηνικούς ηλεκτροπαραγωγούς σταθμούς, έχει στρατηγική συμμαχία με το Ιράν, κτίζει στρατηγικές συμμαχίες με αφρικανικές πετρελαιοπαραγωγές χώρες και αγοράζει πετρέλαιο και φυσικό αέριο από οπουδήποτε μπορεί!
(δ) Οι ΑΓΓΛΟΣΑΞΟΝΕΣ έχουν σταθερή συμμαχία με τις χώρες του αραβικού κόλπου και μόνιμο επιστέγασμα στρατηγικής την προστασία του Ισραήλ και άρα τον έλεγχο της Ανατολικής Μεσογείου και του Κόλπου! ΗΠΑ και ΚΑΝΑΔΑΣ διαθέτουν μεγάλες ποσότητες πετρελαίου σε σχιστολιθικά πετρώματα, που η σύγχρονη τεχνολογία καθιστά τώρα εμπορεύσιμα. Παράλληλα, γιατί να μην υποθέσουμε ότι οι ΗΠΑ επιθυμούν να ελέγχουν στο μεγαλύτερο δυνατό βαθμό και την παροχή φυσικού αερίου στη Κεντροδυτική Ευρώπη; Και αυτό προϋποθέτει τη διοχέτευση του ΦΑ απευθείας (πχ υγροποιημένου διά θαλάσσης) αντί μέσω τουρκικής ξηράς!
Τα ενεργειακά σενάρια, οφείλουμε να αντιπαραβάλουμε με αντίστοιχα πολιτικά σενάρια στρατηγικών συμμαχιών, αν θέλουμε να κτίσουμε ένα γεωπολιτικό σενάριο!
Ενόψει του πιο πάνω πιθανού σεναρίου, οι στρατηγικές συμμαχίες που υποθέσαμε στην αρχή του άρθρου ότι υφίστανται γίνονται ακόμη πιθανότερες!
Αν όντως έτσι έχουν τα πράγματα, πού τοποθετείται η Τουρκία και πού η Κύπρος και η Ελλάδα;
Μήπως βρισκόμαστε ακόμη μια φορά στη διαχωριστική γραμμή ανάμεσα σε στρατηγικές συμμαχίες –παρόμοιου (μεγάλου) κινδύνου με τη σεισμογενή γραμμή τριβής δύο πελώριων πλακών του γήινου φλοιού, πάνω στην οποία βρίσκεται το νησί μας;
Αν πράγματι αυτή είναι η κατάσταση, γιατί να μην είναι πιθανόν να έχουμε βαθύτερες συμμαχίες μεταξύ των πιο πάνω παικτών;
1. Η ΓΕΡΜΑΝΙΑ, έχοντας ανασυγκροτήσει και εκσυγχρονίσει τη βιομηχανία και την οικονομία της, χρειάζεται πελάτες για τη βιομηχανία της και ιδιαίτερα για εξοπλισμό ψηλής τεχνολογίας (ρομποτικής, κά) και βλέπει την αγορά της Νοτίου Ευρώπης να στερεύει- και προμηθευτές σιτηρών και πρώτων υλών! Ακόμη και η αγορά της ΚΙΝΑΣ, που συνιστά σημαντικό πελάτη της, παρουσιάζει κάμψη αφού ο ρυθμός αύξησης παραγωγής/εξαγωγών της Κίνας παρουσιάζει πτώση! Η ΡΩΣΙΑ χρειάζεται σταθερούς πελάτες φυσικού αερίου και προμηθευτή ψηλής τεχνολογίας για να ανανεώσει την απηρχαιωμένη βιομηχανική υποδομή της! Οι δύο χώρες, οι μεγαλύτερες της Ευρώπης, έχουν κοινούς «ειρηνικούς» εχθρούς! Τις χώρες της Ανατολικής Ευρώπης, που υπέφεραν παραδοσιακά κάτω από τη δικτατορική τους μπότα! Έχουν άρα κάθε λόγο να συμμαχήσουν! Τη συμμαχία αυτή κτίζουν τα «βαθιά» κράτη των δύο χωρών με επικεφαλής Μέρκελ και Πούτιν!
2. Από την άλλη, ΗΠΑ, ΒΡΕΤΑΝΙΑ και ΙΣΡΑΗΛ μελετούν συνεχώς πως θα περιορίσουν τον κίνδυνο του Ιράν. Αξιολογούν τους κινδύνους από την αστάθεια της Αιγύπτου και της Συρίας, αλλά και την οικονομική αστάθεια παραδοσιακών τους συμμάχων στην περιοχή: Ελλάδας, Ιταλίας, Αιγύπτου!
3. Η ΤΟΥΡΚΙΑ προσπαθεί να παίξει και στα δύο ταμπλό! Από τη μια συνιστά μεγάλη αγορά για Γερμανία και Ρωσία και από την άλλη ανάχωμα των Αγγλοσαξόνων προς το Ιράν. Βέβαια δεν μπορεί να παίζει για πολύ καιρό σε δύο ταμπλό! Αργά ή γρήγορα θα αναγκαστεί να πάρει καθαρότερη θέση, άλλως θα υποβιβαστεί στρατηγικά ή απλώς θα παραμείνει ευκαιριακός παίκτης!
4. Προσθέστε στην εικόνα και το ΚΟΥΡΔΙΚΟ! Ιδιαίτερα το ρόλο της (επικείμενης;) ανακήρυξης ενός ανεξάρτητου Κουρδικού κράτους με εδάφη που θα αφαιρεθούν από το Ιράν, το Ιράκ, τη Συρία και την Τουρκία με μεγάλο εθνικό και πολιτικό κόστος για την κάθε χώρα και ίσως εσωτερική αναταραχή!
Πού τοποθετούμαστε εμείς, ως Κύπρος;
(i) ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ εξαρτόμαστε από την Ευρωζώνη και άρα από τις Κεντροευρωπαϊκές χώρες με επικεφαλής τη Γερμανία, λόγω της καταστροφικής οικονομικής διακυβέρνησης της κυβέρνησης Χριστόφια/ΑΚΕΛ. Και είναι εμφανές ότι η Ρωσία συμπλέει πλήρως με την Ευρωζώνη και τη Γερμανία στον τρόπο αντιμετώπισης της δικής μας πολιτικο-οικονομικής κατάστασης και ιδιαίτερα του χρηματοπιστωτικού μας μοντέλου! Η κάθε μια για τους δικούς της λόγους!
(ii)ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΑ και ιδιαίτερα σε ό,τι αφορά τη διαχείριση των κοιτασμάτων ΦΥΣΙΚΟΥ ΑΕΡΙΟΥ, είμαστε αναγκασμένοι να συμμαχήσουμε με το Ισραήλ και άρα με τους …αγγλοσάξονες! Σε παρόμοια κατάσταση βρίσκεται και η Ελλάδα.
(iii)Σε ό,τι αφορά το ΚΥΠΡΙΑΚΟ, χρειαζόμαστε τη συνδρομή όλων: ΕΕ, ΗΠΑ και Ρωσίας!
Είναι εμφανές ότι οι ΗΠΑ επιθυμούν (προσωρινή τουλάχιστον) ηρεμία στην Ανατολική Μεσόγειο (Αίγυπτο, Τουρκία, Ισραήλ) ώστε να μπορέσουν να υλοποιήσουν τα στρατηγικά τους σχέδια έναντι του Ιράν –εξ ου και οι επισκέψεις Ομπάμα-Κέρι στην περιοχή μας!
Ενόψει των πιο πάνω, είναι εμφανές ότι
§ οι ΗΠΑ δεν επιθυμούν ανάμιξη Ρώσων και μουσουλμάνων (Αράβων και Τούρκων) στην ανόρυξη υδρογονανθράκων στην περιοχή μας!
§ την αντίθετη στρατηγική έχει η Τουρκία, που επιθυμεί να παραμείνει μεγάλος παίκτης στην ΜΑ, πιθανώς το ίδιο επιθυμεί η Ρωσία σε μεγάλο βαθμό και σε μικρότερο βαθμό η Γερμανία!
§ όσο αυξάνεται η εξόρυξη ΦΑ από την περιοχή μας τόσο θα μειώνονται τα αντίστοιχα έσοδα της Ρωσίας και άρα η γεωπολιτική της ισχύ και η επιρροή της στις παλιές χώρες δορυφόρους της στην Ανατολική Ευρώπη, αλλά και στην ΕΕ γενικότερα!
Στα πιο πάνω, ας προσθέσουμε και την αντιμετώπιση της οικονομικής ασυνείδητης αυτοχειρίας της πενταετίας Χριστόφια από τη Ρωσία και την Ευρωζώνη: Πρώτα, Ρωσία με το ακριβό μεσοπρόθεσμο δάνειο 2,5 δις ευρώ συνέβαλε στη δραματική ολίσθηση της οικονομίας μας! Μετά, η Ευρωζώνη (Γερμανία/Ολλανδία/…) με το ELA! Τέλος, η ΕΕ εφάρμοσε ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΑ το πλαίσιο «Διάλυσης/εξυγίανσης μέσω διάσωσης με ίδια μέσα» (resolutionviabail–in) που είχαν διαμορφώσει από το 2011 οι G20 (Ρωσία, Κίνα, Βρετανία, Γαλλία, ΗΠΑ, Τουρκία, ΕΕ, ΔΝΤ, ΕΚΤ,…) πάνω στην Κύπρο, αφού, δίκην μωρών (και …αππωμένων) παρθένων, κυβέρνηση Χριστόφια/ΑΚΕΛ και ΚΤΚ άφησαν τις δύο μεγάλες τράπεζες και τα δημοσιονομικά μας να φθάσουν στο χείλος της χρεοκοπίας –και μάλιστα χωρίς καν να πάρουν είδηση τι σήμαινε η θεραπεία-shock που διαμορφωνόταν ΔΗΜΟΣΙΩΣ ΚΑΙ ΜΕ ΤΗ ΔΙΚΗ ΜΑΣ ΑΣΥΝΕΙΔΗΤΗ ΣΙΩΠΗΛΗ ΟΜΟΦΩΝΙΑ (1)!
Έτσι πέτυχαν Κεντροευρωπαίοι και Ρώσοι με ένα σμπάρο δύο τρυγόνια: και συρρίκνωσαν το παραφουσκωμένο χρηματοπιστωτικό μας σύστημα και πλήγωσαν (θανάσιμα;) το ρόλο μας ως χρηματοοικονομικού κέντρου και φορολογικού παραδείσου –η κάθε μια για τους δικούς της λόγους! (Παρεμπιπτόντως, ενόψει της κατάστασης που δημιουργήθηκε στην Κύπρο, δεν είναι απίθανο να μην εγκριθεί από Ευρωπαϊκό Συμβούλιο ή/και Κοινοβούλιο η «Πρόταση πλαισίου διάλυσης/εξυγίανσης»(2), αν και πέρα από την τραπεζική ένωση, δεν βλέπω άλλο τρόπο επίλυσης παρόμοιων κρίσεων!)
Αν υποθέσουμε ότι το πιο πάνω σενάριο είναι το πιθανότερο, ποιες είναι οι επιλογές της Κύπρου (και της Ελλάδας);
·Εισέρχεται ως πλήρες και πιστό μέλος στον άξονα ΗΠΑ/ΒΡΕΤΑΝΙΑ-Ισραήλ(-Ελλάδα/Ιταλία,…);
· Παραμένει συνεπές μέλος της ΕΕ και της ΕΖ και έτσι αφαιρεί από τους Κεντροευρωπαίους αφορμές για περαιτέρω στραγγαλισμό της οικονομίας μας;
· Μπορεί να κάμει αμφότερα;
Δεν είναι καιρός να ιδρύσουμε ένα (ημι)ανεξάρτητο ίδρυμα στρατηγικών μελετών, υπό το Προεδρικό ή το Υπουργείο εξωτερικών, το οποίο θα εκπονεί μελέτες σε συνεργασία με ειδικούς ντόπιους και ξένους επιστήμονες, αξιοποιώντας κυρίως κύπριους ακαδημαϊκούς;
Πρόεδρε: Ιδού η …Κύπρος, ιδού και το …πήδημα!
(1)http://www.nicostimotheou.com/?p=610, http://www.nicostimotheou.com/?p=606
(2) http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=COM:2012:0280:FIN:EN:PDF
*Δημοσιεύτηκε στον ΠΟΛΙΤΗ στις 14.4.2013