Του Νίκου Τιμοθέου*
Από γεωπολιτική και μακροοικονομική ανάλυση παίρνουμε στην Κύπρο …άριστα!
Στα 53 χρόνια της κολοβωμένης ανεξαρτησίας μας, αποδειχθήκαμε ανίκανοι να ιδρύσουμε ένα ίδρυμα στρατηγικών μελετών υπό το Προεδρικό (ή έστω το Υπουργείο Εξωτερικών) με όσο το δυνατό πιο ανεξάρτητη και σοφή διοίκηση!
Και αυτό λόγω της μεγαλομανίας και αλαζονείας των εκάστοτε Προέδρων, που θεωρούσαν πάντα ότι έχουν το ΑΛΑΘΗΤΟ, από το Μακάριο μέχρι το Χριστόφια – ο τελευταίος συγχρωτίστηκε με τον Πάπα για να «πείσει» ότι και οι …«άθεοι» μπορούν να έχουν το …χάρισμα!
Θα πέσει και ο Αναστασιάδης στον ίδιο …«λούκκο»;
Ή θα δημιουργήσει ΤΑΧΥΤΑΤΑ τους μηχανισμούς που θα διασφαλίσουν ότι
· συλλέγονται επιμελώς οι αναγκαίες πληροφορίες,
· αναλύονται με τα κατάλληλα εργαλεία και κριτήρια,
· συνθέτονται οι ορθότερες εικόνες του παρόντος,
· διαμορφώνονται τα πιθανότερα σενάρια,
· αναγνωρίζονται οι κίνδυνοι και οι απειλές, οι δυνάμεις και αδυναμίες μας
· εντοπίζονται οι ευκαιρίες,
· διαμορφώνεται η προσφορότερη στρατηγική που θα υλοποιήσει το ΟΡΑΜΑ μας,
· σχεδιάζονται και προγραμματίζονται τα αναγκαία έργα υλοποίησης της στρατηγικής,
· στήνονται οι μηχανισμοί υλοποίησης, στελεχώνονται με τα ικανότερα άτομα,
· εκτελούνται με στοχοθέτηση και στοχομέτρηση και
· προσαρμόζονται, κατά καιρούς, με βάση τις εξελίξεις, η στρατηγική και τα έργα!
Επισημάναμε σε προηγούμενο άρθρο μας ότι
(i)οι υδρογονάνθρακες κινούν την παγκόσμια οικονομία, ανθρώπους και αγαθά και, σημαντικότατο, τις εθνικές και πολυεθνικές στρατιωτικές μηχανές!
(ii)τα σοβαρά κράτη, ασχέτως μεγέθους, διαμορφώνουν στρατηγική που εξυπηρετεί τα εθνικά τους συμφέροντα και την υλοποιούν με ΣΥΝΕΠΕΙΑ!
(iii)στο σημερινό κόσμο υφίστανται διάφορες στρατηγικές συμμαχίες με βάση τα εθνικά και διεθνή συμφέροντα και ιδιαίτερα τις ενεργειακές ανάγκες!
(iv)τα γεγονότα, οι πράξεις και τα «μισόλογα» των κρατών και των ηγετών τους προδίδουν τη στρατηγική τους ακόμη και όταν είναι άγραφη/άτυπη!
(v)η Κύπρος είναι υποχρεωμένη να κάμει τις επιλογές εκείνες που θα τη βοηθήσουν να υλοποιήσει τη δική μας στρατηγική –νοουμένου φυσικά ότι την έχουμε διαμορφώσει/υιοθετήσει- και τα έργα και τις ενέργειες που θα την υλοποιήσουν!
Σήμερα θα παραθέσουμε σημαντικά πρόσφατα γεγονότα και ενέργειες που επηρεάζουν τη γεωπολιτική κατάσταση της Ανατολικής Μεσογείου σε συνδυασμό με την ευρύτερη περιοχή, την Ευρωπαϊκή Ένωση και τους σημαντικότερους διεθνείς παίκτες!
1. Στρατηγική συμμαχία ΓΕΡΜΑΝΙΑΣ-ΡΩΣΙΑΣ
(1)Αυτή επισφραγίζεται με την κατασκευή του μεγαλύτερου παγκοσμίως υποθαλάσσιου αγωγού (NorthStream) που ξεκινά βορείως της Αγίας Πετρούπολης και καταλήγει στη Βόρεια Γερμανία, εξασφαλίζοντας τεράστια οφέλη στις δύο χώρες!
(2) Οφέλη για τη Γερμανία:
· Ενεργειακή επάρκεια για πολλές δεκαετίες.
· Μελλοντικά (διαμετακομιστικά) κέρδη, από οδεύσεις προς Κεντρική Ευρώπη και ίσως Βρετανία!
· Μετά την επικράτηση επί της (αδύνατης οικονομικά και πολιτικά) Γαλλίας εντός ΕΕ, πιθανή διάρρηξη του δίπολου ΗΠΑ-Βρετανίας στο ΝΑΤΟ!
(3) Για τη Ρωσία:
· Οικονομική βιωσιμότητα μέσω της αποκλειστικότητας διάθεσης ΦΑ!
· Ακύρωση του Σχεδίου Στρατηγικής Κύκλωσης της από ΗΠΑ (Ουκρανία –Γεωργία κλπ)!
· Απόκτηση δυτικής τεχνογνωσίας!
(4) Τα συμφέροντα και των δύο συγκλίνουν στο να μην βγει ΦΑ από τη Μεσόγειο ή να καθυστερήσει ή αν βγει να είναι δικό τους ή να κατευθυνθεί προς Ασία (υπό προϋποθέσεις), αντί προς ΕΕ!
2. Συμφέροντα Ρωσίας
(1) Η Ρωσία δεν βοήθησε την Κύπρο στην αντιπαλότητα με την Τρόικα και λόγω της πιο πάνω στρατηγικής συμμαχίας με τη Γερμανία και την Ευρωζώνη!
(2) Η Ρωσία «δέχεται» ότι η Κύπρος δεν ανήκει στη δική της ζώνη προνομιούχων συμφερόντων (zoneofprivilegedinterests), από τη στιγμή που οι Δυτικοί σεβάστηκαν τη ζώνη της στην εγγύς περιοχή της στον Καύκασο!
3. Συμφέροντα ΗΠΑ
(1) Σύμφωνα με τον Κίσινγκερ μια συνεργασία Γερμανίας –Ρωσίας θα ήταν καταστροφική για τα συμφέροντα των ΗΠΑ στην Ευρώπη.
(2) Οι ΗΠΑ επιθυμούν τη διοχέτευση ΦΑ από τη Μεσόγειο προς την Ευρώπη για προφανείς λόγους. Σιωπούν, όμως προς το παρόν, γιατί προηγείται η επίλυση των προβλημάτων Συρίας και ΙΡΑΝ, Κουρδικού και ενδεχομένως αργότερα …Τουρκίας!
(3) Οι ΗΠΑ με τη συμπεριφορά τους τα τελευταία χρόνια έδειξαν ότι:
· Δεν επιθυμούν εκμετάλλευση υδρογονανθράκων από κρατικές εταιρείες (βλπ Ιράκ, Λιβύη, Βενεζουέλα)!
· Δέχονται να έχουν την πρωτοκαθεδρία χωρίς να αποκλείουν εντελώς τους Ρώσους (βλπ Συρία)!
· Δεν είναι διατεθειμένες να προκαλέσουν τη Ρωσία (βλπ Γεωργία), εξασφαλίζοντας την ανοχή της αλλού (βλπ Κοσσυφοπέδιο)!
· Θεωρούν ότι η Κύπρος ανήκει στη δική τους σφαίρα επιρροής. Γι αυτούς δεν επείγει η ανόρυξη φυσικού αερίου. Αν βέβαια το κάνουμε μόνοι μας ή σε κάποιου είδους συνεργασία με το Ισραήλ και ιδιωτικές εταιρείες κυρίως χωρών-συμμάχων τους (Αμερικανικές, Ιταλικές, Κορεατικές, Γαλλικές, κοκ) δεν θα έχουν αντίρρηση!
4. Συμφέροντα Κίνας
(1)Η Κίνα ξεπέρασε πρόσφατα για πρώτη φορά τις ΗΠΑ στις εισαγωγές υδρογονανθράκων καταλαμβάνοντας την πρώτη παγκοσμίως θέση!
(2)Στρέφεται προς τη Ρωσία για αγορά φυσικού αερίου και μεταφορά του μέσω χερσαίου αγωγού από Ρωσία (μέσω Σιβηρίας) στην Κίνα.
Η Ρωσία είναι πολύ επιφυλακτική έναντι μιας τέτοιας διευθέτησης, η οποία απαιτεί διόδευση μέσα από χώρες δορυφόρους της! Και αυτό, επειδή η κατασκευή και συντήρηση του αγωγού θα απαιτήσει την κατασκευή μεγάλων αυτοκινητοδρόμων, που θα καταστήσουν δυνατή τη μαζική διακίνηση εκατομμυρίων Κινέζων σε απομακρυσμένες περιοχές που δεν ελέγχονται πλήρως και καλά από τη Μόσχα! Τέτοιος έλεγχος είναι εξαιρετικά δύσκολος, αν όχι αδύνατος, και λόγω αποστάσεων και δυσμενών γεωγραφικών και κλιματολογικών συνθηκών αλλά και λόγω φυγόκεντρων τάσεων των γηγενών (μουσουλμανικών και μογγολικών) πληθυσμών που έχουν υποφέρει κάτω από τη Σοβιετική μπότα και μετά τη Ρωσική! Δεδομένης της πληθυσμιακής δυσαναλογίας, το οδικό αυτό δίκτυο θα προσδώσει πλεονεκτήματα στην Κίνα σε περίπτωση μελλοντικής σύρραξης!
5. Το Κουρδικό ως επίλυση των εκκρεμοτήτων Ιράν, Συρίας, Ιράκ και Τουρκίας –Στρατηγική Τουρκίας
(1) Η ίδρυση Κουρδικού κράτους αφαιρεί από την Τουρκία ακόμη ένα ισχυρό χαρτί το οποίο τα τελευταία χρόνια έχει προσπαθήσει να εκμεταλλευτεί για στρατηγικές συμμαχίες, το ΝΕΡΟ (South–easternAnatoliaproject–GAP), προς όφελος των λοιπών Αραβικών χωρών και ίσως του Ισραήλ, δεδομένου ότι οι πηγές των μεγάλων ποταμιών της Μεσοποταμίας θα ελέγχονται πλέον από το Κουρδικό κράτος.
(2) Η Τουρκία αντιλαμβάνεται πλήρως τους κινδύνους! Ο Νταβούτογλου το χρησιμοποιεί σε συνδυασμό με τη θέση ότι η Τουρκία συνιστά το μόνο ενεργειακό διάδρομο αντίποδα προς τους Ρωσο-εξαρτωμένους! Έτσι προβάλλει την Τουρκία ως τη μεγάλη περιφερειακή ΜΟΥΣΟΥΛΜΑΝΙΚΗ δύναμη -συνέχεια της Οθωμανικής αυτοκρατορίας- που μπορεί να προστατέψει τις μεσογειακές αραβικές χώρες –‘Πυγμάχος Βαρέων Βαρών’ που ενίοτε ασχολείται και με ‘πυγμάχους μεσαίων βαρών’ (Ελλάδα, Ισραήλ) και κατηγορίας ‘μύγας’ (Κύπρος).
(3) Η ίδρυση Παλαιστινιακού κράτους -μόνιμη Τουρκική επιδίωξη- αυξάνει την εξάρτηση σε νερό του Ισραήλ αφού μειώνεται και η ακτογραμμή του και το μήκος της ισραηλινής όχθης επί του Ιορδάνη!!
(4) Η συγγνώμη του Νετανιάχου προς Ερντογάν είναι νίκη ή ήττα; Ήταν απλώς μια διπλωματική κίνηση αβρότητας ή μήπως βάση σταθερής συμμαχίας; Ενόψει πιθανής εμπλοκής του σε πόλεμο κατά του Ιράν, μήπως Ισραήλ και ΗΠΑ χρειάζονται την Τουρκία, για να ελέγχουν τα σουνιτικά πλέον αραβικά κράτη της Βορείου Αφρικής και μάλιστα με την υποστήριξη Σαουδικής Αραβίας και Σεϊχάτων/Εμιράτων του κόλπου; Έχουν συμφωνήσει ΗΠΑ, Ισραήλ και Τουρκία τα σύνορα του Κουρδιστάν;
6. Στρατηγική του Ισραήλ
(1) Το Ισραήλ διαμορφώνει προσεκτικά τη στρατηγική του και εκμεταλλεύεται υπέρ των συμφερόντων του κάθε θετικό παράγοντα!
(2)Το συμφέρει να συνεχίσει να είναι στρατηγικός σύμμαχος των αγγλοσαξόνων, χρήσιμος σύμμαχος της ΕΕ και να διατηρεί την ανοχή της Ρωσίας και της Τουρκίας!
(3) Γνωρίζοντας ότι αποτελεί πολύτιμο χαρτί για τις ΗΠΑ που από ό,τι διαφαίνεται «χάνουν» και την Αίγυπτο του «δικού» τους Μόρσι, τόλμησε άνοιγμα και προς τη Ρωσία και εξασφάλισε τη Ρωσική ανοχή έναντι του 30% του Tamar.
(4) Το συμφέρει να έχει στενή συνεργασία με την Κύπρο και ενεργειακά και πολιτικά, αφού είναι η μόνη που μπορεί να είναι σταθερός «φυσικός» του σύμμαχος και μοναδική σίγουρη διέξοδος προς τον υπόλοιπο κόσμο!
7. Στρατηγική Κύπρου
Η στρατηγική μας οφείλει να λάβει σοβαρά υπόψη τα γεωπολιτικά συμφέροντα και τη στρατηγική όλων των παικτών που έχουν ρόλο και συμφέροντα στην ευρύτερη περιοχή μας και ιδιαίτερα τα ενεργειακά!
Η πιο πάνω χοντροειδής ανάλυση δεν μας αφήνει, εκ πρώτης τουλάχιστον όψεως, πολλές επιλογές:
(1) Πιστό και συνεπές μέλος της ΕΕ και της Ευρωζώνης!
(2) Ενδυνάμωση σχέσεων με τους Αγγλοσάξονες –εκόντες-άκοντες!
(3)Αίτηση για ένταξη στο Μηχανισμό για την Ειρήνη και στο ΝΑΤΟ ως πολιτική κίνηση -αφού το veto της Τουρκίας είναι δεδομένο- καταδεικνύοντας την πολιτική βούληση μας να περιορίσουμε τις σχέσεις μας μόνο στο επιχειρηματικό επίπεδο με Ρώσους ιδιώτες!
(4) Δημιουργία σταθμού υγροποίησης με ‘δυτικά κεφάλαια’!
(5) Στρατηγική συνεργασία με Ισραήλ για συνεκμετάλλευση του ΦΑ!
(6) Τήρηση χαμηλών τόνων!
Πρόεδρε: Ιδού η …Κύπρος, ιδού και το …πήδημα!
* Ο Νίκος Τιμοθέου Η-ΜΜ ΕΜΠ, δεν είναι πολιτικός επιστήμονας ή αναλυτής!
**Δημοσιεύτηκε στον ΠΟΛΙΤΗ στις 28.4.2013
ΥΓ Πρόεδρε, επείγει η ίδρυση
- Ιδρύματος στρατηγικών μελετών
- Συμβουλίου εθνικής ασφάλειας
- Αλληλλεπικαλυπτόμενων ανεπίσημων και επίσημων Κυβερνητικών/ Προεδρικών Δεξαμενών Σκέψης με στόχο τη μεγιστοποίηση της πολιτικο-κοινωνικο-οικονομικής ευφυΐας (intelligence)!