Του Νίκου Τιμοθέου*
Ο λαός κλαίει στα ερείπια της οικονομικής καταστροφής που επέφερε η ανικανότητα και δειλία των προυχόντων της ανώριμης δημοκρατίας μας, η απληστία των τραπεζιτών και πολλών επιχειρηματιών και η απίστευτη μυωπία μεγάλης μερίδας του λαού –ενός λαού που παραμένει «ευκολόπιστος και μόνιμα απατημένος» για να θυμηθούμε τη ρήση του πρώην δημάρχου Λευκωσίας πολιτικού μ. Δρ Θεμιστοκλή Δέρβη (1894-1979), που επαληθεύεται για πολλοστή φορά!
Είναι λυπηρό την ώρα που ο λαός χρειάζεται ήρεμο και νηφάλιο διαλογισμό για να συνειδητοποιήσει την κατάσταση του, να ξαναβρεί την αυτοπεποίθηση του και ν’ αρχίσει να επαναδραστηριοποιείται, να τον πολιορκούν οι μόνιμοι δημαγωγοί πουλώντας του όνειρα θερινής νυχτός –και αυτό πριν καλά-καλά μας κτυπήσουν στο κεφάλι οι καλοκαιρινές ζέστες! Τον προτρέπουν να αποσταθεροποιήσει ακόμη μια φορά την οικονομική και τη γεωπολιτική του κατάσταση, την ώρα που θα έπρεπε να κάμνουν αυτοκριτική, πρώτα το ΑΚΕΛ που για μια πενταετία ουδέν καινοτόμο έπραξε –πέρα από την αλόγιστη σπατάλη του δημόσιου χρήματος, την ανάδειξη του ολίγιστου σε …μέγιστο και του «εγώ ενν τζαι…» σε γνωμικό -και μετά οι μόνιμοι αιθεροβάμονες ΕΔΕΚ και Οικολόγοι και οι νεοφανείς παρδαλοί …σαλτιμπάγκοι!
ΚΡΙΜΑ! Δεν βάζουμε μυαλό σ’ αυτόν τον τόπο! Δεν μαθαίνουμε ούτε από τις εμπειρίες των άλλων ούτε από τα δικά μας λάθη!
Θα επαναλάβουμε ακόμη μια φορά ότι τα έθνη, οι οργανισμοί και οι επιχειρήσεις που αποτυγχάνουν, δεν είναι εκείνα που δεν έχουν άριστη στρατηγική, αλλά εκείνα που αποδεικνύονται ανίκανα να υλοποιήσουν την όποια στρατηγική έχουν! Αντίστροφα, επιτυγχάνουν ΠΑΝΤΑ όσοι υλοποιούν ευλαβικά τη στρατηγική τους, ακόμη και αν δεν είναι τέλεια! Γιατί άραγε; Επειδή, απλούστατα, για να υλοποιήσουν τη στρατηγική τους, διαμορφώνουν τις απαραίτητες διεργασίες και τα αναγκαία έργα και τα εκτελούν με ΣΥΣΤΗΜΑΤΙΚΗ στοχοθέτηση και στοχομέτρηση! Και τότε, εντοπίζουν ΕΓΚΑΙΡΑ τυχόν λάθη και παραλείψεις και παίρνουν διορθωτικές ενέργειες –διορθώνουν, δηλαδή, έγκαιρα τη στρατηγική τους, η οποία συνεχώς βελτιώνεται και έτσι μπορεί μεν να είναι φιλόδοξη, παραμένει όμως ρεαλιστική! Αντίστροφα, «στρατηγική» που παραμένει κινούμενος …στόχος δεν είναι …στρατηγική, είναι …μυθιστόρημα –με μόνη χρησιμότητα να «δικαιολογεί» εκ των υστέρων και ό,τι δεν πάει καλά και ό,τι πάει καλά!
Εξηγήσαμε στο προηγούμενο άρθρο της σειράς αυτής* πως Η ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΤΩΝ ΣΥΝΕΠΕΙΩΝ, που ακολουθεί τη «βασική στρατηγική διαύγειας σκοπού, ρόλου και κατεύθυνσης», μπορεί να αναμορφώσει και το δημόσιο και αναφέραμε ότι μας προσφέρει πολλές προσεγγίσεις και εργαλεία για να κινητοποιήσουμε το ανθρώπινο δυναμικό ώστε να αυξήσει δραματικά την παραγωγικότητα μας.
Αναφέραμε ακόμη ότι τα ΜΟΝΟΠΩΛΙΑ δεν έχουν οποιοδήποτε κίνητρο για να βελτιωθούν! Απεναντίας, έχουν κάθε λόγο να χειροτερεύουν ακολουθώντας την αρχή της ελάχιστης ενέργειας (μια μπάλα θα κυλήσει λόγω βαρύτητας μέχρι να βρει το χαμηλότερο σημείο –ελάχιστου δυναμικού) και του εκφυλισμού των μορφών ευγενούς ενέργειας (ηλεκτρικής, χημικής, κά) σε ευτελείς μορφές (θερμότητα)!
Και αν οι μονοπωλιακοί οργανισμοί και επιχειρήσεις μπορούν να βελτιωθούν κάπως υπό πίεση, τα ΕΣΩΤΕΡΙΚΑ ΜΟΝΟΠΩΛΙΑ είναι πολύ χειρότερα, επειδή θεωρούν ότι δεν θα έχουν ποτέ ανταγωνισμό –τέτοια είναι όλες οι υποστηρικτικές μονάδες: λογιστήρια, τμήματα προσωπικού, τμήματα πληροφορικής, κοκ! Παρομοίως, μονοπώλια είναι η δημόσια εκπαίδευση, η δημόσια ΙΦΠ, η αστυνομία, η πυροσβεστική, κά.
Σ’ όλες τις περιπτώσεις, μόνον ο ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΜΟΣ μπορεί να προκαλέσει δραματική βελτίωση της παραγωγικότητας! Όπου είναι, ΠΡΟΣΩΡΙΝΑ, δύσκολο (γιατί αδύνατο δεν είναι πουθενά) να εισέλθει ο ανταγωνισμός, υπάρχουν κι άλλες προσεγγίσεις και εργαλεία, όπως, πχ, η αξιοποίηση του πλεονάζοντος προσωπικού:
(1) Μετακίνηση σε διαφορετικές κενές θέσεις του δημοσίου!
(2) Μετακίνηση στις επιχειρήσεις που θα κερδίσουν συμβόλαια ανάθεσης εργασιών του δημοσίου σε τρίτους!
(3) Εξαναγκασμός των εργολάβων του δημοσίου να προσφέρουν ικανές απολαβές και ωφελήματα στους δημοσιο-υπαλλήλους που θα αφομοιώσουν!
(4) Προσφορά υποστήριξης στα διευθυντικά στελέχη δημόσιων υπηρεσιών τις οποίες αποξενώνεται το δημόσιο ώστε να τις μετατρέψουν σε βιώσιμες ιδιωτικές επιχειρήσεις!
(5) Προσφορά οικονομικών κινήτρων ή/και επανεκπαίδευσης και επανατοποθέτησης εκτός του δημοσίου σε όσους επιλέξουν να αποχωρήσουν εθελοντικά!
Η πλέον ισχυρή προσέγγιση της στρατηγικής των συνεπειών είναι ο εξαναγκασμός των δημόσιων υπηρεσιών και οργανισμών να λειτουργούν υπό καθεστώς ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΗΣ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗΣ με οικονομική και ποιοτική στοχοθέτηση και στοχομέτρηση, ιδεωδώς σε συνθήκες ελεύθερου ανταγωνισμού! Αυτή μπορεί να επιτευχθεί με διάφορους τρόπους:
1. Μετοχοποίηση και μερική ή ολική ιδιωτικοποίηση!
2. Επιχειρηματικά ταμεία: λειτουργούν ως νομικά πρόσωπα δημοσίου δικαίου με πόρους που προέρχονται στο σύνολο τους από τα τέλη/τιμές που πληρώνουν οι πολίτες/επιχειρήσεις-πελάτες τους, υπό καθεστώς αυστηρής ρύθμισης και εποπτείας!
3. Τέλη υπηρεσιών του δημοσίου: υπηρεσίες που λειτουργούν με αποκλειστικό, ει δυνατό, έσοδο τα τέλη που καταβάλλουν οι πολίτες/επιχειρήσεις-πελάτες τους, που ασκούν συνεχή έλεγχο!
4. Εσωτερική επιχειρηματική διεύθυνση: απαιτεί τη διεύθυνση υπηρεσιών του δημοσίου ως ανεξάρτητων επιχειρηματικών μονάδων με εσωτερική τιμολόγηση και έλεγχο από τους εσωτερικούς πελάτες, συνήθως άλλες δημόσιες υπηρεσίες. Τέτοιες μονάδες είναι τα δημόσια λογιστήρια, οι μονάδες πληροφορικής, τα τμήματα προσωπικού, οι κρατικές αποθήκες, κά!
ΤΑ ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ ΤΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΗΣ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗΣ είναι πολλά:
(1) Καθιστά τις υπηρεσίες υπόλογους στους άμεσους πολίτες/επιχειρήσεις-πελάτες τους!
(2) Προκαλεί συνεχή βελτίωση λόγω ανταγωνισμού ενόψει αυστηρής εποπτείας και λήξης συμβολαίων!
(3) Οξύνει τις θετικές και αρνητικές συνέπειες απόδοσης με τη συνεχή βελτίωση των όρων προσφορών και εποπτείας!
(4) Ενθαρρύνει τις ανταγωνιστικές δημόσιες «επιχειρήσεις» να κάμουν τις μακροπρόθεσμες επενδύσεις που απαιτούνται για τη μεγιστοποίηση της προσφερόμενης αξίας για τα χρήματα των πολιτών/επιχειρήσεων-πελατών τους!
(5) Εξοικονομεί χρήματα λόγω απλοποίησης της διαχείρισης της!
(6) Απλοποιεί σημαντικά τις «πολιτικές» βελτίωσης της απόδοσης και εξαλείφει/μειώνει τις αντιδράσεις!
Η ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΟΥ ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΜΟΥ μπορεί να γίνει με δύο τρόπους:
(α) με ανταγωνιστικό διαγωνισμό!
(β) με ανταγωνιστικές συγκριτικές μετρήσεις (competitivebenchmarking) –τη δημοσίευση των αποτελεσμάτων συστηματικών αντικειμενικών και υποκειμενικών μετρήσεων! Το μοντέλο επιχειρηματικής αριστείας του Ευρωπαϊκού Ιδρύματος Ποιοτικής Διεύθυνσης (EFQM) προσφέρεται και για ιδιωτικές και για δημόσιες επιχειρήσεις, οργανισμούς και υπηρεσίες!
Όπου δεν είναι εφικτή, για οποιουσδήποτε (σχεδόν πάντα πολιτικούς) λόγους, η εισαγωγή της ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΗΣ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗΣ, θα πρέπει να εισαχθεί η ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΑΠΟΔΟΣΗΣ! Αυτή πέρα από τη στοχοθέτηση και στοχομέτρηση απαιτεί και την εισαγωγή κατάλληλων θετικών και αρνητικών κινήτρων, όπως: επιβράβευση ψηλής απόδοσης, ψυχολογικές αμοιβές, μπόνους, συμμετοχή στα κέρδη ή στις εξοικονομήσεις, αμοιβή με βάση την απόδοση, συμβόλαια με βάση την απόδοση, προϋπολογισμό απόδοσης, κά!
Είναι εμφανές ότι ανάλογα με το είδος κάθε υπηρεσίας πρέπει να επιλεγεί η κατάλληλη προσέγγιση και τα κατάλληλα κίνητρα! Για παράδειγμα, η επιχειρηματική διεύθυνση μπορεί να εφαρμοστεί σε υπηρεσίες των οποίων όλα τα έσοδα προέρχονται από τους πολίτες/επιχειρήσεις-πελάτες τους και σε υπηρεσίες γενικού οφέλους: δυνάμεις ασφαλείας και ρυθμιστικές και εποπτικές αρχές γενικής φύσεως, όπως πχ περιβαλλοντικής διαχείρισης!
Στο στενό πλαίσιο του παρόντος άρθρου δεν είναι φυσικά δυνατό να επεκταθούμε σε βάθος στον τρόπο με τον οποίο εφαρμόζεται η στρατηγική των συνεπειών. Η πράξη όμως έχει αποδείξει κατ’ επανάληψη ότι είναι απολύτως απαραίτητη αν θέλουμε να πετύχουμε αναδόμηση της δημόσιας υπηρεσίας και του ευρύτερου δημόσιου τομέα.
Οι θλιβερές εμπειρίες της 50χρονης ιστορίας μας αποδεικνύουν περίτρανα ότι όπου δεν υπάρχουν συνέπειες οδηγούμαστε αργά ή γρήγορα σε μεγάλα σφάλματα και λάθη με οδυνηρές επιπτώσεις και τρέχουμε εκ των υστέρων να βρούμε τους ενόχους και τι έφταιξε, αντί να προλαβαίνουμε το κακό!
Και ο μόνος τρόπος όχι μόνον προληπτικής πολιτικής αλλά συνεχούς βελτίωσης είναι η εισαγωγή της στρατηγικής των συνεπειών και η συνεχής βελτίωση της!
ΣΥΓΧΑΙΡΟΥΜΕ τον Πρόεδρο Αναστασιάδη για την εφαρμογή της στρατηγικής των συνεπειών στα διοικητικά όργανα με τα μέτρα που πρόσφατα ανακοίνωσε και τον καλούμε να την εφαρμόσει σε όλα τα επίπεδα της δημόσιας υπηρεσίας και του ευρύτερου δημόσιου τομέα, στα πλαίσια των έργων μεταρρύθμισης.
Πρόεδρε, ιδού η …Κύπρος, ιδού και το …πήδημα!
* www.nicostimotheou.com
**Δημοσιεύτηκε στον ΠΟΛΙΤΗ στι; 19.5.2013