Του Νίκου Τιμοθέου*
«Η κουλτούρα ενός οργανισμού, μιας υπηρεσίας, μιας επιχείρησης, μιας πόλης, μιας χώρας –μιας «φυλής»- την κάνει περισσότερο ή λιγότερο αποτελεσματική από μια άλλη! Ο αποτελεσματικός ηγέτης διαχειρίζεται συστηματικά την κουλτούρα της «φυλής» του! Αναπτύσσει κατάλληλη στρατηγική παράλληλα και σε πλήρη εναρμόνιση με τις άλλες τέσσερεις αναγκαίες στρατηγικές* (του σκοπού, των συνεπειών, των πελατών και του ελέγχου) και την υλοποιεί ευλαβικά!»
Έτσι άνοιξε ο Δήμαρχος, Σόλων Κύπριος την τελευταία σύνοδο του συνεδρίου που συγκάλεσε ο διευρυμένος Δήμος των Σόλων για να ενημερώσει αδελφούς Δήμους της Κύπρου και άλλους οργανισμούς και υπηρεσίες του Ευρύτερου Δημόσιου Τομέα για το πως υλοποίησε το μικρό του θαύμα: να καταστεί πρότυπο σε διεθνές επίπεδο μέσα σε πέντε χρόνια (2013-18).
Ο Δημοτικός Εκτελεστικός Διευθυντής, Περικλής Κυπριώτης, συνόψισε, στη συνέχεια, σε συντομία τα ευρήματα πρόσφατης μεγάλης σχετικής επιστημονικής έρευνας1, που διέκρινε πέντε στάδια κουλτούρας (βλ ένθετο: «Η φυλή και οι κουλτούρες της»):
«Στις προηγμένες χώρες, στο Στάδιο Δύο ανήκει το ένα τέταρτο τουλάχιστον των ανθρώπων, στο Στάδιο Τρία λιγότερο από το μισό, στο Στάδιο Τέσσερα λιγότερο από το ένα πέμπτο, ενώ σε κάθε ένα από τα Στάδια Ένα και Πέντε 2-3%!
«Λόγω της πολιτικοκοινωνικοοικονομικής κρίσης που μάστιζε την Κύπρο το 2013, στις υπηρεσίες του διευρυμένου Δήμου, περισσότερο από το μισό προσωπικό μας ανήκε στο Στάδιο Δύο, 2-3% στο Στάδιο Τέσσερα και το υπόλοιπο στο Στάδιο Τρία. Ευτυχώς αρκετά από τα ανώτερα στελέχη μας ανήκαν στο Στάδιο Τέσσερα, αν και το ηθικό τους ήταν χαμηλό.
«Με βάση τις αξίες μας σχηματίσαμε πυρήνες αλλαγής της κουλτούρας και με κατάλληλες μεθόδους και το προσωπικό παράδειγμα, καταφέραμε να αναβαθμίσουμε σταδιακά τη συντριπτική πλειοψηφία των ανθρώπων μας που ανήκαν στο Στάδιο Τρία στο Στάδιο Τέσσερα και εκείνων του Σταδίου Δύο στο Στάδιο Τρία (βλ ένθετο: «Αναβαθμίζοντας την κουλτούρα»). Σήμερα, ο αντικειμενικός παρατηρητής θα διαπιστώσει ότι ο Δήμος των Σόλων βρίσκεται στο Στάδιο Τέσσερα και διαθέτει θύλακες στο Στάδιο Πέντε. Υλοποιεί την Αποστολή και το Όραμα του με ικανοποιημένο προσωπικό! Εξυπηρετεί αξιοζήλευτα το ΔΗΜΟΤΗ-ΠΕΛΑΤΗ του! Είναι στη διάθεση σας χάριν του κοινού καλού!»
Θα τολμήσουν άραγε κι άλλοι Δήμοι και δημόσιες υπηρεσίες και οργανισμοί; Διαθέτουμε ηγέτες με το αναγκαίο DNA;
Ιδού η …Κύπρος, ιδού και το …πήδημα!
*βλ προηγούμενα άρθρα στο: www.nicostimotheou.com
**Δημοσιεύτηκε στον ΠΟΛΙΤΗ στις 18.8.2013
Η «φυλή» και οι κουλτούρες της!
1. ΦΥΛΗ είναι μια ομάδα 20-150 ανθρώπων που γνωρίζονται μεταξύ τους, όπως πχ σε μια μικρομεσαία επιχείρηση ή σε ένα χωριουδάκι ή σε μια γειτονιά, σε σημείο που, όταν συναντηθούν, σταματούν να μιλήσουν μεταξύ τους. Ένας μεγάλος οργανισμός, επιχείρηση, υπηρεσία συνιστά μια φυλή αποτελούμενη από πολλές φυλές!
2. Κάθε φορά που μιλούν τα μέλη μια φυλής, οι άνθρωποι της, ο λεκτικός και σωματικός τους λόγος αναδεικνύει ένα από τα πέντε στάδια φυλετικής κουλτούρας.
3. Σε μια φυλή συναντούμε συνήθως αρκετά στάδια φυλετικής κουλτούρας να λειτουργούν παράλληλα.
4. ΤΙ ΚΑΝΕΙ ΜΙΑ ΦΥΛΗ (ΕΝΑ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟ, ΜΙΑ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗ, ΜΙΑ ΟΜΑΔΑ, ΕΝΑ ΚΡΑΤΟΣ,…) ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΟΤΕΡΗ ΑΠΟ ΜΙΑ ΑΛΛΗ ΕΙΝΑΙ Η ΚΟΥΛΤΟΥΡΑ ΤΗΣ! Το Στάδιο Πέντε είναι αποτελεσματικότερο από το Στάδιο Τέσσερα, το Τέταρτο παράγει περισσότερο από το Τρίτο, το Τρίτο από το Δεύτερο και το Δεύτερο από το Πρώτο!
5. Κάθε στάδιο κουλτούρας έχει το δικό του τρόπο συμπεριφοράς, τη δική του γλώσσα, τη δική του δομή σχέσεων!
6. ΟΙ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΟΙ ΗΓΕΤΕΣ ΑΚΡΟΑΖΟΝΤΑΙ ΤΙΣ ΚΟΥΛΤΟΥΡΕΣ ΠΟΥ ΥΦΙΣΤΑΝΤΑΙ ΣΤΗ ΦΥΛΗ ΤΟΥΣ, ΕΣΤΙΑΖΟΝΤΑΣ ΣΤΗ ΓΛΩΣΣΑ ΚΑΙ ΤΗ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑ ΤΩΝ ΑΝΘΡΩΠΩΝ ΤΟΥΣ ΚΑΙ ΤΙΣ ΑΝΑΒΑΘΜΙΖΟΥΝ ΣΤΑ ΨΗΛΟΤΕΡΑ ΣΤΑΔΙΑ ΜΕ ΣΥΓΚΕΚΡΙΜΕΝΟΥΣ ΤΡΟΠΟΥΣ!
7. Στο ΣΤΑΔΙΟ ΕΝΑ ανήκουν τα άτομα που είναι αποξενωμένα από τους άλλους. Πιστεύουν ότι «η ζωή δεν έχει αξία», σχηματίζουν σπείρες, εκφράζουν απελπισμένη εχθρότητα και οι μόνες αξίες που μπορούν να επιδείξουν είναι αφοσίωση/τυφλή υπακοή και αλληλεγγύη χάριν επιβίωσης!
8. Στο ΣΤΑΔΙΟ ΔΥΟ ανήκουν τα άτομα που επιδεικνύουν χαρακτηριστικά «ΑΠΑΘΟΥΣ ΘΥΜΑΤΟΣ», συνήθως περιτριγυρίζουν/υπάγονται σε άτομα του Σταδίου Τρία, τα οποία φθονούν θεωρώντας ότι η ζωή τους είναι επιτυχημένη ενώ «η δική τους δεν έχει αξία»! Συνιστούν μεγάλο μέρος των υπαλλήλων του δημοσίου και πλείστων ιδιωτικών εταιρειών –ιδιαίτερα των μη διευθυντικών στρωμάτων! Ανήκουν σε συντεχνίες!
9. Στο ΣΤΑΔΙΟ ΤΡΙΑ ανήκουν τα άτομα που θεωρούν ότι υπερέχουν των ομοβάθμιων/συναδέλφων τους –τους οποίους υποτιμούν! Στη γλώσσα τους κυριαρχεί το «ΕΓΩ»! Διατηρούν αποκλειστικές, συμφεροντολογικές δυαδικές σχέσεις. Είναι μοναχικοί πολεμιστές. Βρίσκονται σε συνεχή ανταγωνισμό με στόχο την προσωπική υπερίσχυση! Τους συναντούμε συχνά στο δημόσιο, αλλά και σε ιδιωτικές εταιρείες/οργανισμούς! Αναλώνουν την ενέργεια τους στον εσωτερικό ανταγωνισμό παρά στην επιβίωση και πρόοδο της «φυλής» τους!
10. Στο ΣΤΑΔΙΟ ΤΕΣΣΕΡΑ ανήκουν τα άτομα που κτίζουν σχέσεις με βάση τις ΑΞΙΕΣ στις οποίες πιστεύουν. Ενθαρρύνουν τη δημιουργία/σύσφιξη των σχέσεων συνεργατών/φίλων/γνωστών σχηματίζοντας τριαδικές σταθερές σχέσεις. Στη γλώσσα τους κυριαρχεί το «ΕΜΕΙΣ»! Αγωνίζονται για την πρόοδο και επιτυχία της «φυλής» (οργανισμού, εταιρείας, υπηρεσίας, μονάδας,…) τους, πιστεύοντας στην υπεροχή της έναντι των ανταγωνιστών. Εκφράζουν περηφάνια για τη φυλή τους. Πετυχαίνουν αειφορία!
11. Στο ΣΤΑΔΙΟ ΠΕΝΤΕ ανήκουν τα άτομα που πιστεύουν ότι «η ζωή είναι σπουδαία»! Μοιάζουν με τα άτομα του Σταδίου Τέσσερα, ο φυλετικός ανταγωνισμός τους όμως απευθύνεται στην επίλυση γενικότερων προβλημάτων της κοινωνίας και όχι στους ανταγωνιστές τους: στην ανακάλυψη, πχ, ενός φαρμάκου για ασθένεια που σκοτώνει παιδιά στην Αφρική! Σχηματίζουν ολοένα μεγαλύτερα δίκτυα με βάση τις κοινές τους αξίες! «Φυλές» του σταδίου πέντε σπανίζουν και συνήθως μεταπίπτουν στο Στάδιο Τέσσερα, όταν τελειώσει το συγκεκριμένο έργο τους –είτε επιτύχει είτε αποτύχει!
Αναβαθμίζοντας την κουλτούρα…
1. …ΑΤΟΜΩΝ ΤΟΥ ΣΤΑΔΙΟΥ ΔΥΟ. Ως ηγέτες…
· τα ενθαρρύνουμε να δημιουργήσουν δυαδικές σχέσεις και ιδιαίτερα με άτομα του «ύστερου» Σταδίου Τρία, που είναι διατεθειμένα να λειτουργήσουν ως «μέντορες» ή «coach» -έστω και αν αυτοί δεν θέλουν να τους ξεπεράσουν οι «μαθητές» τους!
· τα επιμορφώνουμε με θετική γλώσσα σε προσωπικές συναντήσεις ώστε να ασχοληθούν με έργα/διεργασίες όπου μπορούν να διαπρέψουν!
· τους αναθέτουμε έργα που μπορούν να επιτελέσουν σε σύντομο χρόνο, χωρίς να απαιτούν συνεχή εποπτεία και καθοδήγηση, ώστε να νιώσουν την ικανοποίηση της επιτυχίας!
Διαπιστώνουμε τη μετάβαση τους στο Στάδιο Τρία, όταν παρουσιάσουν τα οικεία χαρακτηριστικά και ιδιαίτερα το ατομικό αγωνιστικό πνεύμα!
2. …ΑΤΟΜΩΝ ΤΟΥ ΣΤΑΔΙΟΥ ΤΡΙΑ. Ως ηγέτες…
· τα ενθαρρύνουμε να σχηματίσουν τριαδικές σχέσεις με βάση κοινές αξίες, κοινά συμφέροντα και ευκαιρίες συμβολής στην επιτυχία του έργου άλλων!
· τους αναθέτουμε να εργαστούν σε έργα που δεν μπορούν να διαπεραιώσουν μόνοι και απαιτούν ομαδική εργασία!
· τους υποδεικνύουμε ότι η επιτυχία ναι μεν οφείλεται στη δουλειά τους, πλην όμως ψηλότερα επίπεδα επιτυχίας απαιτούν εντελώς διαφορετικό τρόπο εργασίας και ότι μόνο με αυτόν θα «πάνε μπροστά»!
· τους αναφέρουμε «καλά παραδείγματα» συναδέλφων που παρουσιάζουν κουλτούρα Σταδίου Τέσσερα, εστιάζοντας στο «εμείς» (αντί του «εγώ»), στον αριθμό των τριαδικών σχέσεων και στα επιτεύγματα των ομάδων τους!
· τους υποδεικνύουμε ότι η πραγματική δύναμη δεν προέρχεται από την προσωπική ‘αποκλειστική’ γνώση αλλά από τα δίκτυα που βασίζονται στη διάχυση της γνώσης και τη σοφία που δημιουργείται από τη συνεργασία!
· τους επαινούμε για τις επιτυχίες τους και τους υποδεικνύουμε ότι μπορούν να πετύχουν πολύ περισσότερα «αν θυσιάσουν λίγο από τον ‘πολύτιμο’ χρόνο τους» για να επιμορφώσουν/βοηθήσουν συναδέλφους τους και συνεργαστούν μαζί τους!
Διαπιστώνουμε τη μετάβαση τους στο Στάδιο Τέσσερα, όταν πλέον χρησιμοποιούν το «εμείς» αντί του «εγώ», όταν σχηματίζουν τριαδικές σχέσεις και οι σχέσεις τους αυξηθούν από δεκάδες σε εκατοντάδες! …όταν δουλεύουν λιγότερο και παράγουν τουλάχιστον κατά το ένα τρίτο περισσότερο –και σταματούν να ‘δικαιολογούνται’ ότι «δεν υπάρχει αρκετός χρόνος»! …όταν παρέχουν περισσότερη πληροφόρηση –με διαφάνεια!
3. …ΑΤΟΜΩΝ ΤΟΥ ΣΤΑΔΙΟΥ ΤΕΣΣΕΡΑ. Ως ηγέτες…
· τα «αγκιστρώνουμε» στο Στάδιο Τέσσερα διασφαλίζοντας ότι οι τριαδικές τους σχέσεις βασίζονται στις αξίες, τα πλεονεκτήματα και τις ευκαιρίες!
· τα ενθαρρύνουμε να βελτιώνουν συνεχώς το «φυλετικό» πνεύμα με βάση τις αξίες και τους κοινούς ευγενείς σκοπούς, την ικανοποίηση των μελών της «φυλής» από τη (συν)εργασία τους και των πελατών τους από τις υπηρεσίες/προϊόντα/εξυπηρέτηση που τους προσφέρουν!
· τα ενθαρρύνουμε να αναλαμβάνουν έργα με φιλόδοξους, σχεδόν ακατόρθωτους στόχους, προσελκύοντας στην ομάδα τους συνεργάτες που συμμερίζονται τις ίδιες αξίες και μπορούν να συμπληρώσουν κενά!
· τους αναθέτουμε με κάθε ευκαιρία έργα που στόχο δεν έχουν τους ανταγωνιστές αλλά την «επίτευξη σκοπού που θ’ αφήσει εποχή»!
· τα ενθαρρύνουμε να επιδιώκουν τη συνεχή βελτίωση (ατομική, διεργασιών, τεχνογνωσίας…)!
Διαπιστώνουμε τη μετάβαση τους στο Στάδιο Πέντε, όταν αναζητούν συνεχώς ψηλότερους ομαδικούς στόχους και τα δίκτυα τους όχι μόνον μεγαλώνουν, αλλά αποκτούν μεγαλύτερη ποικιλία/διαφορετικότητα –ενσωματώνοντας άτομα που εγκατέλειψαν για τα καλά το Στάδιο Τρία και σταθεροποιήθηκαν στο Τέσσερα! …όταν εκπροσωπούν ενσυνείδητα τις αξίες, τους σκοπούς και τη στρατηγική της «φυλής» και αφιερώνουν την ενέργεια τους στην υλοποίηση τους!