Του Νίκου Τιμοθέου
Η κοινωνία μας, όπως και πλείστες άλλες, κατατρύχεται από σωρεία προβλημάτων.
- Χαμηλό επίπεδο παιδείας: σε γενική μόρφωση, στη γνώση πρακτικών θεμάτων καθημερινής ζωής, στη γνώση και χρήση της ελληνικής γλώσσας, στην ιστορία, σε πολιτιστικά θέματα.
- Ανεπαρκείς ατομικές ικανότητες: αναλυτικές, συνθετικές, δημιουργικότητας, καινοτομίας, παρουσίασης ευρημάτων και εισηγήσεων, ομαδικής εργασίας, ανοχής, υπομονής, επιμονής.
- Ανεπαρκής ευελιξία στην επιμόρφωση, επανεκπαίδευση και αλλαγή επαγγέλματος.
- Ελλιπέστατη γνώση, κατανόηση και εφαρμογή των πανανθρώπινων αξιών.
- Χαμηλό επίπεδο αγωγής του πολίτη: Επιθετικότητα, εχθρότητα, «οπαδοποίηση» και συμμετοχή σε «συμμορίες», φανατισμός, εκδικητικότητα, ανομία, μη συμμετοχή στα κοινά.
- Ροπή προς τη χρήση ουσιών εξάρτησης: καπνίσματος, κατάχρησης οινοπνευματωδών, ελαφρών και βαριών ναρκωτικών.
- Απαράδεκτα χαμηλή αποτελεσματικότητα, αποδοτικότητα και ΠΟΙΟΤΗΤΑ της εγκύκλιου πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης.
- Χαμηλή ΜΟΡΦΩΣΗ με την πλατιά έννοια του όρου, παρά το ψηλό ποσοστό αποφοίτων τριτοβάθμιας εκπαίδευσης.
Η ιστορία μας διδάσκει ότι οι λαοί επιβιώνουν, προοδεύουν και επιτυγχάνουν ψηλότερα επίπεδα ευτυχίας, όταν έχουν ψηλό επίπεδο γενικής, εξειδικευμένης και πολιτιστικής μόρφωσης. όταν καλλιεργούν συστηματικά τις ατομικές και χαρακτηριολογικές ικανότητες, που διασφαλίζουν μια επιτυχημένη, ισορροπημένη, δημιουργική επαγγελματική σταδιοδρομία και οικογενειακή και κοινωνική ζωή, αλλά και εθελοντική ανιδιοτελή συμμετοχή στα κοινά. όταν αξιοποιούν την πολλαπλασιαστική δύναμη της συνέργειας των ομάδων στις οποίες ανήκουν με βάση τις αξίες, τη γλώσσα, την ιστορία και τους μύθους, τη θρησκεία και την παράδοση τους και ακόμη τα κοινά συμφέροντα.
Σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση της προσωπικότητας μορφωμένων πολιτών παίζει η εκπαίδευση στην ιστορία.
Και στη σημερινή πολυπολιτισμική και πολυκομματική κοινωνία, στην οποία επικρατούν υλιστικά κριτήρια στη διαμάχη μεταξύ ομάδων πολιτών που θεωρούν ότι έχουν κοινά συμφέροντα, όπου πολιτικοί, κόμματα και συνδικάτα καταφεύγουν σε ιδεοληψίες του παρελθόντος για να στηρίξουν τα συχνά κοινωνικά αδικαιολόγητα αιτήματα τους, η ισορροπημένη διδασκαλία της ιστορίας είναι εξαιρετικά δύσκολη.
Είναι όμως απολύτως αναγκαία γιατί συμβάλλει αποφασιστικά στη γνώση, κατανόηση και «αυτόματη» εφαρμογή των γενικά αποδεκτών αξιών «πολιτικότητας».
Η ιστορία πρέπει να διδάσκεται καταρχήν αντικειμενικά ως διαδοχή γεγονότων που να γίνονται κτήμα των μαθητών για όλη τη ζωή τους. Στη συνέχεια ερμηνεύονται τα γεγονότα με βάση τους γενικά παραδεκτούς λόγους που προκάλεσαν τα γεγονότα: πληθυσμιακή έκρηξη, κλιματική αλλαγή, ερημοποίηση ζωτικού χώρου, κάλυψη από παγετώνες, καταστροφή γεωργικής γης, έλεγχος υδάτινων πόρων, έλεγχος ορυκτού πλούτου, λιμός, αντίδραση στην αδικία ή την επιθετικότητα, απληστία, φιλαρχία, εθνοτικό μίσος, …
Στόχος είναι η κατανόηση της ιστορικής αλήθειας και η εμπέδωση της ανοχής, της ανεκτικότητας, της φιλίας και της συνεργασίας μεταξύ λαών, που μπορεί να υπήρξαν εχθροί για αιώνες: Γερμανών-Γάλλων, Γάλλων-Άγγλων, Γερμανών-Ρώσων, Ελλήνων-Τούρκων, Ισραηλιτών-Αράβων, νοουμένου ότι ασπάζονται πλέον αμοιβαία τις αρχές αυτές!
Ομοίως, στόχος είναι η εξάλειψη του φανατισμού, του θρησκευτικού και ιδεολογικού φονταμενταλισμού και του ρατσισμού.
Η ερμηνεία των ιστορικών γεγονότων πρέπει να γίνεται με πατριωτικό τρόπο με βάση την ιστορία και την παράδοση του κάθε λαού στα πλαίσια όμως των πανανθρώπινων και φιλελεύθερων αξιών και του σεβασμού προς τους άλλους λαούς.
Αυτό ισχύει και για τις μειονότητες που αποφάσισαν να ζήσουν ανάμεσα σε μια πλειοψηφία, αν και ο σχεδιασμός του μαθήματος της ιστορίας γι’ αυτούς πρέπει να λαμβάνει υπόψη και τη δική τους κουλτούρα και παράδοση.
- Η διδασκαλία της ιστορίας στις μικρές ηλικίες πρέπει να περιλαμβάνει και το στοιχείο της πειθαρχίας, της υπακοής και της διάκρισης του ορθού από το λανθασμένο με την έννοια του γενικά αποδεκτού και της ύπαρξης κανόνων.
- Στο Λύκειο διευρύνεται ως πολιτιστική πλέον παιδεία μαζί με τη διδασκαλία της αγωγής του πολίτη, της ηθικής και του δημοκρατικού πολιτεύματος.
- Η δημοκρατικότητα πρέπει να εφαρμόζεται κατ’ οικονομία στη διαχείριση μαθητικών ζητημάτων και να τιμωρείται η καταστρατήγηση των κανόνων του σχολείου, της νομοθεσίας και της καλής συμπεριφοράς! Η κομματικοποίηση των μαθητών πρέπει να αποφεύγεται πλήρως αφού αντιμάχεται τα πιο πάνω.
Η πολιτιστική παιδεία εμπνέει το άτομο όχι σε ένα στενό σωβινισμό, αλλά σε ένα ευρύ γενναιόδωρο πατριωτισμό, ώστε όταν μπει στην οικονομικά και πολιτικά ενεργή ζωή να έχει ήδη διαμορφώσει με αισιοδοξία ένα διακριτό σκοπό στη ζωή του που διατρέχει και υπερβαίνει τα εγωιστικά κίνητρα του οικονομικού κέρδους και του άσκοπου ηδονισμού.
Να του έχει γίνει δεύτερη έξις η ανάγκη για μια ισορροπία ανάμεσα στο ατομικό και στο κοινό καλό. Να διασφαλίζει την κοινωνικότητα του ατόμου και την κοινωνική συνοχή!
- Μπορούν οι πολιτικοί μας, το Υπουργείο Παιδείας, οι δάσκαλοι και οι καθηγητές να το πετύχουν;
- Αν ναι, σε 5, 10, 15 χρόνια θα έχουμε μια καλύτερη κοινωνία!