Του Νίκου Τιμοθέου*
- Εφευρίσκοντας την παραγωγική κυβέρνηση: εφικτό όραμα ή ευσεβής πόθος ή μήπως όνειρο θερινής νυκτός; Μπορεί το ερώτημα αυτό να βρει στην Κύπρο θετική απάντηση; Άδικα το αναμένει πλέον η πλειοψηφία του λαού; Μάταια συγγράψαμε έντεκα άρθρα επί του θέματος;
Φίλοι αναγνώστες ρώτησαν, κατ’ επανάληψη, σε ποιον απευθύνονται τα άρθρα αυτά; Μήπως είναι «πολύ τεχνοκρατικά» και δεν έχουν θέση σε μια εφημερίδα γενικού ενδιαφέροντος που απευθύνεται στο πλατύ κοινό; Μήπως απευθύνονται σε λίγες δεκάδες αναγνώστες;
Θέση της στήλης είναι ότι μια σοβαρή εφημερίδα οφείλει πέρα από τη γενική ειδησιογραφία, ενημέρωση και σχολιασμό, να ενημερώνει και να προβληματίζει και για «εξειδικευμένα» θέματα, που εκ πρώτης όψεως απευθύνονται σε «ειδικές» ομάδες αναγνωστών! Και ο ΠΟΛΙΤΗΣ το κάνει κατά κανόνα!
Εξάλλου, έχουμε την πεποίθηση ότι τα άρθρα αυτά απευθύνονται στο «πλατύ κοινό» ενόψει αφενός της θλιβερής αναποδοτικότητας του κυπριακού δημοσίου και αφετέρου της υποχρέωσης εφαρμογής των όρων του μνημονίου που συνυπόγραψε η Κύπρος με την Τρόικα: πολιτικούς, κυβέρνηση, διευθυντικά στελέχη των οργανισμών και των υπηρεσιών του ευρύτερου δημόσιου τομέα (ΕΔΤ) συμπεριλαμβανομένης φυσικά της δημόσιας υπηρεσίας, ευαισθητοποιημένους λειτουργούς του ΕΔΤ και συνδικαλιστές αλλά και στο φορολογούμενο γενικότερα. Ακόμη, ελπίζουμε ότι συμβάλλουν σε έργα επανασχεδιασμού ιδιωτικών εταιρειών!
Η διεθνής εμπειρία αποδεικνύει ότι η μεταρρύθμιση του ΕΔΤ είναι όντως δυνατή! Παραδείγματα βρίσκουμε στη Νέα Ζηλανδία, στην Αυστραλία, στον Καναδά, στις ΗΠΑ, στη Βρετανία και σε άλλες χώρες μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η Κύπρος δεν διαφέρει σε ο,τιδήποτε από τις άλλες χώρες που τόλμησαν και πέτυχαν την αναγέννηση του ΕΔΤ τους!
- Το ερώτημα που παραμένει είναι ένα: Τι απαιτείται για να πετύχει μια δραστική μεταρρύθμιση;
Η απάντηση είναι απλή, πλην όμως δύσκολη στην υλοποίηση: απαιτείται ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΒΟΥΛΗΣΗ, ΤΟΛΜΗ ΚΑΙ ΘΑΡΡΟΣ!
Απαντώνται περιπτώσεις όπου υπήρξε η (αρχική) πολιτική βούληση πλην όμως δεν υπήρξε το θάρρος και η τόλμη όταν έφθασε η στιγμή υλοποίησης των αναγκαίων δραστικών αλλαγών! Αποτέλεσμα: όχι μόνον απέτυχαν οι προσπάθειες μεταρρύθμισης, αλλά και υπήρξε οπισθοδρόμηση!
Οι ηγέτες οφείλουν να τολμήσουν με θάρρος την αναγέννηση του δημοσίου! Να κόψουν τους ομφάλιους (ψηφοθηρικούς , χρηματοδοτικούς,…) λώρους και δεσμούς με συντεχνίες και «ειδικά συμφέροντα»! Ακόμη και να πείσουν τα συνδικάτα να τολμήσουν το αδιανόητο: να αναλάβουν επιχειρηματική δράση για να καταστήσουν οργανισμούς και υπηρεσίες ανταγωνιστικές – για να διασώσουν θέσεις εργασίας!
Οι πολιτικοί ηγέτες οφείλουν να εγκαταλείψουν παλιές ιδέες και να υιοθετήσουν νέες, αντιστεκόμενοι σε κάθε στείρα αντιπολίτευση!
Η αναβολή ή το ‘φόρτωμα του φταιξίματος’ σε άλλους –στην αντιπολίτευση, στις συντεχνίες, στους ξένους, στις συγκυρίες και στην κακή μας …τύχη- απλά χειροτερεύει την κατάσταση και μάλιστα γεωμετρικά σε ένα παγκοσμιοποιημένο, τεχνολογικά προηγμένο, ανοικτό κόσμο!
Στην άκρως συντηρητική μας Κύπρο, η ΑΤΟΛΜΙΑ, η ΕΛΛΕΙΨΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΒΟΥΛΗΣΗΣ και ΘΑΡΡΟΥΣ και η ΑΝΑΒΛΗΤΙΚΟΤΗΤΑ ενός άκρως συντηρητικού ‘ηγέτη’ –που είχε το θράσος να κηρύξει στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, στο ναό της δημοκρατίας, την πίστη του σε μια στυγνά δικτατορική ιδεολογία/σύστημα, που όχι μόνο απέτυχε παταγωδώς, αλλά άφησε δεκάδες εκατομμύρια θύματα στο διάβα του- κατάφεραν μέσα σε λιγότερο από πέντε χρόνια να συντελέσουν στην καταστροφή της μισής ενεργειακής παραγωγής του τόπου, στο θάνατο 13 αθώων συμπολιτών μας και στην καταστροφή της οικονομίας!
Παρά ταύτα, σε πείσμα της πραγματικότητας, πλείστες όσες συντηρητικές δυνάμεις του τόπου αντιδρούν σε κάθε προσπάθεια αλλαγής, ανανέωσης, μεταρρύθμισης! …με νύχια και με δόντια -πρωτοστατούντων των αυτοκαλούμενων «προοδευτικών»!
Και όμως η ευκαιρία είναι μοναδική! Αν δεν καταφέρουμε τώρα να αναδομήσουμε τον ΕΔΤ και να εισαγάγουμε εκείνους τους θεσμούς που θα διασφαλίσουν την «αυτόματη» βελτίωση του -την αειφορία- θα παραμείνουμε σε ένα φαύλο κύκλο ψευδοανάπτυξης – ύφεσης, που θα ακολουθεί μια συνεχώς κατερχόμενη σπείρα με προφανείς καταστροφικές οικονομικές, κοινωνικές, πολιτικές και εθνικές συνέπειες!
Θα κλείσουμε τη σειρά αυτή άρθρων συνοψίζοντας τους κανόνες που πρέπει να ακολουθήσουν όσοι θαρραλέα θα αποτολμήσουν έργα μεταρρύθμισης και επανασχεδιασμού (βλ ένθετο).
- Οι ‘εφευρέτες’ δεν πρέπει να ξεχνούν ότι υπόβαθρο για την επιτυχία ή την αποτυχία είναι η ΚΟΥΛΤΟΥΡΑ! Και ότι η ανάπτυξη μιας δημιουργικής και παραγωγικής κουλτούρας απαιτεί την ύπαρξη ΕΜΠΙΣΤΟΣΥΝΗΣ! Και ότι η εμπιστοσύνη κτίζεται με τη ΣΥΝΕΠΕΙΑ, τον ΑΝΘΡΩΠΙΣΜΟ και την ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΗ!
Οι αλλαγές έχουν πάντα ‘θύματα’! Κάποιοι θα ζοριστούν με νέα καθήκοντα και ευθύνες, άλλοι θα χάσουν ωφελήματα, προαγωγές, (προς)αυξήσεις,…, κάποιοι ακόμη και τη δουλειά τους! Όσο γίνεται περισσότεροι, αν όχι όλοι, πρέπει να ‘αποζημιωθούν’ – κάποιοι ψυχολογικά μέσω αναγνώρισης, απελευθέρωσης από γραφειοκρατικούς περιορισμούς, εμπλουτισμού της εργασίας τους…, άλλοι με μπόνους για επίτευξη δύσκολων φιλόδοξων στόχων και κάποιοι άλλοι με επανεκπαίδευση και υποστήριξη στην εξεύρεση εργασίας στον ιδιωτικό τομέα ή στον ΕΔΤ, κάποιοι άλλοι, ελπίζουμε λίγοι, με χρηματικές αποζημιώσεις!
Η ΕΜΠΙΣΤΟΣΥΝΗ κτίζεται σε θεσμούς καταρχήν και μετά σε άτομα –η θεσμοθέτηση δεικτών απόδοσης, στοχοθέτησης και στοχομέτρησης είναι εκ των ων ουκ άνευ! Παρομοίως, η συνεπής αντίσταση στις προσπάθειες ‘ομάδων ειδικών συμφερόντων’ να ‘νερώσουν’ τις αλλαγές!
Οι δραστικές αλλαγές απαιτούν χρόνο, χρήμα και ψυχική και νευρική ενέργεια –οποιαδήποτε τσιγγουνιά σ’ αυτά θα έχει καταστροφικές συνέπειες! Έργα αλλαγής, που μένουν στη …μέση,… χαλούν και ό,τι υπήρχε προηγουμένως –αφήνουν πίσω τους χάος!
Η λαϊκή θυμοσοφία λέει ότι δεν μπορεί κάποιος να γίνει δεκτός ως προφήτης στην πατρίδα του! Οι εμπειρίες της ζωής λένε ότι είναι όντως σχεδόν αδύνατο! Απαιτείται να ηγηθεί των μεγάλων έργων αναδόμησης ΝΕΟ ΑΙΜΑ! Το ιδεώδες είναι να αξιοποιηθούν Έλληνες Κύπριοι με παρόμοιες εμπειρίες στο εξωτερικό –ή, τουλάχιστον, σε άλλες εταιρείες ή οργανισμούς της Κύπρου! Οι πιθανότητες να τα ‘καταφέρουν’ άτομα που προέρχονται από το κατεστημένο, από τους προς αναδόμηση οργανισμούς/υπηρεσίες είναι πολύ μικρές –αυτοί φέρουν το ‘βάρος’ γνωριμιών, ‘συναδελφοσύνης’, παλαιάς φιλίας/εχθρότητας με πολιτικούς, τεχνοκράτες, συνδικαλιστές, κόμματα, επιχειρήσεις, συντεχνίες…! Έχουν …‘παρελθόν’ που θα γίνει σίγουρα προσπάθεια να τύχει ‘εκμετάλλευσης’ από ‘διάφορους’ και που θα δυσχεράνει το έργο τους, αν δεν το καταστήσει αδύνατο! (Μια επανάγνωση του ‘Ηγεμόνα’ του Νικολό Μακιαβέλι θα είναι χρήσιμη!)
Οι πολιτικοί ηγέτες οφείλουν να προστατεύσουν τους πρωταγωνιστές των αλλαγών! Και εκείνοι οφείλουν να ‘κτίσουν’ τις νέες ‘φυλές’ με βάση τις νέες αξίες και τους νέους ευγενείς στόχους! Και να διευρύνουν τις ‘φυλές’ μέχρις ότου δημιουργηθούν οι κρίσιμες μάζες, που θα καταστήσουν τη ‘νέα τάξη’ πραγμάτων μη αναστρέψιμη! Μόνο τότε η ‘νέα’ κουλτούρα θα έχει πιθανότητες να γίνει αειφόρος!
Παρ’ όλες τις δυσκολίες, η Κυπριακή Πολιτεία οφείλει να βρει το θάρρος και να τολμήσει! Της ευχόμαστε: Καλή Επιτυχία!
Ιδού η …Κύπρος, ιδού και το …πήδημα!
*Βλ προηγούμενα σχετικά άρθρα στο: www.nicostimotheou.com
**Δημοσιεύτηκε στον ΠΟΛΙΤη την 1.9.2013
Κανόνες για …ΕΦΕΥΡΕΤΕΣ!
1. Χρειάζεται νέο αίμα! Αξιοποιήστε νέους ανθρώπους και από τον ΕΔΤ και από τον ιδιωτικό! Το ‘κατεστημένο’ δεν πρόκειται να επιτύχει μεταρρυθμίσεις!
2. Υπάρχουν πολλά επίπεδα επανασχεδιασμού! Εφαρμόστε οσαδήποτε απαιτούνται, κατ’ επιλογή -ανάλογα με τις ανάγκες!
3. Η στρατηγική του ελέγχου δεν πετυχαίνει τα προσδοκώμενα από μόνη της! Υλοποιείστε την παράλληλα με αντίστοιχη στρατηγική συνεπειών (που πρέπει να περιλαμβάνει κατάλληλες αμοιβές και τιμωρίες)!
4. Η αποδοτικότητα απαιτεί συστηματική διαχείριση! Θεσμοθετείστε την εισαγωγή δεικτών, τη στοχοθέτηση και τη στοχομέτρηση!
5. Ειδικά συμφέροντα θα καταπολεμήσουν τις μεταρρυθμίσεις! Αντιμετωπίστε τα με αποφασιστικότητα! Μην τους επιτρέψετε να ‘πνίξουν’ τις μεταρρυθμίσεις!
6. Οι ‘επανασχεδιαστές’ θα τύχουν της χλιαρής υποστήριξης όσων θεωρήσουν ότι ‘ευεργετούνται’ και άγριας εχθρότητας απ’ όσους θεωρήσουν ότι ‘πλήττονται’ τα συμφέροντα τους! Προστατεύστε τους!
7. Πετύχετε διαδοχικές, έστω και μικρές νίκες. Κτίστε σ’ αυτές εμπιστοσύνη!
8. Οι αλλαγές απαιτούν επενδύσεις! Μην φεισθείτε χρηματικού και πολιτικού κόστους και χρόνου!
9. Οι αλλαγές δυστυχώς θα έχουν θύματα! Διαχειριστείτε τις ανθρώπινα! Βοηθείστε την αποκατάσταση ή αποζημίωση όσων πληγούν από τις αλλαγές!
10.Η εφεύρεση της παραγωγικής κυβέρνησης απαιτεί ευελιξία! Επιδείξετε την, παραμένοντας σταθεροί στον στόχο της εκ βάθρων μεταρρύθμισης!